Million Dollar bosh sahifasi
The Million Dollar Homepage bu — 2005-yilda Angliyaning Wiltshire shahridan boʻlgan talaba Alex Tew tomonidan universitetda oʻqish uchun pul yigʻish maqsadida yaratilgan veb-sayt. Saytning bosh sahifasi 1000 × 1000 pikselli tarmoqqa joylashtirilgan million pikseldan iborat. Saytdagi tasvirga asoslangan havolalar 10 × 10 piksel hajmda 1 dollarga sotilgan. Ushbu piksel bloklarini xaridorlari ularda koʻrsatiladigan kichik tasvirlarni, shuningdek tasvirlar bogʻlangan URL manzilini va kursorni havola ustiga olib borganda koʻrsatiladigan sarlavhani oʻzlari tanlaydilar. Veb-saytning maqsadi tasvirdagi barcha piksellarni sotish va shu bilan yaratuvchiga million dollar daromad keltirish edi. The Wall Street Journal bu sayt piksel sotadigan boshqa veb-saytlarni ilhomlantirganini alohida izohladi.
2005-yil 26-avgustda ishga tushirilgan veb-sayt Internet fenomeniga aylandi. Buning ortidan nusxa koʻchirish veb-saytlari paydo boʻldi. Sayt veb-trafikning sarflanishi boʻyicha Alexa reytingida 127-oʻrinni egalladi. 2009-yil 9-may holatiga koʻra, saytdan foydalanuvchilar soni 40 044 kishini tashkil etdi. 2006-yil 1-yanvarda yakuniy 1000 piksel eBay auksioniga qoʻyildi. 11-yanvar kuni kim oshdi savdosi 38 100 dollarlik gʻalaba qozonish bilan yakunlandi va yakuniy narx 1 037 100 dollarga yetdi.
2006-yil yanvar oyidagi kim oshdi savdosi paytida veb-sayt xizmat koʻrsatishni rad etish hujumiga (DDoS) uchradi. Xavfsizlik tizimi yangilangunga qadar, bir hafta davomida saytga tashrif buyuruvchilar saytga kira olmadilar. Federal tergov byurosi va Wiltshire Constabulary hujum va tovlamachilik urinishini tekshirishga jalb etildi.
Tew saytni bir muddatdan keyin moliyalashtirish uchun tashkil etilgan biznesdan voz kechdi. Million Dollar Bosh sahifasiga 2019-yilda ham kunlik minglab foydalanuvchilar tashrif buyurar edi. 2017-yilga kelib veb-saytning koʻpgina havolalari havolalar eskirishidan zararlandi. Bu esa URL manzillar avvalgidek ishlamasligiga olib keldi.
Tarixi
Rivojlanishi
Angliyaning Wiltshire shahri Cricklade shaharchasidan boʻlgan Alex Tew 2005-yil avgust oyida 21 yoshida Million Dollar Bosh sahifasini yaratgan. U Nottingham universitetida biznes boshqaruvi boʻyicha uch yillik oʻqishini boshlamoqchi boʻlgan va toʻlash uchun yillar talab qilishi mumkin boʻlgan talaba kreditlari bilan qolib ketishdan xavotirda boʻlgan. Pul yigʻish gʻoyasi sifatida Tew veb-saytda har biri 1 dollardan million piksel sotishga qaror qilgan. Xaridorlar saytga oʻzlarining rasmini, logotipini yoki reklamasini qoʻshishlari va veb-saytlariga giperhavola qoʻshish imkoniyatiga ega boʻlishlari mumkin edi. Piksellar Buyuk Britaniya funt sterlingida va AQSh dollarida sotilgan. AQShda Buyuk Britaniyadan koʻra koʻproq onlayn xizmatdan foydalanuvchi aholi bor edi. Tew agar piksellar AQSh valyutasida sotilsa, koʻproq odamlar ushbu xizmatdan foydalanishiga ishongan. 2005-yilda funt dollarga nisbatan kuchli boʻlgan. 1 funt sterling taxminan 1,80 dollarga teng edi va Tew har bir piksel uchun bu narx koʻplab potensial xaridorlar uchun juda qimmat boʻlishi mumkinligini oʻylagan. Saytni sozlash xarajatlari 50 yevroni tashkil etgan. U bu mablagʻni domen nomini roʻyxatdan oʻtkazish va asosiy veb-xosting paketi uchun toʻlagan. Veb-sayt 2005-yil 26-avgustda ishga tushgan.
