Ma'lumotlar maxfiyligi

Biror shaxs yoki tashkilot haqida saqlangan maʼlumotlar shaxsiy boʻlib qolishi va maʼlumotlarga ruxsatsiz kirishning oldini olish kerak buning uchun esa maʼlumotlar maxfiyligi talab qilinadi.
Bunga qisman maʼlumotlarni himoya qilish qonunlari orqali erishiladi. Bu qonunlar hamma davlatlarda har xil, lekin barchasi bir xil sakkizta asosiy tamoyilga amal qiladi.

Sakkizta asosiy tamoyil

Maʼlumotlar yoʻqotilishining oldini olish va maʼlumotlarga kirishni cheklash

Foydalanuvchi akkounti

Foydalanuvchi akkauntlari foydalanuvchini autentifikatsiya qilish uchun ishlatiladi (foydalanuvchining ular aytganidek ekanligini isbotlash). Agar kompyuterga bir nechta odamlar kirishi mumkin boʻlsa, foydalanuvchi hisoblari ham mustaqil, ham tarmoqqa ulangan kompyuterlarda qoʻllaniladi. Bu koʻpincha foydalanuvchi nomi va parolni soʻralgan ekran soʻrovi bilan amalga oshiriladi

Faervollardan foydalanish

FireWall (Xavfsizlik devori) qurilma yoki programma bo'lishi mumkin. U foydalanuvchining kompyuteri va tashqi tarmoq (masalan, internet) o'rtasida joylashadi va kompyuter ichidagi va undan tashqaridagi ma'lumotlarni filtrlaydi. Bu foydalanuvchiga tashqi manba bilan aloqaga ruxsat berish yoki bermaslikni so'raydi va foydalanuvchini tashqi manba o'z kompyuteriga kirishga harakat qilayotgani haqida ogohlantiradi. Xavfsizlik devorlari xakerlik, zararli dasturlar (viruslar va josuslik dasturlari), fishing (soxta email xatlari) va farming(soxta veb-saytlar)dan himoya qilish uchun har qanday kompyuter tizimining asosiy himoyasi hisoblanadi.

Shifrlash

Agar kompyuterdagi ma'lumotlarga noqonuniy ravishda (masalan, xaker tomonidan) kirish mumkin bo'lsa, ma'lumotlarni shifrlash mumkin, bu esa uni dekodlash uchun shifrlash kalitlarisiz tushunishni deyarli imkonsiz qiladi. Bu xakerning fayllarni o'chirishini to'xtata olmaydi, lekin u ma'lumotlardan o'zlari uchun foydalanishni to'xtatadi.

Biometriklar[3]

Hackerlar va zararli dasturlarni yozuvchilardan bir qadam oldinda bo'lishga urinish uchun ko'plab zamonaviy kompyuter qurilmalari parol tizimining bir qismi sifatida biometrikadan foydalanadi. Biometrik ma'lumotlar insonning o'ziga xos xususiyatlariga tayanadi. Masalan, barmoq izlarini skanerlash, retinani skanerlash (qon kapillyar tuzilishining namunasi), yuzni aniqlash va ovozni aniqlash.

Manbalar

uz.wikipedia.org