Misr inqilobi (2011-2013)

Misrdagi inqilob. Qohira, Iskandariya va boshqa shaharlarda (jumladan, xorijiy davlatlardagi Misr elchixonalari oldida) bir qator norozilik namoyishlari boʻlib oʻtdi, namoyishchilar prezident isteʼfosini talab qilib chiqdi.

Namoyishchilar prezidentning isteʼfosidan tashqari yangi ish oʻrinlarini yaratish, ish haqini oshirish, uy-joy taqchilligiga yechim topish, oziq-ovqat narxining oshishi, soʻz erkinligi va turmush darajasini oshirishni talab qilishdi. standartlar.

Sabablar

Bir qator ekspert va jurnalistlarning fikricha, Misrdagi tartibsizliklarning asosiy sabablari: Bir rahbarning 30 yillik doimiy hokimiyati, ishsizlik, uy joy muommolari, soʻz erkinligi va bir qancha demografik faktorlar hisoblandi.

Bir qancha tahlillarga koʻra, Misrdagi norozilik namoyishlari Tunisdagi inqilobga turtki boʻlgan. Tunisdagi inqilob singari, Misrdagi tartibsizliklar boshida oʻzini-oʻzi yoqib yuborish hollari ham boʻlgan. 17-yanvar kuni Qohiradagi parlament binosi oldida talaba oʻzini yoqib yuborgan. Tunisdagi tartibsizliklar singari, Misrdagi tartibsizliklar ham jahon axborot agentliklari tomonidan batafsil yoritildi va turli nomlar oldi: "Twitter inqilobi", "Yoshlik", "Xardal", "Dam olish maskani", "Qovun" , "Piramidalar inqilobi" kabi namoyish nomlarini olgan.

Baradei roli

19-yanvar kuni Misrdan boʻlgan MAGATEning sobiq rahbari Muhammad al-Baradei jurnalistlarga bergan intervyusida Misrdagi vaziyatni Tunis bilan bogʻlab, prezident Muborak agʻdarilishi mumkinligini, chunki „xalq oʻzgarishlarni kutmoqda“ deb aytgan. Biroq, Misrda hokimiyat oʻzgarishi bundan ham oldinroq oʻylab topilgan edi. 2010-yil fevral oyida Baradei MAGATE rahbari lavozimidan isteʼfoga chiqib, muxolifat harakati tashkil etilishini eʼlon qildi va Misr prezidenti boʻlish istagini eʼlon qilgan edi. 2010-yil dekabr oyida Baradei misrliklarni fuqarolik boʻysunmaslikka chaqirgan edi.

27-yanvar kuni Muhammad al-Baradei 28-yanvardagi namoyishda ishtirok etish uchun Venadan Qohiraga uchib, Muborakni isteʼfosini talab qildi. U „namoyishchilar xoxlasa“ davlat rahbari boʻlishga tayyorligini bildirdi. Biroq yetib kelishi bilan u uy qamogʻiga olindi. Biroq, 30-yanvar kuni Baradei allaqachon Qohiraning bosh maydonidagi mitingda birlashgan muxolifat (shu jumladan islomchilar) rahbari sifatida nutq soʻzladi.

Hukumatning choralari

Mamlakat ustidan nazoratni saqlab qolish uchun hukumat muxolifat yetakchilarini (ham liberallar, ham islomchilar) hibsga oldi. Harakatlarni muvofiqlashtirish va vaziyatning keskinlashuviga yoʻl qoʻymaslik uchun mamlakatda Internet va (vaqtincha) mobil aloqa oʻchirildi. Hukumat isteʼfoga chiqarildi va yangi tayinlovlar amalga oshirildi. Katta shaharlarda komendantlik soati eʼlon qilindi.

Hujum ob’ektlari

Politsiya bilan toʻqnashuvlardan soʻng namoyishchilar politsiya mashinalari, maʼmuriyat binolarini, hukmron partiya idoralari, televideniye markazlari va vazirlik binolarini (Tashqi ishlar vazirligi va Ichki ishlar vazirligi) binolarini nishonga oldi.

