Luiz Felipe Scolari
Luiz Felipe Skolari , ComIH (braziliya portugalchasi: [luˈis fɪˈɫipɪ sko̞ˈlaɾi]; 1948-yil 9-noyabrda tugʻilgan), shuningdek,
Felipão („Katta Fil“) nomi bilan ham tanilgan, braziliyalik futbol murabbiyi va sobiq futbolchisi. „Atletiko Paranaense“ning hozirgi bosh murabbiyi.
Skolari oʻzining oʻyin davrida himoyachi boʻlgan va 1982-yilda boshqaruvchi rolga oʻtishdan oldin, ayniqsa, Kaxiasni himoya qilgan. 2002-yilda Braziliya terma jamoasini FIFA Jahon chempionatida gʻalaba qozonganidan soʻng, 2003-yil iyulidan 2008-yil iyunigacha Portugaliya terma jamoasini boshqargan. U Portugaliya jamoasini Yevro-2004 finaliga olib chiqdi. Finalda jamoa Gretsiyaga 0:1 hisobida magʻlub boʻldi va 2006-yilgi Jahon chempionatida toʻrtinchi oʻrinni egalladi. Skolari UEFA Yevro-2008 turnirida Portugaliya terma jamoasini ham boshqargan. Ikkinchi turda Germaniyaga 2:3 hisobida magʻlub boʻlganidan keyin isteʼfoga chiqqandi.
Premyer-ligada „Chelsi“ klubi boshqaruviga qaytganidan soʻng, 2012-yilda yana Braziliya terma jamoasi bosh murabbiyi sifatida ishga qabul qilindi. 2013-yilgi Konfederatsiyalar kubogida gʻalabaga, 2014-yilgi jahon chempionatida esa yarim finalga olib chiqdi. Braziliya terma jamoasi yarim finalda Germaniyaga 1:7 hisobida magʻlub boʻlib, uchinchi oʻrin uchun pley-offda Gollandiyaga 0:3 hisobida magʻlub boʻlib, umumiy hisobda toʻrtinchi oʻrinni egallaganidan soʻng, Braziliya Futbol Konfederatsiyasi uning shartnomasini uzaytirmaslikka qaror qildi. 2015-yilda „Guanchjou Evergrand“da ish boshladi va klubdagi birinchi mavsumida 2015-yilgi Xitoy Superligasi va 2015-yilgi Osiyo Chempionlar Ligasida ishtirok etdi.
Ssolari kelib chiqishi italiyalik muhojirlardan boʻlib, Braziliya va Italiyaning fuqarosi.
Oʻyin karyerasi
Skolari Rio Grande-du-Sul shtatidagi Passo Fundo shahrida tugʻilgan. Uning otasi Benjamin Ssolari ham professional futbolchi edi. Uning futbolchilik faoliyati Caxias, Juventude, Novo Gamburgo va CSA jamoalari bilan bogʻliq. Aynan CSA bilan futbolchi sifatida oʻzining yagona — 1981-yilgi „Campeonato Alagoano“ mukofotini qoʻlga kiritdi.
Murabbiylik faoliyati
Ilk yillari
1982-yilda oʻyinchi sifatida nafaqaga chiqqandan soʻng, oʻzining sobiq klubi — „CSA“ murabbiyi etib tayinlandi va oʻzining birinchi mavsumida Alagoas shtati chempionatida gʻolib chiqdi. „Yuventuda“ (ikki marta), „Brasil de Pelotas“ va Pelotas va Saudiya Arabistonining „Al-Shabab“ jamoasida oʻynaganidan soʻng, Gremioga koʻchib oʻtdi. 1987-yilda Gaucho shtati chempionligini qoʻlga kiritdi.
Quvayt
Goiasni boshqargandan soʻng, Scolari Quvaytning „Al-Qadisiya Kuvayt“ jamoasida ikki yil ishladi va u bilan 1989-yilda nufuzli Quvayt amir kubogini qoʻlga kiritdi. Shundan soʻng Quvayt terma jamoasini boshqarib, Quvaytdagi 10-chi Fors koʻrfazi kubogini qoʻlga kiritdi.
Koritiba
Scolari Braziliyaga qaytib, Koritibaga murabbiylik qildi. Uchta oʻyinning barchasida magʻlub boʻldi. Oxirgi magʻlubiyatidan soʻng, gʻolib jamoaning avtobusiga oʻtirib, oʻz shahriga qaytdi. Klubni tark etdi va hatto maoshini ham olmadi.
