Molochay Milya
Euphorbia Mil[1][2] , shuningdek,
Euphorbia Milius[3] ,
Euphorbia goʻzal (lotincha: Euphorbia milii) — buta, koʻp yillik oʻsimlik, Molochayniye oilasiga tegshli sukkulent .
Bu ism baron Pierre Bernard Millius(frans.)oʻzb. Reyunion orolining gubernatori nomi bilan berilgan, 1821-yilda bu turni Fransiyaga olib kelgan .
Bu tur qadim zamonlarda Yaqin Sharqqa koʻchirib olib kelingan va Isoga tikan toji boʻlib xizmat qilgan degan taxmin bor.
Uy gulchiligini yaxshi koʻradiganlar orasida bu oʻsimlik ehtimol uning shoxlarida tikanlarning koʻpligi tufayli baʼzan „tikan toji“ deb ataladi. Yana bir ismi -Porloq Molochay (Euphorbia splendens).
Tarqalishi
Madagaskar uchun endemik .
Morfologiyasi
Buta moʻl-koʻl tarvaqaylab ketgan, balandligi 1,8 m gacha oʻsadi. Poyasi kulrang, bir oz qovurgʻali. Shohlarinig tepalarida 3,5 sm uzunlikdagi va 1,5 sm kengligida elliptik och yashil barglar tugʻiladi, ularning har biri oʻtkir tikanlarga aylantirilgan ikkita stipula bilan jihozlangan. Barg lari vaqt oʻtishi bilan tushadi, lekin kuchli tikanlar abadiy qoladi, shuning uchun faqat poyalarning tepalari barglar bilan qoplangan.
Gullarining barchasi juda yorqin rangiga ega (qizil, toʻq sariq yoki sariq), yumaloq, kengligi 12 mm gacha.Guldastasi 2-4 guruh gullardan iborat boʻlib, ularning har biri novdalar bilan oʻralgan . Toʻpgullari- uzun yashil tikanlarning gʻalati nozik poyalaridan chiqqan.
Amaliy foydalanish
Bu oʻsimlikning oʻtib boʻlmaydigan chakalakzorlari tropiklarda toʻsiqlar yaratish va dekorativ maqsadlarda ishlatiladi. Euphorbia milii var. splendens .Turlar va navi ikkalasi ham Qirollik bogʻdorchilik jamiyatining „Bogʻdagi hizmatlari uchun“ mukofotiga sazovor boʻlgan.
Uy oʻsimligi sifatida oʻstirish uchun ishlatiladi. Koʻp nav va duragaylar yetishtirilgan.
Oʻsimlikning oʻzi samarali mollyuskosid va zararkunandalarga qarshi kurashning tabiiy alternativi ekanligini isbotladi. Jahon sogʻliqni saqlash tashkiloti shilliq qurtlar bilan kurashishda Euphorbia milii dan foydalanishni tavsiya qildi. Ayniqsa, endemik mamlakatlarda. Shistosomoz — chuchuk suv parazitlari keltirib chiqaradigan yuqumli kasallikni tarqatuvchisi shilliq qurtlar bilan kurashishda.Zavodda ishlab chiqariladigan ekstraktlar zararkunandalar tarqatadigan kasalliklardan qochish uchun, shilliq qurtlar populyatsiyasini nazorat qilish uchun ishlatiladi.
Yetishtirishi
Oʻsimlik yorugʻlikni va koʻp quyosh nurini talab qiladi. Bahordan kuzgacha sugʻorish mo''tadil, qishda — kam. Oʻsimlik suv sepishga muhtoj emas
Uy sharoitida urugʻlar kamdan-kam paydo buladi, shuning uchun Milya soʻqmoqlar bilan koʻpaytiriladi.
Euphorbia Milya sovuqqa chidamsiz va 10 ° C dan past haroratlarda nobud boʻlishi mumkin. Qishda 13 °C dan yuqori haroratni ta'minlash kerak. Mo''tadil mintaqalarda u to'liq quyoshda, oyna ostida o'stirilishi kerak. Yozda, sovuq xavfi bo'lmaganda, uni tashqariga, himoyalangan joyga ekish mumkin.
Har ikki yilda bir marta oʻsimlik tuproq aralashmasi bilan kaktus substratiga koʻchiriladi.
Toksikligi
Gulning shirali soki oʻrtacha darajada zaharli boʻlib, teri yoki koʻz bilan aloqa qilganda tirnash xususiyati keltirib chiqaradi. Yutib yuborilsa, kuchli oshqozon ogʻrigʻi, tomoq va ogʻizda tirnash xususiyati va qayt qilishga olib keladi. Zaharli tarkibiy qismlari forbol efirlari sifatida aniqlangan. Otlar, qoʻylar, mushuklar va itlar kabi uy hayvonlari uchun juda zaharli hisoblanadi . Odamlar uchun u ozgina zaharli va faqat tirnash xususiyati beruvchi vosita sifatida ishlaydi.
Turlari
Turlar ichida bir qancha navlar ajratilgan, ularning baʼzilari alohida turlar sifatida tavsiflangan.
Fotogalereya
Manbalar
Adabiyot
uz.wikipedia.org