Bosh sahifada sayt nomi bilan veb-banner va sotilgan piksellar sonini aks ettiruvchi piksel hisoblagichi, shuningdek saytning ichki veb-sahifalariga toʻqqizta kichik havolani oʻz ichiga olgan navigatsiya paneli boʻlgan. Sayt 10 000 100 pikselli bloklarga boʻlingan 1 000 000 pikselli boʻsh kvadrat joy boʻlgan. Tew mijozlarga sayt kamida besh yil, yaʼni kamida 2010-yil 26-avgustigacha onlayn holatda boʻlishini vaʼda qilgan.
Piksel sotuvi
Alohida piksellar osongina koʻrish uchun juda kichik boʻlgani uchun 10 × 10 piksel oʻlchamdagi 100 pikselli „bloklarda“ sotilgan. Shunda minimal narx 100 dollar boʻlgan. Sayt ish boshlaganidan uch kun oʻtgach, birinchi sotuv Tewning doʻsti tomonidan boshqariladigan onlayn musiqa veb-sayti tomonidan amalga oshirilgan. U 20 × 20 blokda 400 piksel sotib oldi. Ikki hafta oʻtgach, Tewning doʻstlari va oila aʼzolari jami 4700 piksel sotib olishdi. Saytda piksellar dastlab faqat ogʻzaki shartnoma orqali sotilgan ammo, sayt 1000 dollar ishlab topganidan soʻng, Tewga BBC tomonidan press-reliz yuborilgan. Texnologik yangiliklar veb-sayti The Register sentyabr oyida Million Dollar Bosh sahifasida ikkita maqolani chop etdi. Oyning oxiriga kelib, Million Dollar Bosh sahifasi 250 000 dollar ishlab topdi va Alexa Internetning „Movers va Shakers“ roʻyxatida Britney Spears va Photo District News veb-saytlaridan keyin 3-oʻrinni egalladi. 6-oktyabr kuni Tew yaratgan saytga 65 000 internet foydalanuvchilari tashrif buyurgan. Sayt 1465 Diggs oldi va oʻsha haftada eng koʻp Dugg havolalari joylagan saytlardan biriga aylandi. Oʻn bir kundan keyin ularning soni 100 000 nafarga yetdi. Million Dollar Bosh sahifasi ishga tushirilgandan ikki oy oʻtgach, 26-oktyabrda 1400 mijozga 500 900 dan ortiq piksel sotildi. Yangi yil arafasida Tew saytga har soatda 25 000 ta yangi tashrif buyuruvchilar tomonidan musiqa xitlar yuklab olinayotganini, Alexa reytingida 127 oʻrinda ekanligini va 1 000 000 pikseldan 999 000 tasi sotilgani haqida xabar berdi.
2006-yil 1-yanvarda Tew soʻnggi 1000 pikselga boʻlgan talab juda katta boʻlganligi sababli, „eng adolatli va mantiqiy narsa“ ularni eBay auksioniga qoʻyish ekanligini eʼlon qildi. Bu esa „millionga xos boʻlgan yaxlitlik va eksklyuzivlik darajasini“ yoʻqotishdan koʻra ularni eBay auksioniga qoʻyish afzal ekanini koʻrsatdi. Kim oshdi savdosi oʻn kun davom etdi va 99 ta qonuniy taklif olindi. Tender takliflari 160 109,99 AQSh dollari miqdorida boʻlsa-da, koʻp takliflar qaytarib olindi. „Men odamlar bilan telefon orqali bogʻlandim va ular jiddiy emasligi maʼlum boʻldi, bu esa meni juda asabiylashtirdi, shuning uchun men soʻnggi daqiqada bu taklifchilarni olib tashladim“, dedi Tew. Gʻolib boʻlgan taklif $38,100 miqdorida boʻlib, parhez bilan bogʻliq mahsulotlarni sotadigan onlayn-doʻkon reklamasi boʻlgan. Reklama MillionDollarWeightLoss.com saytiga joylashtirilgan. Tew ommaviy axborot vositalarining eʼtibori tufayli yakuniy taklif miqdori yuqoriroq boʻlishini kutganini taʼkidladi. Million Dollar Bosh sahifasi byudjeti besh oy ichida jami 1 037 100 dollarni tashkil qildi. Tew daromadini xarajatlar, soliqlar va yoshlar uchun xayriya tashkiloti The Princeʼs Trustga xayriya qilinganidan soʻng, sof daromadi 650 000-700 000 dollar boʻlishini kutgan.