Criciuma va Quvaytga qaytish
Skolari 1991-yilgi Braziliya kubogida Krisiumaga birinchi yirik milliy chempionlik unvonini keltirdi. Yaqin Sharqdagi klub boshqaruviga qaytib, „Al-Ahli“ni boshqardi va „Al-Qodisiya“da ikkinchi marta oʻynadi.
Gremio
1993-yilda Scolari Gremioga qaytib keldi va jamoani tarixiy gʻalabalar sari yetaklagan boʻlsa-da, Braziliya ommaviy axborot vositalari uni „braziliyalik boʻlmagan“ deb hisoblangan pragmatik futbol uslubini oʻynagani uchun tanqid qilishdi. U bor-yoʻgʻi uch yil ichida oltita chempionlikni qoʻlga kiritdi. 1995-yilgi Libertadores kubogi, Gremio Qitʼalararo Kubogiga yoʻllanmani qoʻlga kiritdi va Gollandiyaning „Ayaks“ jamoasiga penaltilar seriyasida yutqazdi. Keyingi yili ular Braziliya chempionatida gʻolib chiqishdi.
Uning jamoasida haqiqiy super yulduz yoʻq edi va paragvaylik oʻng qanot himoyachisi Francisco Arce, yarim himoyachi Dino, Paulo Nunes va markaziy hujumchi Mario Jardel kabi futbolchilarga bogʻliq edi.
Jubilo Ivata
1997-yilda Skolari „Jubilo Ivata“ga bosh murabbiy boʻldi. 11 oʻyindan soʻng uni tark etdi va oradan koʻp oʻtmay, yana Braziliyadagi „Palmeyras“ni boshqara boshladi.
Palmeyras
Murabbiy sifatidagi uch yil davomida Skolari Palmeyrasni Braziliya kubogi, Merkosur kubogi va penaltilar seriyasida Kolumbiyaning Deportivo Kali ustidan gʻalaba qozonib, birinchi Libertadores kubogi gʻolibi boʻldi. Ular, shuningdek, 1999-yilda Qitʼalararo kubokda „Manchester Yunayted“ ga ikkinchi oʻrinni qoʻlga kiritishgan. U 1999-yilda Janubiy Amerikada yilning eng yaxshi murabbiyi deb topilgan.
Kruzeyro
2000-yilda Scolari Minas Jeraisning „Kruzeyro“ klubini boshqarishga tayinlandi va ularga bir yil murabbiylik qildi.
Braziliya terma jamoasi
2001-yil iyun oyida Skolari oʻzining vatani Braziliya terma jamoasiga bosh murabbiy etib tayinlandi. Oldinda beshta saralash oʻyini qolganda 2002-yilgi futbol boʻyicha Jahon chempionatiga chiqa olmaslik xavfi bor edi. Birinchi oʻyinda Urugvayga 1:0 hisobida magʻlub boʻlganiga qaramay, Scolari yakunda jamoani saralash bosqichiga olib chiqdi.
Finalga tayyorgarlik koʻrish jarayonida Scolari jamoatchilik bosimi va futbolchining oʻzi yigʻlab murojaat qilganiga qaramay, faxriy hujumchi Romarioni oʻz jamoasiga kiritishdan bosh tortdi. Braziliya turnirga kirdi, ammo Turkiya, Xitoy, Kosta-Rika, Belgiya, Angliya va Turkiya ustidan qozonilgan gʻalaba ularni yana finalga olib chiqdi. Ronalduning ikkita goli evaziga Germaniyani 2:0 hisobida magʻlub etib, beshinchi FIFA Jahon kubogini qoʻlga kiritdi.
Portugaliya
Jahon kubogidagi gʻalabasidan soʻng, 2003-yilda Portugaliya terma jamoasi bosh murabbiyi lavozimini egalladi va ularning UEFA Yevro-2004 mezbon davlati sifatidagi tayyorgarliklarini nazorat qildi. Finalda Portugaliya guruh bosqichidan oʻtib, chorak finalda Angliyani penaltilar seriyasida magʻlub etdi va yarim finalda Gollandiyani magʻlub etdi. Finalda esa ular turnirning autsayderlari Gretsiyaga qarshi 1:0 hisobida magʻlub boʻlishdi.
Skolari Portugaliyani 2006-yilda Germaniyada boʻlib oʻtgan Jahon chempionatida boshqargan. Jamoa yarim finalga qadar yetib borgan va chorak finalda Angliyaga qarshi oʻyinda gʻalaba qozongan. Ammo ular yarim finalda ikkinchi oʻrinni egallagan Fransiyadan magʻlubiyatga uchragani uchun finalga chiqa olishmadi. Turnirdan soʻng Scolari Angliya terma jamoasi bosh murabbiyi lavozimiga tayinlangan edi, ammo oxir-oqibat Portugaliya terma jamoasini boshqarishni davom ettirishga qaror qildi.
