Malibeyli (Ozarbayjon)
Ajapnyak (armancha: Աջափնյակ) /
Malibeyli (ozarbayjoncha: Malıbəyli) — Togʻli Qorabogʻdagi qishloq, Qarqarchoy sohilida. Tan olinmagan Togʻli Qorabogʻ Respublikasining maʼmuriy-hududiy boʻlinishiga koʻra, Stepanakertning chorak qismini tashkil qiladi. Ozarbayjonning maʼmuriy-hududiy boʻlinishiga koʻra qishloq Ozarbayjonning Shusha viloyatida joylashgan. Qorabogʻ toʻqnashuvi natijasida qishloq katta zarar koʻrdi.
Aholisi
1912-yil „Kavkaz taqvimi“ga koʻra, Yelizavetpol guberniyasining Shusha tumanining Malibekli deb koʻrsatilgan ushbu qishlogʻida 1060 kishi yashagan, asosan ozarbayjonlar, taqvimda „tatarlar“ deb koʻrsatilgan. 1921-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra qishloqda 942 kishi yashagan, koʻpchilik ozarbayjonlar boʻlib, „Ozarbayjon turklari“ deb nom olgan.
Ozarbayjon SSR (AzNHU) xalq xo‘jalik hisobi boshqarmasi tomonidan 1933-yilda tayyorlangan „ASSRning maʼmuriy bo‘linishi“ nashriga ko‘ra, 1933-yil 1-yanvar holatiga ko‘ra, Malbeylida 850 kishi (170 xonadon yaʼni 405 erkak va 455 nafar ayollar yashagan). Butun Malbeyli qishloq sovetining etnik tarkibi 100 % turklar (ozarbayjonlar)dan iborat edi.
1981-yilga kelib qishloqda 738 kishi yashagan.
Tarixi
Qishloq hududida soʻnggi bronza davriga oid qoʻrgʻonlar bor.
1910-yilda Malibela qishlogʻida Zakavkaz oʻqituvchilari seminariyasi bitiruvchisi Mammad Qoraev hozirgi Ozarbayjon hududida qizlar uchun birinchi „rus-tatar maktabi“ni ochdi.
Sovet davrida qishloq Ozarbayjon SSR Togʻli Qorabogʻ avtonom viloyatining Shusha viloyati tarkibiga kirgan. Qishloqda oʻrta maktab, madaniyat uyi, kutubxona, kinomaterial, tibbiyot punkti boʻlgan.
Qorabogʻ urushi paytida, 1992-yil 9-fevralda Armaniston tomoni qishloq boʻylab varaqalar tarqatdi. Unda Ozarbayjon aholisi va qurolli kuchlaridan Armaniston Qurolli Kuchlari tomonidan oldindan qoldirilgan gumanitar yoʻlak boʻylab qurollarini topshirish sharti bilan qishloqni tark etish soʻralgan. Taklif eʼtiborga olinmadi, shundan soʻng 10-fevral kuni arman qoʻshinlari qishloqqa bostirib kirishdi. Human Rights Watchga berilgan intervyuda oʻsha paytda qishloqda boʻlgan aholi hech qanday varaqani koʻrmaganliklarini aytishgan. Fevral oyi boshidan beri Malibeylidan tashqari, Ashagi Qushchular, Yuxari Qushchular, Qoradagʻli va Agdaban qishloqlari ham arman qurolli kuchlari tomonidan ishgʻol qilindi va ularning aholisi quvgʻin qilindi, bu esa kamida 99 nafar tinch aholining oʻlimiga sabab boʻldi, 140 kishi jarohat olganligi haqida maʼlumotlar mavjud.
Geografiyasi
Qishloq 758 m balandlikda, Qarqarchoy daryosi boʻyida, viloyat markazi Shusha shahridan 15 km shimolda, Stepanakert shahridan (Xonkendi) 4 km uzoqlikda joylashgan. U eksklav mavqeiga ega: xuddi Yuxari Qushchular, Ashagi Qushchular va Oʻrta Qushchular qishloqlari kabi, geografik jihatdan Askeron (Xoʻjali) tumani ichida joylashgan boʻlsa-da, Shusha viloyatidagi qishloq hisoblanadi.
Mashhur shaxslari
1886-yilda Mashadi Alish Ashraf o‘g‘li Oxundov Malibeyli qishlog‘ida tug‘ilgan. U xayriyachi edi — savdogar mahalliy maktabda oʻqidi va xayriya faoliyatida oʻzini koʻrsatdi.
Manbalar
Adabiyot
uz.wikipedia.org