Piksel xaridorlari orasida Bonanza Gift Shop, Panda Software, Wal-Mart ishlab chiqaruvchilari: The High Cost of Low Price, British Schools Karting Championship, Book of Cool, Orange, The Times, Cheapflights.com, Schiffer Publishing, Rhapsody, Tenacious D, GoldenPalace.com, 888.com va boshqa onlayn kazinolar, Independiente Records, Yahoo!, kichik xususiy korxonalar, ish taklif qiluvchi kompaniyalar, onlayn tanishuv xizmatlar, shaxsiy kreditlar, bepul namunalar, veb-sayt dizayn ishlab chiquvchilar boʻlgan.
DDoS hujumi
2006-yil 7-yanvarda, yakuniy 1000 piksel auksioni tugashiga uch kun qolganda, Tew „Qorongʻu guruh“ deb nomlangan tashkilotdan elektron pochta xabarini oldi. Unga Million Dollar Bosh sahifasi tarqatilgan auksion qurboni boʻlishi yozilgan edi. Tewni agar 10-yanvargacha 5000 dollar toʻlamasa, saytga xizmat koʻrsatishni rad etish hujumi (DDoS) boʻlishi haqida ogohlantirishgan. U bu tahdidning yolgʻon ekanligiga ishonib, bunga eʼtibor bermagan. Biroq bir hafta oʻtgach, ikkinchi elektron pochta orqali tahdid yuborilgan. Pochta xabari quyidagicha boʻlgan: „Salom. veb-saytga hujumni toʻxtatish uchun bizga 50000$ yubor“. U bu pochta tahdidini ham eʼtiborsiz qoldirdi. Veb-sayt qoʻshimcha trafik va elektron pochta xabarlari bilan toʻlib ketdi. Bu esa uning ishdan chiqishiga sabab boʻldi. „Men ularning hech biriga javob bermadim, chunki men ularga hech qanday pul toʻlamoqchi emasman. Mening veb-saytim bilan sodir boʻlayotgan voqealar terrorizmga oʻxshaydi. Agar siz ularga pul toʻlasangiz, yangi hujumlar boʻlaveradi“, — dedi Tew.
Xost server xavfsizlik tizimini yangilamaguncha va anti-DDoS dasturlari orqali trafikni filtrlamaguncha veb-saytga tashrif buyuruvchilar bir hafta davomida saytga kira olmadilar. Wiltshire Constabulary yuqori texnologiyali jinoyatlar boʻlimi va Federal qidiruv byurosi (FQB) tovlamachilik va hujum boʻyicha tergov qilish uchun Tewni chaqirishgan. Ular hujum Rossiyadan amalga oshirishganini aniqlashgan.
Saytdan foydalanish
Saytga joʻnatilgan sentyabr oyidagi birinchi press-relizdan soʻng, Million Dollar Bosh sahifasi koʻplab Britaniya ommaviy axborot vositalari va dasturlarida namoyish etildi. 2005-yil noyabriga kelib, veb-sayt The Wall Street Journal va butun dunyo boʻylab ommaviy axborot vositalarining eʼtiborini tortdi. AQShga bir haftalik safari davomida Tew bir nechta ommaviy axborot vositalariga intervyu berdi.