Scolari Portugaliyani Yevro-2008ga olib chiqdi va u yerda A guruhida birinchi oʻrinni egallab, chorak finalda Germaniyaga magʻlub boʻlishdan oldin pley-off bosqichiga chiqdi. Turnir davomida u 2008-09 yilgi mavsumda Angliya Premyer-ligasi vakili „Chelsi“ ga oʻtishini eʼlon qildi.
Chelsea
Skolari 2008-yilning 1-iyulida „Chelsi“ni boshqarish uchun tayinlangan. Bu haqda Portugaliyaning 11-iyun kuni Chexiyaga qarshi Yevro-2008 oʻyinidan soʻng koʻp oʻtmay maʼlum boʻldi. Bu tayinlanish bilan Scolari Premyer-ligani boshqargan ilk jahon chempioni jamoasi murabbiyiga aylandi. Oldingi matbuot anjumanlarida Scolari „gʻalabalar“ haqida gapirib, qattiqqoʻl va oldindan aytib boʻlmaydigan shaxs sifatida eʼtirof qilindi. „Chelsi“ga oʻtish qarori moliyaviy jihatdan bogʻliqmi, degan savolga u: „Ha, bu sabablardan biri“, deb javob berdi, yana qoʻshimcha qildi: „Men 59 yoshdaman va 70 yoshgacha murabbiy boʻlib ishlashni xohlamayman. Men toʻrt-besh yildan keyin nafaqaga chiqmoqchiman, shuning uchun bu moliyaviy masala edi, lekin boshqa narsalar ham bor.“ Shuningdek, „Oʻgʻlimga boshqa joyda oʻqish imkoniyatini taklif qilishim mumkin edi. Siz bunday imkoniyatni faqat bir marta olasiz, shuning uchun undan foydalanasiz yoki undan voz kechasiz, lekin bu moliyaviy sabab edi“.
Keyinroq Scolari „Manchester Siti“ni boshqarish taklifini rad etganini aytdi.
Bunyodkor
2009-yilning 6-iyunida Scolari Oʻzbekiston terma jamoasining Yaponiyaga qarshi Jahon chempionati saralash oʻyinida ishtirok etgan. 2009-yilning 8-iyunida Oʻzbekiston chempioni — "Bunyodkor" klubi bilan 18 oylik shartnoma imzolaganini maʼlum qildi. Shartnoma Scolarini yiliga 13 million yevro maosh oladigan dunyodagi eng koʻp maosh oladigan futbol murabbiyiga aylantirdi.
2010-yilning 29-may kuni „Bunyodkor“ Osiyo Chempionlar Ligasida 1/16 finaldan oʻta olmaganini, oʻzaro kelishuvga koʻra, „oʻgʻlining taʼlimidan xavotirga tushganini“ asosiy sabab sifatida koʻrsatgan.
Palmeiras
2010-yilning 13-iyunida Scolari 2,5 yilik shartnoma bilan Palmeirasning yangi bosh murabbiyi boʻldi. „Palmeyras“ uning boshqaruvi ostida 2012-yilda Braziliya kubogi chempioni boʻlgan. 2012-yil sentabrida Campeonato Brasileirodagi qoniqarsiz natijadan keyin oʻzaro kelishuvga koʻra, jamoadan ketgan.
Braziliya terma jamoasi
2012-yilning noyabrida Braziliya terma jamoasini boshqarish uchun Mano Menezesning oʻrniga bosh murabbiy boʻldi. Unga Braziliya mezbonlik qiladigan 2014-yilgi FIFA Jahon chempionatida gʻalaba qozonish vazifasi qoʻyilgan edi. Scolari avvalroq Braziliya terma jamoasini boshqargan holda, 2002-yilgi Jahon chempionatida gʻolib chiqqan edi.
Ssolari qoʻl ostida Braziliya 2013-yilgi FIFA Konfederatsiyalar kubogining ochilish oʻyinida Yaponiyani 3:0 hisobida magʻlub etdi, uchinchi daqiqada Neymar, 48-daqiqada Paulino va 90-daqiqada Joning gollari jamoaga gʻalaba keltirdi. Uch kundan keyin uning jamoasi Meksika ustidan 2:0 hisobida gʻalaba qozondi.
