Magellanic pingvinlari

Magellanic pingvini ( Spheniscus magellanicus ) — Janubiy Amerika pingvinidir, Argentina, Chili va Folklend orollari, jumladan, Patagoniya qirgʻoqlarida koʻpayib boradi, baʼzilari esa Braziliya va Urugvayga koʻchib oʻtadi, ular vaqti-vaqti bilan Espirito Santogacha shimolda ham uchratish mumkin. Salvador, Antarktidadagi Qushlar oroli, Avstraliya va Yangi Zelandiyada vagrantlar topilgan. Bu Spheniscus pingvinlari orasida eng koʻp tarqalganlaridir. Uning eng yaqin qarindoshlari — Afrika pingvinlari, Gumboldt pingvinlari va Galapagos pingvinlari. Magellan pingviniga 1520-yilda qushlarni koʻrgan portugal tadqiqotchisi Ferdinand Magellan nomi berilgan ekan. Turlar IUCN tomonidan eng kam tashvishlanadigan turlar roʻyxatiga kiritilgan.

Tavsifi

Magellanic pingvinlari oʻrta kattalikdagi pingvinlar boʻlib, ular 61–76 cm (24–30 in) oʻsadi, baland 2.7 va ogʻirligi esa 6.5 kg (6.0 va 14.3 Ib) tashkil etadi. Erkaklar urgʻochilarga qaraganda kattaroqdir va ota-onalar bolalarini tarbiyalayotganda ikkalasining vazni kamayishi mumkin ekan.

Parhezi

Magellanic pingvinlari asosan suvda oziqlanadi, krevetka, kalamar, kril va boshqa qisqichbaqasimonlarni ovlaydi va oʻljasi bilan dengiz suvini yutadi. Ularning tuz chiqaradigan bezi tuzni tanadan olib tashlaydi. Voyaga yetgan pingvinlar muntazam ravishda chuqurlikda oʻlja olish uchun 20 mdan 50 m gacha gacha chuqurlikka shoʻngʻiydi . Koʻpayish davrida erkaklar va urgʻochilar oziq-ovqat qidirish va suvga shoʻngʻin tartibi, shuningdek, parhez tarkibiga oʻxshash faoliyatlarini bajaradilar, ammo suyak toʻqimalarining tahlili shuni koʻrsatadiki, tovuqlar boqish bilan bogʻliq cheklovlar olib tashlangandan soʻng, dietalar mavsumdan pigivinlarning ancha farqlanar ekan.

Magellan pingvinlari Galapagos pingvinlari kabi oziq-ovqat etishmovchiligini boshdan kechirmaydilar, chunki ular Janubiy Amerikaning Atlantika qirgʻogʻida joylashgan doimiy oziq-ovqat taʼminotiga ega. Atlantika okeanida katta qitʼa shelfining mavjudligi Magellan pingvinlariga oʻzlarining naslchilik koloniyalaridan uzoqda ozuqa topishga imkon beradi.

Naslchilik

Muhofaza qilish holati

Tur eng kam tashvishli va kamayib borayotgan turlar sifatida tasniflangan edi.

Tahdidlar

Magellanic pingvinlari populyatsiyalari turli bosimlarga duch keladi, jumladan, xabar qilingan va xabar qilinmagan neft toʻkilishi, oʻljalar mavjudligi va iqlim oʻzgarishi ularga katta taʼsir koʻrsatadi. Tabiiy yirtqichlik joʻjalarni ovlaydigan dengiz sherlari, yirik petrellar va leopard muhrlari tomonidan sodir boʻladi. Warra pingvinni yoʻq boʻlib ketishidan oldin ovlagan edi. Odamlarning oʻzaro taʼsiri ham pingvin joʻjalariga stressni keltirib chiqarishi mumkin. Sayyohlar tashrif buyuradigan yangi tugʻilgan joʻjalar qonida kortikosteron darajasi yuqori boʻlgan stressga javob berashar ekan. Koʻtarilgan kortikosteron mushaklarning kuchayishi, oʻsishi va immunitet funksiyasining rivojlanishiga salbiy taʼsir qilishi ibotlangan.

Neft toʻkilishi

Yirik naslchilik koloniyalari Argentina qirgʻoqlarida har yili 20 000 kattalar va 22 000 oʻspirinlarni oʻldiradigan neft toʻkilishiga qarshi himoyasiz boʻlgan holatda ekan. Xalqaro yuk tashish orqali dengizda qayd etilmagan neft chiqindilarining surunkali ifloslanishi, ayniqsa Magellan boʻgʻozida doimiy muammo sanaladi.

Iqlim oʻzgarishi

Iqlim oʻzgarishi baliq populyatsiyasini siqib chiqardi va baʼzi Magellan pingvinlari qoʻshimcha ravishda oʻz uyalaridan baliq ovlash uchun 40 km (25 milya) suzishga sabab boʻladi. Pingvinlar qoʻshimcha 80 km (50 milya) suzayotganda, ularning juftlari ovqatlana olmay, uyada oʻtirishadi. Washington universiteti professori P. Di Boersma tomonidan kuzatilayotgan koloniya, taxminan 1,600 km (1,000 milya) uzoqlikda yaʼni janubda Buenos-Ayresda joylashgan, soʻnggi 22 yil ichida 20 foizdan koʻproqqa tushib, 200 000 naslchilik juftlarini qoldirdi. Baʼzi yosh pingvinlar endi baliqlarga yaqinroq boʻlish uchun oʻzlarining naslchilik koloniyalarini shimolga koʻchirmoqdalar, lekin baʼzi hollarda bu ularni shaxsiy, himoyalanmagan yerlarga qoʻyib yuboradi. Ushbu oʻzgarishlar natijasida baʼzi pingvinlar yoʻqolgan yoki chalkashib ketganligi maʼlum boʻlgan. Hozirgi vaqtda pingvinlarning 17 turidan 12 tasi populyatsiyaning tez qisqarishini boshdan kechirmoqda. Professor Di Boersmaning yaqinda olib borgan tadqiqoti shuni koʻrsatdiki, iqlim oʻzgarishi ob-havo sharoitlariga taʼsir qiladigan yomgʻir boʻronlarining koʻpayishi joʻjalar populyatsiyasiga katta taʼsir koʻrsatgancA. Joʻjalar hali suv oʻtkazmaydigan patlarni oʻstirmagan, shuning uchun ular kuchli boʻron paytida hoʻl boʻlganda hipotermiyadan oʻlish ehtimoli koʻproq boʻlar ekan.

Saqlash

Chubut provinsiyasi hukumati eng yirik Magellanic naslchilik koloniyasi yaqinida pingvinlar va boshqa dengiz turlarini himoya qilish uchun dengiz qoʻriqlanadigan hududni yaratishga sodiq hudud hisoblanadi. MPAni yaratish, ehtimol, koloniyalarning naslchilik muvaffaqiyatini yaxshilaydi, shuningdek, oʻljalar mavjudligini oshiradi, emish masofasini qisqartiradi va oziqlantirish chastotasini oshirib bera ekan.

Manbalar

Havolalar

uz.wikipedia.org