Litva — Latviya munosabatlari
Latviya — Litva munosabatlari Latviya va Litva oʻrtasidagi ikki tomonlama munosabatlardir. Rasmiy xalqaro ikki tomonlama munosabatlar 1919-yil 8-sentyabrda boshlangan. Mamlakatlar oʻrtasida diplomatik munosabatlar 1991-yil 5-oktabrda oʻrnatilgan. Litvaning Rigada elchixonasi, Latviyaning esa Vilnyusda elchixonasi bor. Mamlakatlar oʻrtasidagi davlat chegarasining uzunligi 544 kilometrni tashkil etadi.
Mamlakatni taqqoslash
Tarixi
Ikkala davlat ham XIII asrdan boshlab Livoniya ordeni, Polsha-Litva ittifoqi, Shvetsiya va Rossiya imperiyasi hukmronligi ostida uzoq umumiy tarixga ega.
Latviyaning hozirgi hududi 1561—1772-yillar davomida (Shvetsiya hukmronligining qisqa davri bundan mustasno) Litva Buyuk Knyazligi va Ikki Xalq Respublikasiga tegishli boʻlgan. XVIII asr oxirigacha va 1918-yilda ikkala davlat ham Rossiya imperiyasiga tarkibiga kirgan. 1921-yilda 12-fevral Latviya Litvani tan oldi.
Litvaning Rigadagi elchixonasi (hozirgi elchisi — Antanas Vinkus), Latviya elchixonasi esa Vilnyusda joylashgan, hozirgi elchi Hardiys Baumanis.
Davlatlarning umumiy chegarasi 588 km. Baʼzi latviyaliklarning kelib chiqishi litvalikdir. 2018-yilda Latviya aholisining 1,2 % (22831) litvaliklar edi. 2022-yil Latviyada 1361 Litva fuqarosi yashagan, bu Rossiya va Ukraina fuqarolaridan keyin uchinchi eng katta chet elliklar guruhidir. 1988—1995-yillar Latviya litvaliklari Latviya Xalq fronti faoliyatida faol ishtirok etganlar.
Ayni paytda, Litva aholisi orasida latviyaliklar soni ancha kam — 2021-yilda umumiy aholi roʻyxatiga koʻra 0,06 % (1572) ni tashkil etgan. 2022-yil yil boshida Litvada 1361 nafar Latviya fuqarosi yashagan.
1945-yildan 1991-yilgacha ikkala davlat ham SSSR tarkibiga kirgan. 1994-yildan 2004-yilgacha mamlakatlar Boltiqboʻyi erkin savdo hududiga aʼzo boʻlgan. Hozirda mamlakatlar Boltiq dengizi davlatlari kengashi, NATO va Yevropa Ittifoqining toʻlaqonli aʼzolari hisoblanadi.
Taʼlim, ilmiy va texnologik almashinuv
Urushlararo davrda Talabalar vakolatxonasi tashabbusi bilan Latviya va Litva oʻrtasida talabalar almashinuvi tashkil etilgan edi — Buyuk Vitautas universitetidan litvaliklar Latviya kompaniyalarida, latviyalik talabalar Litvada amaliyot oʻtash uchun borishgan. Litvaliklarga Litvaning Transport, Ichki ishlar vazirligi va boshqa vazirliklari tomonidan stipendiyalar berilgan.
Latviyada litvashunoslik boʻyicha mutaxassislar tayyorlaydigan oliy taʼlim muassasasi — Latviya universitetining Latviya va Boltiqboʻyi boʻyicha kafedrasi Litva tadqiqotlari markazi mavjud. Xuddi shunday, Litva markazida Buyuk Vitautas universitetida faoliyat yuritadi.
Latviya va Litva universitetlari oʻrtasida bir qator akademik almashinuvlar amalga oshiriladi.
Fuqarolik holati
Iqtisodiy hamkorlik
Savdo balansida Litvadan Latviyaga eksport ustunlik qiladi. 2016-yilda mamlakatlar oʻrtasidagi tovar ayirboshlash hajmi 4,21 mlrd yevroga yetdi. Latviya hajmi boʻyicha Litvaning toʻrtinchi yirik savdo hamkoridir.
Litvada eng mashhur latviyalik investorlar: „airBaltic“, „BTA draudimas“, „Citadele bankas“, „Baltic Media Alliance“.
Litvada toʻgʻridan-toʻgʻri xorijiy investitsiyalar hajmi boʻyicha Latviya 14-oʻrinda turadi (investitsiyalar hajmi 247,82 million yevro). Oʻz navbatida, Litvaning toʻgʻridan-toʻgʻri Litva investitsiyalarining Latviyadagi chet eldagi hajmi uchinchi oʻrinda turadi (investitsiyalar hajmi 327,52 million yevro).
Doimiy diplomatik vakolatxonalar
Latviyaning Vilnyusda elchixonasi bor.
Litvaning Rigada elchixonasi bor.
Elchilar roʻyxati
Latviyadagi elchilar 1924—1927-yillar — Jonas Aukshtuolis
1927—1928-yillar — Kazys Bizauskas
1928—1933-yillar — Bronius Edmundas
1933—1934-yillar — Yuozas Urbšys
1934—1937-yillar — Vitautas Vileysis
1937—1938-yillar — Yurgis Savickis
1938—1939-yillar — Kazys Bizauskas
1939—1940-yillar — Pranas Dailide
1993—1995-yillar — Algirdas Žvirėnas
1995—1999-yillar — Rimantas Karazija
1999—2004-yillar — Petras Vaitiekunas
2004—2006-yillar — Osvaldas Chyuksys
2006—2008-yillar — Antanas Vinkus
2008—2011-yillar — Antanas Valionis
2011—2016-yillar — Richard Degutis
2016-yil avgustdan beri — Arturas Žurauskas
Litvada elchilar Vilis Bandrevičs (1919-1922; 1919-yil 1-noyabrdan diplomatik ishonchli vakil, 1921-yil 14-martdan doimiy vazir)
Ludvigs Sēja (1923—1924)
Antons Balodis (1924—1928)
Roberts Liepiņš (1928—1933)
Ludvigs DĒķis (1934)
Ludvigs Sēja (1934—1940)
Alberts Sarkanis (1990-yildan 1996-yilgacha, 1990-yildan diplomatik ishonchli vakil, 1993-yildan elchi)
Atis Sjanits (1996—2000)
Mayra Mora (2000—2004)
Armands Gūtmanis (2004—2005)
Hardiys Baumanis (2006—2010)
Martiņš Virsis (2010—2015)
Einars Semanis (2015—2019)
Indulis Bērziņš (2019-yildan beri).
Manbalar
uz.wikipedia.org