Mechelen tranzit lageri
Mechelen tranzit lageri — Ikkinchi jahon urushi davrida barpo etilgan Dossindagi hibs va deportatsiya lageri, Mechelendagi eng qadimgi kazarma o‘rnida bunyod etilgan, natsistlar tomonidan bosib olingan Belgiya davlati hududida joylashgan.
Tranzit lager xavfsizlik politsiyasi nazorati ostida bo‘lgan (nemischa: Sicherheitspolizei). Mahkama Belgiyadan yahudiylar, siganlar va boshqa ozchiliklarni Germaniya tomonidan bosib olingan Polshadagi Xaydebrek- Kozel mehnat lageri va Osvensim-Birkenau konslagerlariga toʻplash va deportatsiya qilish bilan shug‘ullangan.
Ikkinchi Jahon urushi paytida, 1942-yil 4-avgustdan 1944-yil 31-iyulgacha boʻlgan davrda 28 ta poyezd 25 000 dan ortiq yahudiy va siganlarni Mechelendan deportatsiya qilindi, ularning aksariyati Osvensim-Birkenau oʻlim lagerlariga yuborilgan. Mahbuslardan faqat 1240 tasi tirik qolgan.
1996-yildan beri kazarmadagi Xolokost muzeyi Deportatsiya va qarshilik muzeyi nomi bilan urush davrining qaygʻuli voqealarini eslatib turadi.
Manzil
1942-yilning yozida natsistlar ishgʻol qilingan Belgiyadan yahudiylarni deportatsiya qilishga tayyorgarlik koʻrayotgan edi, yahudiylarning qariyb 90 foizi mamlakat shimolida, Antverpen yaqinida yoki Bryusselda yashagan. Ushbu shaharlarning orasida Mechelen joylashgan boʻlib, u oson transportni taʼminlovchi yirik temir yoʻl kesishmasiga ega, shuningdek, sharqqa borishga qulay edi. Mahalliy yuk punktini bogʻlaydigan temir yoʻl Dijle daryosining aylanma kanali boʻylab shaharning markaziy qismidagi halqa yoʻliga olib borgan, u yerdan temiryo‘l general-leytenant Baron Dossin-de harbiy kazarmalari bo‘ylab o‘tgan. Bu esa mahbuslarni tashish uchun qulaylik tug'dirgan.
Harakatlar
Lager xodimlari asosan nemislardan iborat boʻlgan, lekin unga Algemeene-SS Vlaanderen („General SS Flanders“) dan belgiyalik hamkorlikdagi harbiy kuchlar yordam berishdi. Lager rasmiy ravishda Fort Breendonk komendanti Filipp Shmitt qoʻmondonligi ostida edi. Mechelendagi komendant vazifasini bajaruvchi SS zobiti Rudolf Stekman edi.
Birinchi guruh odamlar lagerga 1942-yil 27-iyulda Antverpendan yetib kelishdi. 1942-yil avgust-dekabr oylari orasida har haftada har birida 1000 ga yaqin yahudiy boʻlgan ikkita transport lagerdan Osvensim konslageriga joʻnab ketdi. 1942-yil 4-avgustdan 1944-yil 31-iyulgacha Mechelendan Polshaga jami 28 ta poyezd joʻnab ketdi, ularda 24916 yahudiy va 351 siganlar bor edi; ularning aksariyati Osvensimga yoʻl olgan. Bu raqam Holokost paytida oʻldirilgan Belgiya yahudiylarining yarmidan koʻpini tashkil etadi. Natsistlarning irqiy siyosatiga koʻra, keyinchalik sigan genotsidi deb nomlandi, 1944-yil boshida 351 belgiyalik siganlar Osvensimga yuborilgan.
Mechelen lageridagi sharoitlar shafqatsiz boʻlgan. Koʻpgina siganlar bir necha hafta yoki oylar davomida oziq-ovqat va sanitariya-texnik vositalarsiz yertoʻlalarda qamalib qolishgan, ularning omon qolish darajasi ayniqsa past edi.
Manbalar
uz.wikipedia.org