Matricaria chamomilla
Matricaria chamomilla (sinonimi: Matricaria recutita), odatda
romashka nemis moychechagi ,
venger moychechagi (kamilla),
yovvoyi romashka ,
ko‘k moychechak yoki
xushbo‘y mayvi o‘ti deb ataladi. Asteraceae oilasiga mansub oʻsimlik. Moychechak asosan oshqozon-ichak kasalliklari uchun ishlatilishi bilan mashhur.
Tavsif
Matricaria chamomilla — janubiy va sharqiy Yevropadan kelib chiqqan Asteraceae oilasining aʼzosi. Bugungi kunda oʻsimlikni barcha qitʼalarda topish mumkin. U shoxlangan, tik va silliq poyaga ega boʻlib, balandligi 15–60 cm (6–23.5 in) gacha yetadi. Uzun va tor barglari uchburchakdir. Gullari roʻvak toʻpgullarda (kapitulada) joylashgan. Gullari yozning boshidan oʻrtalarida gullaydi va kuchli, xushboʻy hidga ega.
Gullar tarkibida koʻk rangli efir moyi mavjud boʻlib, u oʻziga xos hidni beradi. Yogʻ tarkibidagi chamazulen bilan bogʻliq boʻlgan bu rang xususiyati oʻsimlik nima uchun Moviy romashka umumiy nomi bilan ham tanilganligini tushuntiradi. Mevasi sargʻish-jigarrang ranga ega.
Etimologiya
Moychechak soʻzi yunoncha chamaimēlon (chamaimēlon) soʻzidan kelib chiqqan boʻlib, „yer-olma“ degan maʼnoni anglatadi. Bu oʻsimlikning olma hidi tufayli shunday nomlangan.
Lotin tilida matrixning maʼnolaridan biri bachadondir. Shuning uchun matricaria nomi bu turgs berilgan, chunki Matricaria chamomilla hayz koʻrish kramplari va premenstrüel sindrom bilan bogʻliq uyqu buzilishi kabi ginekologik shikoyatlarni davolash uchun keng qoʻllanilgan. Oʻsimlik juda kuchli antispazmodik va yalligʻlanishga qarshi tarkibiy qismlarni oʻz ichiga olganligi aniqlandi.
Tarix
Moychechak oʻsimliklari dorivor maqsadlarda Qadimgi Misr va Antik davrda ishlatilgan. Qaysi oʻsimlik turlari ishlatilganligini aniq aytish qiyin.
Pliniy Elder zamonaviy uchta turdagi romashkani aniqladi Matricaria chamomila, M. aurea va Anthemis rosea .
Charlemagne davrida romashka monastir bogʻlarida oʻstirilgan.
Foydalanish
Anʼanaviy tibbiyot
Nemis romashkasi anʼanaviy tibbiyotida qoʻllaniladi. Bu oʻsimlikdan choy tayyorlanishi mumkin.
Fitokimyo
Moychechak gulida 120 dan ortiq kimyoviy moddalar aniqlangan, ularning aksariyati efir moylaridi. Efir moyining kimyoviy tarkibiy qismlariga quyidagilar kiradi: terpenlar bisabolol, farnesen va chamazulen, flavonoidlar apigenin, quercetin, patuletin, luteolin, kumarin.
Nojoʻya taʼsirlar
Ragweedning qarindoshi boʻlgan romashka allergiya alomatlarini keltirib chiqarishi mumkin. Shuningdek, u kumarinni ham oʻz ichiga oladi. Shuning uchun mumkin boʻlgan dorilarning oʻzaro taʼsiridan ehtiyot boʻlish kerak, masalan, qonni suyultiruvchi vositalar bilan. Juda kamdan-kam hollarda romashka juda katta dozalarda koʻngil aynishi va qayt qilishga sabab boʻladi. Hatto kamdan-kam hollarda toshmalar paydo boʻlishi mumkin. . IV-toifa allergik reaksiyalar (yaʼnikontakt dermatit) tez-tez uchraydi va romashka choyini ichgan 38 yoshli erkakda ogʻir I turdagi reaktsiya (yaʼni anafilaksi)ning bir holati qayd etilgan.
Distillash Moychechak gullarini oʻstirishning muhim sababi farmatsevtika maqsadlarida ishlatiladigan romashka yogʻini olishdir. Bu moy asosan yangi gul kurtaklari va gul poyalaridan distillash orqali olinadi. Moychechak moyining muhim tarkibiy qismi bisabolol boʻlib, u yogʻning 33 % ni tashkil qiladi.
Manbalar
uz.wikipedia.org