Marc-Antoine Parseval
Mark-Antuan Parseval (Marc-Antoine Parseval des Chênes) (1755-yil 27-aprel – 1836-yil 16-avgust) fransuz matematigi boʻlib, Furye almashtirishining unitarligini oldindan bayon qilgan Parseval teoremasi bilan mashhurdir.
U Fransiyaning Rosières-aux-Salines shahrida aristokrat fransuz oilasida tugʻilgan va 1795-yilda Ursule Guerillotga uylangan, ammo koʻp oʻtmay ajrashgan. Fransuz inqilobiga qarshi boʻlgan monarxist, 1792-yilda qamoqqa olingan. Parseval keyinchalik Napoleon hukumatini tanqid qilgan sheʼrlar nashr etgani uchun mamlakatdan qochib ketgan.
Keyinchalik, u 1796-yildan 1828-yilgacha besh marta Fransiya Fanlar akademiyasiga nomzod qilib koʻrsatilgan, ammo hech qachon saylanmagan. Uning matematik nashrlari beshta maqola boʻlib, ular 1806-yilda Mémoires présentés à l'Institut des Sciences, Lettres et Arts, par divers savants, et lus dans ses assemblées. Sciences mathématiques et physiques. (Savants étrangers.) sifatida nashr etilgan. Bu memuar quyidagi oldingi monografiyalarni oʻz ichiga olgan
Ikkinchi, 1799-yilda chop etilgan memuarda u teoremani isbotsiz keltirgan (bu oʻz-oʻzidan ravshan deb daʼvo qilgan) va bu teorema hozir uning nomi bilan ataladi. U 1801-yilgi memuarda teoremani yanada kengaytiradi va undan turli xil differentsial tenglamalarni yechishda foydalanadi. Teorema birinchi marta 1800-yilda Sylvestre François Lacroix tomonidan Traité des différences et des séries ning bir qismi (sahifa: 377) sifatida nashr etilgan.
Shuningdek, matematik tahlilda Parseval ayniyati Furye qatorlarining yigʻilishi haqidagi fundamental faktdir. Geometrik nuqtai nazardan, skalyar koʻpaytma kiritilgan fazolarda Pifagor teoremasining umumlashmasidir.
Yana qarang
Manbalar
uz.wikipedia.org