Martakert

Andoza:Other uses

Martakert yoki Aghdara (ozarbayjoncha: Ağderə Andoza:Kichik) de-fakto shaharchasi bo‘linishi Artsax Respublikasi Martakert viloyatining maʼmuriy poytaxti sifatida, de-yure Tartar tumanida [Ozarbayjon]], Togʻli Qorabogʻ bahsli mintaqasida. Shaharda etnik armanlar koʻpchilikni tashkil qiladi, 1989-yilda esa armanlar ham koʻpchilikni tashkil qilgan. The town underwent heavy destruction by Azerbaijani forces while under their control during the First Nagorno-Karabakh War.

Etimologiyasi

Anʼanaga koʻra, shahar nomi „mard“ („odam, odam“ yoki bu kontekstda „mard“) va „kert“ („qurgan“) elementlaridan iborat deb talqin qilinadi, goʻyo aholining jasorati uchun obroʻsi.[3] Boshqa tushuntirishlar ismni matuṛ („chapel“) soʻzi bilan bogʻlaydi.[3] Ozarbayjoncha aholi punktining Aghdara nomi „oq vodiy“ deb tarjima qilingan.

Tarixi

Aholi manzilgohi tarixan Qorabogʻ melikdomlari dan biri boʻlgan Jraberd melikdomining bir qismi boʻlgan.

1918-yilda shahar yaqinida Usmonlilar va arman qoʻshinlari oʻrtasida jang boʻlib, u yerda gʻalaba qozongan.[3]

Sovetlar davrida Martakert Togʻli Qorabogʻ avtonom viloyati Martakert okrugining maʼmuriy markazi boʻlgan. 1960-yilda shahar tipidagi aholi punkti maqomini olgan.

Tarixiy meros ob’ektlari

Shahar va uning atrofidagi tarixiy meros ob’ektlari orasida miloddan avvalgi 2-1 ming yilliklarga oid qabrlar, eramizdan oldingi Krapasht qabristoni, oʻrta asrlardagi „Taza Xach“ (armancha: Թազա խաչ) qabristonlari kiradi. 17—19-asrlar oraligʻida St. Yahyo Baptist cherkovi 1883-yilda qurilgan (armancha: Սուրբ Հովհաննու Կարապետ եկեղեցի Ehtimol, 13-asrda paydo boʻlgan) va 20-asr boshlarida Kusapat daryosi boʻylab koʻprik..

Togʻli Qorabogʻ mojarosi

Birinchi Togʻli Qorabogʻ urushi

Birinchi Togʻli Qorabogʻ urushi (1991-94) davrida Martakert va uning atrofidagi tumanda, ayniqsa, Ozarbayjon Goranboy operatsiyasi va 1992-yildagi Mardakert va Martuni hujumlari paytida ogʻir janglar boʻlgan.< ref name="RediscoveringArmenia" /> Shahar 1992-yil 4-iyulda Ozarbayjon kuchlari tomonidan bosib olindi va Martakertning arman aholisi shaharni tark etishga majbur boʻldi. Martakert Birinchi Togʻli Qorabogʻ urushi paytida katta zarar koʻrgan va uning koʻplab binolari vayron boʻlgan va odam yashamagan. 1992-yil sentyabr oyida Martakertda boʻlgan Tomas Goltzning soʻzlariga koʻra, shahar „vayronalar uyasiga aylandi“ va „vayron qilingan shaxsiy hayotning yanada chuqurroq qoldiqlari: qozon va kostryulkalar, chamadonlar oqayotgan kiyimlar, maydalangan chaqaloq aravachalari va hatto oilaviy portretlar“ ni taʼkidladi. , hali ham parchalangan ramkalarda". HRW keyinchalik Qorabogʻ arman kuchlari tomonidan Agʻdamga qarshi hujum paytida va undan keyin amalga oshirilgan qoʻpol harakatlar sifatida koʻrilganini taʼkidladi. mojaroning teskari tabiati kontekstida Martakertni ozarbayjonlar tomonidan vayron qilingani uchun qasos. Martakert 1993-yil 27-iyunda arman qoʻshinlari tomonidan qaytarib olingan. Shahar atrofidagi hudud urush tugaganidan beri Artsax nazoratida. Martakertning mahalliy aholisining bir qismi yillar davomida asta-sekin qaytib keldi, lekin koʻplari Armaniston, Rossiya va boshqa joylarda qoldi.

Chegara toʻqnashuvlari (1994-2020)

2008-yil Mardakertdagi to'qnashuvlar 4-martda 2008-yil Armanistondagi saylovlardagi norozilik namoyishlaridan keyin boshlangan. Unda etnik arman oʻrtasidagi eng ogʻir janglar boʻlgan.Manba xatosi: Closing </ref> missing for <ref> tag [[Togʻli] bahsli hududi boʻyicha -Qorabog]] Birinchi Togʻli Qorabogʻ urushidan keyin 1994-yilda oʻt ochishni toʻxtatishdan beri.

Arman manbalari Ozarbayjonni Armanistonda davom etayotgan tartibsizliklardan foydalanishga urinishda aybladi. Ozarbayjon manbalari Armaniston hukumati harakat qilayotganini iddao qilib, Armanistonni aybladi. eʼtiborni Armanistondagi ichki keskinlikdan chalgʻitish.

2020da Martakert yaqinida oʻt ochishni toʻxtatish chizigʻi boʻylab toʻqnashuvlar sodir boʻldi.

2020 Togʻli Qorabogʻ urushi

2020-yil Togʻli Qorabogʻ urushi paytida shahar Ozarbayjon kuchlari tomonidan bir necha marta bombardimon qilingan, natijada tinch aholi halok boʻlgan.

Geografiyasi

Shahar Tartar daryosining oʻng qirgʻogʻida, ikki togʻ oraligʻida joylashgan.[3]

Ekonomikasi va madaniyati

Aholisi asosan turli davlat muassasalarida hamda qishloq xo'jaligi bilan ishlaydi. 2015-yil holatiga ko‘ra, Martakertda shahar binosi, madaniyat uyi, ikkita maktab, ikkita bolalar bog‘chasi, yoshlar markazi, 88 ta savdo korxonasi, ikkita zavod va viloyat shifoxonasi mavjud. TKengaytirilgan Martakert shahar jamoasiga Haykajur, Jraberd, Maralyan Sarov va Levonarx qishloqlari kiradi.

Demografiyasi

Taniqli odamlar

Gallery

Iqlimi

Martakert iqlimi Köppen iqlim tasnifi boʻyicha Nam subtropik iqlim (Cfa) deb tasniflanadi.

Qardosh shaharlar

Hamkorlik shartnomasi:

Manbalar

Havolalar

Andoza:Martakert Province
Andoza:Administrative divisions of the Nagorno-Karabakh Republic

uz.wikipedia.org