Marvaruz
Marvaruz (forscha: مرورود Marvarud, shuningdek forscha: مروروذ Marvaruz) yoki
Marv al-Ruz (arabcha: مرو الروذ; “Daryo boʻyidagi Marv”), mahalliy doirada Marvaruz (مروروذ) va eski nomlari bilan mashhur boʻlgan.
Marruz (مروذ) - Xurosondagi oʻrta asrlardagi aholi punkti. Yaqin atrofdagi Marv ash-Shohijon yoki Katta Marvdan farqlash uchun
Marv-i Kuchik (forscha: مرو کوچک, “Kichik Marv”) nomi bilan ham tanilgan.
Shahar Afgʻonistonning zamonaviy Bala Murgʻob qishlogʻi yaqinida, Murgʻob daryosi Gʻarjiston togʻlaridan chiqib, Qoraqum dashtiga kiradigan joyda joylashgan edi. Zamonaviy Maruchak yoki Marv-i Kuchikning nomi garchi oʻrta asrlar shaharchasi nomidan olingan boʻlsa-da, u yerda aslida Qasr-i Ahnaf nomi bilan atalgan qoʻshni shaharcha joylashgan koʻrinadi.
Shahar islomgacha boʻlgan davrda mavjud boʻlgan, uning tashkil topishi sosoniylar shohi Bahrom Goʻr (420–438 yillar) davriga toʻgʻri keladi. Uning fors tilidagi asl nomi Marvirud (مرورود) yoki Marvirut boʻlib, keyinchalik
al-Marvarrudiy va al-Marrudiy singari nisbalarda saqlanib qolgan. U yerda 553-yilda Nestorian yepiskopligi boʻlgan va 652-yilda musulmonlar Forsni egallagan vaqtda mahalliy hokim Badham musulmonlarga boʻysunib, vassal hukmdorga aylangan.
Abbosiylar davri geograflarining xabar berishicha, shahar Qasr-i Ahnaf kabi bir qancha atrof shaharchalar bilan gullab-yashnagan qishloq xoʻjaligining markazi boʻlgan. Al-Muqaddasiyning yozishicha, taxminan 980-yilda shahar Gʻarjiston hukmdorlariga qaram boʻlgan. Bagʻdod shahrining Harbiyya tumanining bir qismi ushbu shahar aholisi sharafiga Marvarudiyya (مرورودية) deb nomlangan. Saljuqiylar hukmdori Ahmad Sanjar shaharga aylanasi taxminan 5000 qadam boʻlgan yangi devor qurdirgach, shahar Saljuqiylar imperiyasi davrida gullab-yashnashda davom etgan. XII asr oxirlarida Xorazmshohlar va Gʻuriylar oʻrtasidagi doimiy toʻqnashuvlardan shahar va uning atrofidagi hududlar jabr koʻrgan va u yerda 1190-yilda gʻuriylar hukmdori Gʻiyosiddin Muhammad (1163—1202) va uning xorazmlik raqibi Sulton Shoh (1172—1193) oʻrtasida jang boʻlib oʻtgan. Shahar moʻgʻullar davri buzgʻunchiliklaridan qutulib qolganga oʻxshasa-da, temuriylar davrida vayron boʻlgan va tark etilgan hududgan aylangan.
Manbalar
uz.wikipedia.org