Michel Plancherel
Michel Plancherel (1885-yil, 16-yanvar, Bussi, Fribourg da tavallud topgan– 1967-yil, 4-mart, Tsyurix da vafot etgan) shveytsariyalik matematik olim bo'lgan. U Bussi shahrida (Fribourg, Shveytsariya) tug'ilgan va Fribourg universitetida matematika bo'yicha Diplomini, keyin esa 1907-yilda chexiyalik matematik olim Mathias Lerch rahbarligida yozilgan doktorlik dissertatsiya bilan doktorlik darajasini olgan. Michel Plancherel Fribourgda (1911-yil) va 1920-yildan e'tiboran esa ETH Zurichda professor bo'lib xizmat qilgan.
U matematik tahlil, matematik fizika va algebra sohalarida ilmiy faoliyat yuritgan va garmonik analiz sohasida Plancherel teoremasi bilan mashhur. U 1924-yilda Torontoda va 1928-yilda Boloniyada bo'lib o'tgan ICM (International Congress of Mathematics - Xalqaro Matematiklar Kongressi) ning taklif etilgan spikeri edi.
U Cécile Tercier bilan turmush qurgan, hamda u bilan to'qqiz farzandi bor edi. Shuningdek, Michel Plancherel ilmiy faoliyati bilan bir vaqtda, Tsyurixdagi Fransiya Katolik missiyasiga raislik ham qilgan.
Bundan tashqari, Michel Plancherel 1918-1919-yillarda Shveytsariya Matematiklar Hamjamiyatiga Prezidentlik ham qilgan.
Ilmiy faoliyati
Michel Plancherelning asosiy tadqiqot sohalari matematik tahlil, matematik fizika va algebra edi. Bir qator maqolalarida u klassik Furye nazariyasi natijalarini turli xil ortonormal funksiyalar tizimlarini, ularning yig'indisini va bunday tizimlarda Furye qatorlari va Furye integrallari va umumiy integral o'zgarishlar bilan ifodalanishini o'rganish orqali umumiy fazolarga (Gilbert fazolari) umumlashtirdi. U o'z ishida fundamental natijalarga erishdi, ulardan biri garmonik tahlildagi mashhur Plancherel teoremasi bo'lib, hozirda ko'plab umumlashtirishlarda ma'lum (Plancherel o'lchovlari). U oʻz natijalarini xususiy hosilali giperbolik va parabolik differensial tenglamalar nazariyasida qoʻllagan.
Shuningdek, u Rits usuli va ergodik nazariya orqali variatsion muammolarni hal qilishga hissa qo'shgan. 1913-yilda u mexanik tizimlar ergodik bo'lishi mumkin emasligini isbotladi (qarang: Stiven G. Brush: Matematik fizikada muhim bosqichlar. Ergodik tizimlarning imkonsizligining isboti: Rosenthal va Plancherelning 1913-yilgi maqolalari. Transport nazariyasi statisti. Fizik. 1 (1971). , № 4, 287-298). Rosenthal va Plancherelning maqolalari statistik mexanika asoslarini rivojlantirishda muhim bosqich bo'ldi, chunki ular Maksvell, Boltsman va Erenfestning klassik davrini yakunladilar va matematikaning yangi tarmog'i sifatida ergodik nazariyaning rivojlanishini boshlab berdilar.
Plancherel algebra fanidan kvadratik shakllar va ularning qo'llanilishi, cheksiz ko'p o'zgaruvchilari bo'lgan tenglamalar sistemalarining yechilishi va kommutativ Gilbert algebralari nazariyasi (Plancherel-Godement teoremasi) bo'yicha natijalar olgan.
Yana qarang
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org