Muborak tarafdorlari

2-fevral kuni kutilmaganda voqea joyiga yangi kuch Mubrak tarafdorlari kirib keldi: Ulardan baʼzilari oʻqotar quroldan muxolifatga qarata oʻq uzishni boshladilar. Namoyishchilardan tashqari Muborak tarafdorlari ham jurnalistlarga hujum qilgan. Maʼlumotlarga koʻra, armiya Muborak tarafdorlarining namoyishchilarga qilgan hujumlariga toʻsqinlik qilmagan.

Xronologiya

Muborak isteʼfoga chiqishidan oldin

Oʻtgan kunlarda kichik norozilik namoyishlari boʻlib oʻtgan boʻlsa-da, namoyishlarning asosiy toʻlqini butun mamlakat boʻylab 25-yanvardan boshlangan.

15 ming ishtirokchi Qohira markazidagi Tahrir maydoniga keldi.
Misr politsiyasi hukumatga qarshi shiorlar va prezident Husni Muborakning isteʼfosini va mamlakatda tub islohotlar oʻtkazilishini talab qilayotgan minglab namoyishchilarni tarqatib yuborish uchun koʻzdan yosh chiqazuvchi gaz ishlatdi. Koʻzdan yosh chiqazuvchi gaz qoʻllanganidan soʻng namoyishchilar tarqaldi, biroq tez orada toʻplanib, yana namosyishlarni davom ettirishdi. Natijada butun mamlakat boʻylab tartibsizliklar boshlanib ketdi[23]. Maʼlumotlarga koʻra bir politsiyachi va uch namoyishchi halok boʻlgan.

Suvayshda namoyishchilar politsiya boʻlimi va Milliy demokratik partiya binosini yoqib yuborishga harakat qilishdi.
Misr hukumati fuqarolarga shahar koʻchalarida guruh boʻlib toʻplanish va ommaviy namoyishlar oʻtkazishni taqiqladi[24].

Suvayshda oʻt oʻchirish stantsiyasi yonib ketdi. Norozilik Misrning boshqa shaharlariga (Ismoiliya, Iskandariya va bsohqa) shaharlar boʻylab tarqala boshladi[25].
Rasmiylar avval hibsga olingan 259 nafar namoyishchini ozod qildi[26].
Misr politsiyasi hukumatga qarshi namoyishlarda qatnashgani uchun mingdan ortiq odamni hibsga oldi, ammo bu harakatlar namoyishchilarni toʻxtata olmadi[27].

Internet, mobil aloqa[15][28] oʻchirildi, „Musulmon birodarlar“ning 5 nafar yetakchisining hibsga olinishi, Qohirada qoʻshinlar, Tahrir maydonining yopilishi, Iskandariya, Suvaysh, Mansuriyda toʻqnashuvlar sabab 9 nafar kishi halok boʻlganligi maʼlum boʻldi.
Misr politsiyasi Qohiradagi keng koʻlamli namoyishlarni suv purkagichlar bilan tarqata boshladi. Bundan tashqari, namoyishchilarga qarshi koʻzdan yosh oqizuvchi gaz va rezina oʻqlardan foydalanildi[29].

MAGATEning sobiq rahbari Muhammad al-Baradey uy qamogʻiga olindi. U 28-yanvar kuni juma namozidan keyin boshlangan mitingga qoʻshildi, biroq tez orada politsiya uning shahar boʻylab harakatlanishini cheklab qoʻydi.[30]
Qohiradagi Misr muzeyi eksponatlarini oʻgʻirlash holaatlari kuzatildi.

50 ming ishtirokchi Qohira markazidagi Tahrir maydoniga yigʻildi.
Vadi Natrun qamoqxonasidan minglab mahbuslarning qochishi. Mahbuslar „qoʻriqchilarning qarshiligini bostirishdi“ va ozod boʻlishdi va yaqin atrofdagi shahar va qishloqlarga qochib ketishdi[31].
Ozarbayjon elchixonasi xodimi vafot etdi. Ozarbayjon fuqarolarini Misrdan evakuatsiya qilish boshlandi[32][33].
AQSh oʻz fuqarolarini Misrni „imkon qadar tezroq“ tark etishga chaqirdi[34].
Rossiyaning " Lukoyl " va " Novatek " kompaniyalari oʻz xodimlarini evakuatsiya qildi[35].
Misr hukumati Sharm al-Shayx kurort shahriga qoʻshin yuboradi[36].

