Litomyšl qasri
Litomyšl qal’asi — Chexiya Respublikasidagi eng yirik Uygʻonish davri qal’alaridan biri. U Chexiya davlatining mulki hisoblanadi. Qal’a Litomyšl shahrining markazida joylashgan va 1999-yilda YuNESKOning Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan. Litomyšl qal’asi me‘morchilikning ajoyib namunasidir, birinchi marta Italiyada ishlab chiqilgan va Chexiya yerlarida maxsus meʼmoriy sifatning rivojlangan shaklini yaratish uchun oʻzgartirilgan bino turi. XVIII asrda bu qal’aga yuqori barokko xususiyatlari qoʻshilgan.
Tarix
Litomyšl shahri XIII asrda Bogemiya va Moraviya oʻrtasidagi savdo yoʻlida rivojlangan. 1568-yilda qal’a qurilishi boshlandi, unga Jan Baptista Avostalis va uning ukasi Oldrix rahbarlik qildiManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name. 1580-yilga kelib, binoning katta qismi qurilgan. Qal’a 1567-yildan boshlab oilaning soʻnggi aʼzosi Frebonining 1646-yilda vafotigacha obroʻli Pernšteyn oilasining mulki boʻlib xizmat qilganManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name. Mashhur chex bastakori Bedřich Smetana 1824-yilda qal’a yonidagi qo'shimcha binoda tugʻilgan.
XVIII asr oxirida qal’aning ichki qismi va maydonlari so'nggi barokko uslubida qayta ishlangan va bugungi kungacha saqlanib qolganManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.
Tavsif
Qal’aning oʻzi uch qavatli boʻlib, assimetrik tarzda joylashtirilgan toʻrtta qanotga egaManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name. Eng kattasi gʻarbiy qanot boʻlsa, eng kichigi janubiy qanot boʻlib, kvadrat hovlini yopuvchi ikki qavatli arkadali galereyadirManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name. Sharqiy qanotda qal’a ibodatxonasi, gʻarbiy qanotda esa teatr joylashgan boʻlib, sahna bezaklari, texnika va auditoriya bugungi kungacha buzilmagan holda saqlanib qolgan.
Qal’aga qoʻshimcha ravishda, bir nechta yordamchi binolar, jumladan, kattaroq, tashqi hovlining janubida joylashgan va qal’ani toʻldirish uchun dastlab sgraffito bezaklari bilan yaratilgan alohida bino mavjud. 1726-yilda yongʻindan soʻng, u mashhur barokko meʼmori František Maxmilián Kanka tomonidan qayta qurilgan. Qal’a hududida inglizcha uslubdagi park va barokko paviloni ham mavjud.
Manbalar
uz.wikipedia.org