Braziliya 2013-yilgi FIFA Konfederatsiyalar kubogi yarim finalida Urugvayni 2:1 hisobida magʻlub etdi: 41-daqiqada Fred, 86-daqiqada Paulinoning goli terma jamoaga gʻalaba keltirdi. Finalda Braziliya Fredning ikkita va Neymarning bitta goli evaziga Ispaniyani 3:0 hisobida magʻlub etdi.
2014-yilgi FIFA Jahon chempionatida yarim final yoʻllanmasini taqdim etgan muvaffaqiyatli kampaniyadan soʻng, Braziliya yarim final bosqichida Germaniyaga qarshi oʻyinda 7:1 hisobida magʻlub boʻldi va bu ularning Jahon chempionatidagi eng yirik magʻlubiyatiga aylandi. Scolari oʻyinni „hayotidagi eng yomon kun“ deb taʼrifladi va magʻlubiyat uchun javobgarlikni oʻz zimmasiga oldi.
2014-yil 14-iyulda uchinchi oʻrin uchun Gollandiyaga qarshi pley-off oʻyinda yana 3:0 hisobidagi magʻlubiyatdan soʻng Scolari murabbiy lavozimidan isteʼfoga chiqdi.
Gremio
2014-yilning 29-iyulida „Gremio“ jamoasi bilan shartnoma imzoladi. Ertasi kuni u Gremio Arenada klubga tanishtirildi. 2015-yilning 19-mayida Scolari mavsumni yomon natijalar bilan boshlaganidan soʻng, oʻz lavozimini tark etdi.
Guanchjou Evergrand
2015-yilning 4-iyunida Xitoy Superligasi chempioni „Guanchjou Evergrand“ klubi bosh murabbiyi etib tayinlandi va bir yarim yillik shartnoma imzoladi. Toʻrt oylik boshqaruvdan soʻng, klub 2015-yilgi Xitoy Superligasi va Osiyo Chempionlar Ligasida gʻalaba qozondi va finalda Kosmin Olaruning „Al-Ahli“ jamoasini 1:0 hisobida magʻlub etdi. 2016-yilning 24-oktyabrida uning muhtamal vorisi Marcello Lippi Xitoy terma jamoasi bosh murabbiyi etib tayinlanganidan keyin, shartnomasini bir yilga uzaytirdi. Scolari boshqaruvida „Guanchjou“ 2015-yildan 2017-yilgacha ketma-ket uch marta chempionlikni qoʻlga kiritgan. 2017-yilgi mavsum oxirigacha yana shartnomasini uzaytirishdan bosh tortdi.
Palmeiras
2018-yilning 27-iyulida uchinchi marta Braziliyaning „Palmeyras“ jamoasiga qaytdi. 2019-yil 2-sentabrda klub tomonidan ishdan boʻshatiladi.
Gremio
2021-yil 7-iyulda Skolari toʻrtinchi marta Gremioga qaytdi, uning maqsadi jamoani Braziliya A Seriyasida soʻnggi oʻrindan olib chiqish va Copa Sudamericana kubogi uchun kurashish edi. 11-oktabr kuni oʻzaro kelishuvga koʻra klubni liganing ikkinchi pogʻonasida qoldirdi.
Atletiko Paranaense
2022-yil 4-may kuni „Atletiko Paranaense“ tomonidan texnik direktor lavozimiga ishga qabul qilindi, ayni paytda jamoa boshqaruvchisi edi.
Aynan shu klubda murabbiylik faoliyatini yakunladi. Furacao Liveʼga bergan intervyusidau shunday dedi:
Bosh murabbiy sifatidagi faoliyatimni yakunlayman. Yordamchim Paulo Turruni jamoamizning navbatdagi murabbiyi etib tayinlayman, o‘zim esa texnik direktor bo‘laman[38].
— L. F. Scolari, in
Shaxsiy hayoti
Scolari Italiya fuqarosi. Uning oilasi Venetodan koʻchib kelgan. U Gremio jamoasining muxlisi va 1970-yillarda Brayan Klof qoʻl ostidagi muvaffaqiyatlarini kuzatgan Nottingem Forestning muxlisi ekani xabar qilingandi.
Scolari Braziliyada „Felipao“ nomi bilan ham tanilgan.
Faoliyati davomida ommaviy axborot vositalari Scolarining yuzini aktyor Jin Xekmanga oʻxshashligini va Marlon Brandoning „Choʻqintirgan ota“ filmidagi Don Korleone obrazini eslatishni aytishgan.
Boshqaruv statistikasi
Manbalar
uz.wikipedia.org