250 ming ishtirokchi Qohira markazidagi Tahrir maydoniga yogʻildi..
Yaponiya Tashqi ishlar vazirligi yaponiyalik sayyohlarni evakuatsiya qilish uchun charter samolyotlar yollayotganini eʼlon qildi. " Nissan " korporatsiyasi Gizadagi yigʻish zavodini bir haftaga yopib qoʻydi, " Panasonik ", " Toyota ", " Toshiba " va " Hitachi „ xodimlarining Misrga rejalashtirilgan barcha ish safarlarini bekor qildi[37].
Qohiradagi Al-Azhar universitetining boshqird talabalari Boshqirdiston hukumatidan ularni Misrdan evakuatsiya qilishni soʻradi[38].
Misr hukumati mamlakatning asosiy dengiz darvozasi hisoblangan Iskandariya portini yopdi. Mahalliy aholi oziq-ovqat tanqisligi va ocharchilik tahdidi tufayli vahima ichida. Iskandariya xristian jamoasi talonchilik va vandalizmga qarshi otryadlar yaratdi[39].

Milliy frontda birlashgan muxolifat[40] seshanba kuni „Millionlar marshi“ni eʼlon qildi. Bir milliondan ortiq namoyishchi Qohira markazidagi Tahrir maydoniga chiqdi, ular armiya qurshovida toʻplanishdi. Miting faollari provokatorlarni aniqlash uchun „xalq xavfsizligi“ otryadlarini tuzdilar.
Kechqurun prezident Muborak televideniye orqali xalqqa murojaat qildi va u Misr shaharlari koʻchalarida oʻrnatilgan ulkan monitorlarda namoyish etildi. U 2011-yil kuzida boʻlib oʻtadigan navbatdagi saylovlarda qatnashmasligini, ammo shu vaqtgacha prezidentlik lavozimini saqlab qolishini aytdi.

Misr Ichki ishlar vazirligining eʼlon qilingan maʼlumotlariga koʻra, tartibsizliklar paytida 20 mingga yaqin mahbus qamoqxonalardan qochib ketgan, ular orasida faoliyati taqiqlangan " Musulmon birodarlar " harakati faollari va Falastinning " Hamas „ harakati aʼzolari ham mavjud edi[41].
Qohirada VGTRK muxbiri Sergey Pashkov kaltaklangan[42].

Muxolifat Tahrir maydoniga Muborakning isteʼfosini talab qilib, bir million tarafdorlarini olib keldi. Shunga oʻxshash harakatlar Iskandariya va al-Mansurda ham boʻlib oʻtdi[43]. Asosiy yangilik muxolifatchilar musulmon birodarlar[44] ham, Baradei[45] boʻlajak saylovlarda ishtirok etishdan bosh torta boshlagani edi.

Muborak prezidentlik vakolatlarining bir qismini vitse-prezident Umar Sulaymonga[46] topshirdi, lekin isteʼfoga chiqishdan bosh tortdi. U 2011-yil sentabrigacha boʻlgan saylovlargacha Misrga rahbarlik qilish niyatini yana bir bor tasdiqladi va konstitutsiyaga oʻzgartirishlar tayyorlaganini aytdi. Bu haqda Muborak televideniye orqali xalqqa murojaatida maʼlum qilgan edi.

Muborak hokimiyatni harbiylarga topshirib, isteʼfoga chiqdi.

AQShning Misr inqilobiga munosabatlari

Misr inqilobining keyingi bosqichlari

Misr harbiylar hukmronligi ostida (02.11.2011 — 30.06.2012)

27-viloyatdan 18 tasi „Musulmon birodarlar“ nomzodiga ovoz berdi. Qohira va Nil deltasi, yaʼni oʻqimishli va savodli misrliklar yashaydigan, boshlangʻich darajada oʻqish va yozishni biladigan hududlar asosan Shafiqga ovoz berdi. Mursiy asosan Misrning savodsiz dehqonlari tomonidan saylanadigan prezident boʻldi. AQSh rahbariyati yangi prezidentni qoʻllab-quvvatladi.