Menkaura
Menkaura — qadimgi Misr podshosi (fir’avn) Qadimgi podsholik davridagi toʻrtinchi suloladan boʻlib, u oʻzining ellinlashgan
Mykerinos (grekcha: Μυκερῖνος) ismlari bilan mashhur.) (Gerodot tomonidan) va
Menxeres (grekcha: Μεγχέρης)) (Maneto tomonidan). Manetoning soʻzlariga koʻra, u qirol Bixerisning taxt vorisi boʻlgan, ammo arxeologik dalillarga koʻra, u deyarli Xafraning vorisidir. Africanus (Syncellus’dan) (talaffuzi:Afrikanus, Sinsellus) toʻrtinchi sulolaning hukmdorlari sifatida Soris, Sufis I, Sufis II, Menxer, Ratois, Bixer, Sebercher va Thamfislarni xabar beradi. Menkauraning Gizadagi qabri, Menkaura piramidasi va uning haykal triadasi bilan mashhur boʻlib, qirolni xotinlari Rexetra va Xamerernebti va turli xudolar bilan birga koʻrsatgan.
Oilasi
Menkaura Xafraning oʻgʻli va Xufuning nabirasi edi. Menkaura oʻlikxonasidan topilgan chaqmoqtosh pichoqda qirolning onasi Xamerernebti I haqida eslatib oʻtilgan, bu malika va Xafra, Menkauraning ota-onasi ekanligidan dalolat beradi. Menkauraning kamida ikkita xotini borligi taxmin qilinadi.
Menkaura koʻp bolaligi tasdiqlanmagan
Qirollik saroyi tarkibiga Menkauraning bir qancha aka-ukalari kirgan. Uning akalari Nebemaxet, Duenra, Nikaura va Iunminlar akalari hukmronligi davrida vazir boʻlib xizmat qilishgan. Uning ukasi Sexemkara yoshroq boʻlgan va Menkauraning oʻlimidan keyin vazir boʻlgan boʻlishi mumkin.
Hukmronligi
Menkauraning hukmronligi muddati aniq emas. Qadimgi tarixchi Maneto unga 63-yil hukmronlik qilgan degan faraz mavjud, ammo bu albatta, mubolagʻa. Turin kanoni esa yillarning toʻliq yigʻindisini koʻrsatishi kerak boʻlgan joyda oqsoqlagan . . Misrshunoslarning fikriga koʻra, unga 18 yillik hukmronlik yozilishi kerak va bu umumiy qabul qilingan davr. Zamonaviy ishchilarning graffitosi „Oʻn birinchi qoramol sonidan keyingi yil“ haqida xabar beradi. Agar qoramollar soni har ikki yilda bir marta oʻtkazilsa (anʼanaga koʻra), hech boʻlmaganda qirol Sneferugacha, Menkaura 22 yil hukmronlik qilgan boʻlar edi .
2013-yilda Tel Xazorda shahar saroyiga kiraverishda Menkaura sfenksining boʻlagi topilgan.
Piramida kompleksi
Gizadagi Menkaura piramidasi Netjer-er-Menkaura deb nomlangan, yaʼni „Menkaura ilohiydir“. Ushbu piramida Gizadagi uchta asosiy piramidaning eng kichigi hisoblanadi. Ushbu piramidaning oʻlchami 103.4 m bazada va 65.5 m balandlikda. Menkaura piramidasi bilan bogʻliq yana uchta yordamchi piramida mavjud.
Ushbu boshqa piramidalar baʼzan G-III a (Sharqiy yordamchi piramida), G-III b (Oʻrta yordamchi piramida) va G-III c (Gʻarbiy yordamchi piramida) deb nomlanadi. G-III a bilan bogʻliq boʻlgan ibodatxonada malika haykali topilgan. Bu piramidalar Xafra malikalari uchun moʻljallangan boʻlishi mumkin. Xamerernebti II esa piramidalardan biriga dafn etilgan boʻlishi mumkin.
Vodiy ibodatxonasi
Vodiy ibodatxonasi asosan gʻishtdan qurilgan inshoot boʻlib, beshinchi yoki oltinchi sulolada boshlab kengaytirilgan. Bu ibodatxonadan oʻz malikasi va bir nechta xudolar bilan Menkauraning mashhur haykallari topilgan. Qisman roʻyxatga quyidagilar kiradi:
Oʻlikxona ibodatxonasi
Uning oʻlikxona ibodatxonasida koʻproq haykallar va haykal parchalari topilgan. Qiziqarli topilma qirolicha Xamerernebti I tayoqchasi boʻlagidir. Bu asar hozirda Boston tasviriy sanʼat muzeyida saqlanmoqda. Xamerernebtiga parchada Qirolning onasi unvoni berilgan.
Sarkofag
1837-yilda ingliz armiyasi ofitseri Richard Willam Howard Wyse (talaffuzi: Richerd Uilyam Hovard Vays) va muhandis John Shey Perring (talaffuzi: Jon Shey Pering) Menkaura piramidasida qazish ishlarini boshladilar. Piramidaning asosiy dafn xonasida uzunligi 2.4 m, kengligi 0.9 m va 0.8 m lik bazaltdan yasalgan katta tosh sarkofag topildi. Sarkofag saroy jabhasi uslubida bezatilgan boʻlsa-da, ierogliflar bilan yozilmagan. Dafn xonasi yonidan Menkaura nomi yozilgan tobutning yogʻoch boʻlaklari va qoʻpol matoga oʻralgan qisman skelet topilgan. Sarkofag piramidadan olib tashlandi va kemada Londondagi Britaniya muzeyiga yuborildi, ammo uni olib yurgan Beatrice (talaffuzi: Beatris) savdo kemasi 1838-yil 13-oktyabrda Malta portidan chiqib ketganidan keyin yoʻqolgan. Boshqa materiallar alohida kemada joʻnatilgan va bu materiallar hozirda muzeyda, yogʻoch tobutning qoldiqlari koʻrgazmada saqlanadi.
Bu tobut qirolning dafn qilinganidan deyarli ikki ming yil oʻtgach, Sait davridagi oʻrniga qilingan deb taxmin qilinadi. Topilgan suyak boʻlaklarining radio-uglerodli anglanmasi eramizning birinchi asrlarida qibtiylar davridan boshlanadi.
Gerodotga koʻra (miloddan avvalgi 430-yil), Menkaura Xufuning (yunoncha Cheops) oʻgʻli boʻlib, u otasining hukmronligi Qadimgi Misr aholisiga olib kelgan azob-uqubatlarni yengillashtirgan. Gerodotning qoʻshimcha qilishicha, u juda koʻp baxtsizliklarga duchor boʻlgan: murdasi yogʻoch hoʻkizga dafn etilgan (Gerodotning taʼkidlashicha, u aslida tirik boʻlgan) yagona qizi undan oldin vafot etgan. Keyinchalik Butodagi orakul u yana olti yil hukmronlik qilishini bashorat qildi.
Badiiy sanʼatda
Rasmlar galereyasi
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org