Konsepsiya saytni „oddiy va ajoyib“, „aqlli“, „zukko“ va „reklama uchun noyob platforma, bu ham biroz qiziqarli“ deb taʼriflangan. Nottingham universiteti tadbirkorlik innovatsiyalari instituti direktori, professor Martin Binks shunday dedi: „Bu oʻzining soddaligi bilan ajoyib… reklama beruvchilarni uning yangiligi oʻziga tortdi… sayt fenomenga aylandi.“ Popular Mechanics esa: „Hech qanday tarkib yoʻq. Foydalanuvchilarga noqulaylik tugʻdiruvchi grafikalar, sovgʻalar yoki Paris Hilton videolari yoʻq. Tasavvur qiling-a, reklamadan boshqa hech narsa koʻrsatmaydigan telekanal, reklamadan boshqa narsa yoritmaydigan jurnal yoʻq. Million Dollar Bosh sahifasi virusli marketing kuchining hayratlanarli namunasidir.“ degan fikrlarni bildirdi. The Washington Post muxbiri Don Oldenburg saytni „arzon, aql bovar qilmaydigan darajada daromadli marketing dahshatlisi, spam, bannerli reklamalar va qalqib chiquvchi oynalar“ deb atadi. Oldenburg fikrlarini davom ettirib, „Bu dizaynerlik steroidlari haqida eʼlonlar taxtasiga oʻxshaydi. Sayt hayotingizda paydo boʻlgan har bir qalqib chiquvchi reklamani birdaniga olish kabidir. Bu Internetda toʻsatdan dush qabul qilmoqchi boʻlgandek tuyuladi.“ — dedi.
Yakuniy piksellar kim oshdi savdosiga qoʻyilganligi sababli, Tew Richard & Judyga, intervyu berdi va onlayn BBC News jurnalida profil ochdi. The Wall Street Journal The Million Dollar Homepagening internet hamjamiyatiga taʼsiri haqida shunday fikrlarni yozdi: „Janob Tewning oʻzi internet hamjamiyatida mashhurlik maqomiga ega boʻldi… ijodiy holat… u onlayn tadbirkorlikning qiziqarli tasvirlarini chizmoqda“.
Saytning yangi avlodlari
Tew sayt bir muddatdan keyin moliyalashtirish uchun tashkil etilgan biznesdan voz kechdi. 2008-yilda Tew Internet va ijtimoiy tarmoqlar bilan shugʻullanuvchi Popjam kompaniyasiga asos solgan. 2012-yil 4-mayda Tew Michael Acton Smith bilan birgalikda Calm dasturiy taʼminot kompaniyasini ochdi. 2016-yildan boshlab Tew San-Franciscoda tadbirkorlik bilan shugʻullana boshlagan.
2017-yil holatiga koʻra, veb-saytning faqat asosiy sahifasi mavjud boʻlgan. Barcha pastki sahifalar 404 topilmadi xabarini qaytargan. Harvard universiteti tomonidan 2017-yilda oʻtkazilgan tadqiqot shuni koʻrsatdiki, saytning hali ham mavjud boʻlmagan asosiy sahifasidagi havolalarning sezilarli darajada eskirgan. 2816 ta original havoladan 547 tasi (342 000 piksel, 342 000 dollarga sotilgan) „oʻlik“, 489 tasi (145 000 piksel, 145 000 dollarga sotilgan) boshqa domenga yoʻnaltirilgan. 2019-yil apreliga kelib, BBC maʼlumotlariga koʻra, sayt havolalarining taxminan 40 foizi havolalar eskirishidan aziyat chekkan. Sayt oʻsha payt hali ham kuniga bir necha minglab foydalanuvchilarni qabul qilar edi.
Shunga oʻxshash veb-saytlar
Koʻpgina boshqa saytlar reklamani piksel boʻyicha sotgan. Tew boshqa saytlar haqida shunday fikr bildirgan: „Ular tezda paydo boʻldi. Hozir piksel sotadigan yuzlab veb-saytlar mavjud. Koʻchiruvchilar hammasi bir-biri bilan raqobatlashmoqda.“ „…Ularda juda kam reklama bor, shuning uchun menimcha, bu ular uchun unchalik yaxshi emas. Bu gʻoya faqat bir marta ishlaydi va yangilikka tayanadi … har qanday nusxa koʻchirish saytlari faqat sof komediya qiymatiga ega boʻladi. Menda esa, ehtimol, biroz komediya PLUS reklama dollarlarida haqiqiy tortishish bor … shuning uchun taqlidchilarga omad tilayman!“.
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org