Montixo jangi
Montixo jangi 1644-yil 26-mayda Ispaniyaning Montixo shahrida portugal va ispan qoʻshinlari oʻrtasida boʻlib oʻtdi. Jang portugaliyaliklarning gʻalabasi bilan yakunlangan boʻlsa-da, ispanlar Matias de Albukerkening Badaxosni qo'lga kiritishiga to'sqinlik qilganliklari sababli buni strategik muvaffaqiyat sifatida baholadilar. Vaholanki, Albukerkening shaharga hujum qilish niyati yo'q edi. Jangning xaotik tabiati tufayli qurbonlar soni turlicha.
Boshlanishi
Portugaliyalik general Matias de Albukerke ispanlarga taniqli harbiy taktik Markiz Torrekusa qoʻmondonlik qilishini bilar edi. U jangga kirishish uchun 6000 piyoda, 1100 otliq va 6 ta toʻp yigʻishga muvaffaq boʻldi. U Montixo shahriga yetguncha jangsiz taslim boʻlgan Vilar del Rey, Puebla va Boka-de-Manfaretega hujum qilib, talon-toroj qildi va yoqib yubordi.
Jang
Ispaniya armiyasini uchrata olmagan Matias de Albukerke Alentexoga qaytishga qaror qildi. Portugallar qaytish paytida Torrekusa armiyasining Mollingen baroni boshchiligidagi 4000 piyoda va 1700 otliq askardan iborat qoʻshiniga duch kelishdi. 1644-yil 26-mayda ikki qoʻshin Montixo yaqinida toʻqnashdi.
Mollingen qoʻshinlari Portugaliya qoʻshinlari markazi va qanotlariga bir vaqtning oʻzida hujum qilishga imkon beradigan yarim doira shaklida saflandilar. Portugaliya qoʻshini esa piyoda askarlari orqada eng kuchli boʻlinmalar bilan ikkita mudofaa chizigʻiga, otliqlar ikki qanotga boʻlinib, mudofaa hujumiga tayyorlandi.
Portugallarning oltita toʻpi jangovar harakatlarni boshlab berdi, Ispaniya tomoni tez orada juda samarasiz javob qaytardi. Ispan otliqlari portugallarning chap qanotiga hujum qilib, kapitan Piper boshchiligidagi 150 golland otliqlarini yoʻq qilishdi. Har ikkala qanotdagi otliqlarning qolgan qismlariga ham vahima tarqalib, ular tarqalib ketib, Xévora yaqinidagi oʻrmonda panoh topib, piyoda qoʻshinni himoyasiz qoldirdi. Mollingenning oʻzi boshchiligidagi ispan otliqlari portugal artilleriyasini egallab, portugal pozitsiyalarining markaziga osongina yoʻl ochdi. Jangda gʻalaba qozondik deb oʻylagan Mollingen qoʻshinlari talon-toroj uchun tarqalib ketishdi. Albukerkening oti oʻldirildi va uni piyoda jang qilayotganini koʻrgan Lamorle ismli fransuz zobiti (portugallar uchun kurashayotgan) oʻz otini berdi.
Ispaniya zaxiralari yetishmasligi va tarqoqlikdan foydalangan Matias de Albukerke va uning zobitlari tarqoq qoʻshinlarining bir qismini toʻpladilar va tezda portugal artilleriyasini qaytarib oldilar. Portugaliyalik artilleriya ofitseri D. Joã da Kosta ispan qoʻshinlarining qayta toʻplanishini toʻxtatish uchun artilleriyadan samarali foydalandi. Birlashgan portugal qoʻshinlari ustunlikni qaytarib oldi va ispanlarni Gvadiana boʻylab quvib, katta yoʻqotishlarga olib keldi.
Oqibat
Ertasi kuni portugal qoʻshinlari Kampo Mayorga qaytib kelishdi. Ikkala tomon ham bir biriga katta talafotlar keltirib, gʻalaba qozonishgan edi. Albukerkening gʻalabasi haqidagi xabar Portugaliya qiroli Ioann IV ga yetib borgach, u generalga graf Alegret unvonini berdi. Madrid ham, Lissabon ham Yevropa hukmron doiralarida katta aks-sado bergan jang haqidagi xabardan quvonishdi.
Madaniyatda
Ispaniyalik dramaturglar Pedro Fransisko Lamini va Ser Duran mos ravishda El más valiente Extremeño, Bernardo del Montixo, el segundo Don Rodrigo Dias de Vivar komediyasini va oʻzining toʻplamidagi " Romances vulgares de valentías, guapezas y desafuetl " sheʼrini yaratdilar. Portugaliyalik João Soares da Gama ham oʻzining " Batalha do Montijo "sida urush sahnalarini kiritdi.
Manbalar
Adabiyotlar
Havolalar
uz.wikipedia.org