Lily of the valley

Vodiy nilufar (Convallaria majalis), ba'zan vodiy nilufar deb yoziladi, - bahorda gulbarglarida paydo bo'ladigan shirin xushbo'y hidi , osilgan, qo'ng'iroq shaklidagi oq gullari bilan ajralib turuvchi o'rmon gulli o'simligi. U Osiyo va Yevropaning Shimoliy yarim sharida o'sadi , ammo Shimoliy Amerikaning ba'zi qismlarida odatda invaziv hisoblanadi. Convallaria majalis( var. montana) Amerikada vodiy nilufari sifatida ham tanilgan, vatani Shimoliy Amerika.

Yurak glikozidlarining (kardenolidlar)yuqori kontsentratsiyasi tufayli odamlar va boshqa hayvonlar tomonidan iste'mol qilinganda juda zaharli hisoblanadi.

Boshqacha nomlari ham mavjud bular: may qo'ng'irog'i , xonimning ko'z yoshlari va Maryamning ko'z yoshlari kiradi. Uning fransuzcha nomi, muguet , ba'zan gulning hidiga taqlid qilib parfyumeriya yaratuvchi lar tomonidan atir nomi sifatida foydalaniladi. Zamonaviy Angliyada o'simlik qo'l uchun malham (qo'llarning og'rig'i uchun malham yaratish uchun ishlatilgani uchun) yoki Apollinaris (Apollon tomonidan kashf etilgan afsonaga ko'ra) sifatida tanilgan .

Convallaria majalis - ko'p yillik o't o'simlik hisoblanib , ko'pincha rizomlar deb ataladigan er osti poyalarini atrofga tarqatib katta koloniyalarni hosil qiladi. Yozda stolonlarning uchlarida yangi to'g'ri kurtaklar hosil bo'ladi, bu tik turuvchi novdalar ko'pincha pips deb ataladi. Ular bahorda o'sib, er ostidagi boshqa kurtaklar bilan bog'lanib yangi bargli kurtaklar hosil qiladi.Bo'yi 15–30 centimetr (6–12 in) gacha o'sadi , bir yoki ikkita bargi odatda 10–25 centimetr (4–10 in)gacha boradi gullaydigan poyalari ikki barg va poya choʻqqisida besh-oʻn besh guldan iborat novdasi bor.

Gullar soni oltita oq ranga (kamdan-kam pushti rangga) ega bo'lib, qo'ng'iroq shaklini hosil qilishi uchun tagidan birlashtirilgan, diametri 5–10 millimetr (0.2–0.4 in)va yoqimli hidga ega asosan kech bahorda gullaydi Shimoliy yarim sharda iliq qishda mart oyining boshlaridayoq gullay boshlaydi. Meva kichik apelsin shaklida qizil rangda diametri 5–7 millimetr (0.2–0.3 in) bir necha yirik oq rangdan jigarranggacha bo'lgan urug'lari mavjud bo'lib, ular quriydigan shaffof shaffof dumaloq munchoqlar shaklida bo'ladi.

Taksonomiya

APG III tizimida tip Asparagaceae oilasiga , Nolinoideae kichik oilasiga (ilgari Ruscaceae oilasi) kiritilgan. Ilgari u o'zining Convallariaceae oilasiga va ko'plab lilioid monokotlar singari, bundan oldin Liliaceae nilufar oilasiga kiritilgan edi.

Ba'zan o'simlikshunos olimlar tomonidan alohida turlar yoki kichik avlodlar sifatida ajratilgan uchta nav mavjud.

Convallaria transcaucasica ba'zi rasmiy idoralar tomonidan alohida tur sifatida tan olingan, ilgari Convallaria japonica deb nomlangan tur endi Ophiopogon japonicus deb nomlanadi.

Tarqalishi.

Convallaria majalis Yevropada tug'ilgan bo'lib, u O'rta er dengizi va Atlantika qirg'oqlaridan qochadi. Sharqiy nav, C. majalis var. keiskei Yaponiya va Sharqiy Osiyoning ba'zi qismlarida uchraydi. C. majalisning cheklangan mahalliy aholisi bor. montana (sinonimi C. majuscula) Sharqiy Qo'shma Shtatlarda uchraydi. Biroq, Amerika navining mahalliy maqomi haqida ba'zi munozaralar mavjud.

Koʻpgina koʻp yillik gulli oʻsimliklar singari, C. majalis ham jinsiy hujayralar qoʻshilishi natijasida hosil boʻlgan vegetativ yoʻl bilan va urugʻ orqali jinssiz nasl berish orqali ikki tomonlama koʻpayish usullarini namoyon etadi.

