Mintaqaviy muammolar kompleks ilmiy tadqiqot instituti
Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasining Samarqand boʻlimi va uning qoshidagi mintaqaviy Mintaqaviy muammolar komplex ilmiy tadqiqot instituti (MMKITI)
1993- yilda tashkil etilgan . MMKITI tarkibida 4 ta ilmiy boʻlim mavjud, yani matematika, mehanika, choʻl ekalogiyasi va suv resourslari, iqtisodiyot
MMKITIning asosoy vazifalari :Respublikaning janubiy-gʻarbiy hududida mavjud mintaqaviy muammolarning yechishga qaratilgan fundamental va
amaliy tadqiqotlarni rivojlantirish ,Mintaqadagi muhim muammolarni hal qilish uchun davlat ilmiy-texnik dasturlarini tayyorlashda ishtirok etish, mintaqa ilmiy tadqiqotlarini muofiqlashtirish ,
Mintaqadagi ilmiy-texnik potensialdan samarali foydalanish va yuqori malakali ilmiy kadrlarni tayyorlash .
Institut faoliyati
iontranslokatsion mexanizmlarini oʻrganish .
samaradorligi muammolarini oʻrganish.
Institutda bir necha yoʻnalish boʻyicha doktorantura va asperantura faoliyat yuritmoqda .Ularga ilmiy tadqiqot ishlarini oʻtkazish uchun barcha shart sharoitlar yaratilgan .Deyarli barcha aspirantlar
institudagi ilmiy tadqiqot ishlariga jalb qilinganlar.ilmiy tadqiqot ishlari natijalarini ishlab chiqishga tadbiq etishga muhim etibor qaratilmoqda.Ilmiy tadqiqot ishlari natijalari boʻyicha
institut qator uslubiy qoʻllamalar tayyorladi .Ular sogʻliqni saqlash vazirligi ,Gidrometeorologiya davlat qoʻmitasi , Tabiatni muxofaza qilish davlat qoʻmitasi, „Oʻzbekneftgaz“ milliy holding kompaniyasi va boshqalarga taqdim etiladi .Ilmiy tadqiqot ishlari natijalarini tadbiq etish va ulardan foydalanishni tasdiqlovchi
zaruriy hujjatlar rasmiylashtirildi .Istitut neft-gaz kondenst konlarini texnologik koʻrsatkichlarini xisoblash uchun yangi uslub va unga mos dasturiy malumotni ishlab
chiqdi . Bu uslub respublikaning eng yirik konlaridan biri hisoblangan „Koʻkdumaloq“ neft-gaz kondensat konida „Saykling-prosess“ usulini asoslashda ishlatildi .
„Saykling-prosess“ uslubi AQSHlik hamkorlar bilan samarali ravishda konda foydalanilmoqda .Shuningdek institut chuqur joylashgan konlarda neftni qazib olishning prisipal
asoslarini ishlab chiqdi .Ushbu ish hozir Fargʻona vodiysining chuqur joylashgan neft va gazkonlarini ishlatish va loyihalashda samarali ishlatilmoqda.Institutda suv, tuproq
va boshqa moddalar namunalarini chuqur taxlil qiluvchi maxsus ekalogiya labaratoriyasi tashkil etilgan. Chet el ilmiy hamkorlari bilan aloqalarni olib borish institut
faoliyatini asosiy qirralaridan biri hisoblanadi .Choʻl ekalogiyasi va suv zaxiralari boʻlimi hodimlari Adam Mitskevich nomidagi universitet (Poznan , Polsha)
xodimlari bilan hamkorligda mezokserofit, kserofit va galofit guruhidagi oʻsimliklarning choʻlning stress omillari sharoitida adaptatsiya xususiyatlarini oʻrganishmoqda.
Zarafshon daryosi Zarafshon vohasining suvlari sifatini oʻrganish borasida tadqiqotlar amalga oshirilgan. Bu yoʻnalishda 2001- yil oktabr oyida ,2002 va 2003 avgust
oylarida suv namunalarini oʻrganish borasida 3 ta samarali tadqiqotlar oʻtkazildi .Bundan tashqari yaponiya granti asosida professor Tsuneo Tsukatani (Kiyoto
universiteti , Yaponiya) ,H.I.Kucheriski (Navoiy togʻ metallugiya kombinati) va K.N.Toderich(MMKITI) raxbarligida induktiv bogʻlangan plazmali mass-spektrometr
yordamida suvning tarkibi kimyoviy taxlil qilinmoqda .Navoiy kon metallugiya kombinati hududida ekalogik monitoring oʻtkazilgan.Global chorvachilikni xamorligda oʻrganishni
qoʻllash xalqaro dasturi (GLCRSP) asosida AQSH Qishloq xoʻjalik vazirligi xamda Oʻzbekiston Qishloq xoʻjalik vazirligi ishtirokida choʻlning choʻlning oʻsimlik qoplamalariga
tuyoqli hayvonlar tasiri, choʻl ekosistemasi faoliyati, tabiiy oʻtloqlardan, arid xududlar bioolamidan ratsional foydalanish va ularning saqlashni yoʻllari va usullari
ishlab chiqildi va karbonat angidirit gazi oqimlarini oʻrganish boʻyicha tadqiqotlar olib borilmoqda.Matematika boʻlimi olimlari DFG(Germaniya) xalqaro fondi grantiga ega
Mexnika boʻlimi Grenonl universiteti (Fransiya) bilan ilmiy texnik hamkorlik toʻgʻrisidagi shartnomaga ega va shu asosda tadqiqotlar olib borilmoqda .Olimlar tomonidan
Framsiya va Suriyalik hamkorlan bilan ingliz tilida "Oʻzbekistonning arid va yarim arid hududlari oʻtloqlari va oʻtloq oʻsimliklari monografiyasini chop qilishdi.
Manbalar
uz.wikipedia.org