Ekologiya

Convallaria majalis - qisman salqin va issiq yozni afzal ko'radigan mezofil tipidagi o'simlik. U loyli yoki qumli va kislotali va o'rtacha ishqorli, yaxshisi ko'p miqdorda chirindi bo'lgan tuproqlarni afzal ko'radi. Qirollik bog'dorchilik jamiyati bir oz gidroksidi mavjud tuproqlar eng maqbul ekanligini ta'kidlaydi. Bu tog'larda 1,500 metr (4,900 ft) tagacha yashaydigan Yevroosiyo va dengiz osti turi balandlik.

Convallaria majalis ba'zi kuya va kapalak (Lepidoptera) turlarining lichinkalari, shu jumladan kulrang chigitlar tomonidan oziq-ovqat o'simlik sifatida iste'mol qilinadi. Lilioceris merdigera barg qo'ng'izining kattalari va lichinkalari kardenolid moddalarga bardosh bera oladi shuning uchun gulning barglari bilan oziqlanadi.

Kultivatsiya

Convallaria majalis o'zining xushbo'y gullari va soyali joylarda tuproqni qoplab o'sish qobiliyati tufayli bog'larda keng yetishtiriladi. Qirollik bog'dorchilik jamiyatining bog'dagi xizmatlari uchun mukofotiga sazovor bo'ldi. Qulay sharoitlarda u katta koloniyalar hosil qilib o'sishi mumkin.

Ko'plab tur va navlari mavjud jumladan, qo'sh gulli, atirgul rangli gullar, rang-barang barglari va odatdagi turlardan balandroq o'sadigan navlari etishtiriladi.

An'anaga ko'ra, Convallaria majalis po'lat qozonlarda o'stiriladi va qish oylarida ham qozon o'simliklari bo'lib qolaveradilar , ko'chirilgan gullar uchun qozonlar kerak bo'ladi.

Kimyo

Taxminan 38 xildagi yurak glikozidlari (kardenolidlar) mavjud – odamlar yoki hayvonlar tomonidan iste'mol qilingan taqdirda juda zaharli. Jumladan o'simlikda uchrovchi moddalar :

Vodiy nilufarining hidi, xususan, burjuon ligandlari sutemizuvchilar spermasini o'ziga jalb qiladi deb o'ylangan. 2003-yilda ushbu hodisaning kashfiyoti hidni qabul qilish bo'yicha tadqiqotlarga turtki bo'ldi, ammo 2012-yilgi tadqiqot shuni ko'rsatdiki, buning o'rniga yuqori konsentratsiyalarda burjuonlar spermani suzishni rag'batlantirishda progesteron roliga taqlid qilishgan (xemotaksis), bu hidni qabul qilish bilan bog'liq bo'lmagan jarayon.

O'simlikning barcha qismlari juda kuchli zaharli, shu jumladan qizil mevalar bolalar uchun chiroyli ko'rinadi. Agar o'simlik iste'mol qilinsa qorin og'rig'i, ko'ngil aynishi, qusish va yurak urishining buzilishiga olib kelishi mumkin.

Foydalanadi

Parfyumeriya

1956-yilda fransuz firmasi Dior Kristian Diorning sevimli guli bo'lgan vodiy nilufarini taqlid qiluvchi xushbo'y hid ishlab chiqardi.Bu atir Diorissimo Edmond Roudnitska tomonidan ishlab chiqilgan. O'shandan beri uning hidi qayta ishlangan bo'lsa-da, u klassik ifor hisoblanadi.

Gulning hidiga taqlid qiluvchi yoki unga asoslangan boshqa parfyumlar qatoriga Genri Robertning Muguet de Bois (1936), Penhaligonning Lily of the Valley (1976), va Olivia Giacobetti ning En Passant (2000) kiradi.

To'ylar va boshqa bayramlar

Nilufar to'ylarda ishlatish uchun juda qimmat bo'lishi mumkin. Vodiy nilufari shahzoda Uilyam va Ketrin Middltonning to'yida kelin guldastasi uchun foydalanilgan. Vodiy nilufar, Monako knyaginyasi Greys Kelly to'yda ishlatgan kelin guldastasida foydalanish uchun tanlangan gul edi.

20-asr boshlarida Fransiyada 1-may Xalqaro ish kunida (shuningdek, La Fête du Muguet (Vodiy nilufar kuni) deb ataladi) mehnat tashkilotlari va xususiy do'konlarda bahor ramzi sifatida savdo solig'isiz sotish an'anaga aylangan.

Vodiy nilufari Xelstonda (Kornuoll, Buyuk Britaniya) O'simliklar kunida (har yili 8-may, Mo'ynali raqsga) yozning kelishini ifodalaydi. Kornuoll atrofidagi ibodatxonalarda (Xelston yaqinidagi Cadgwith shahridagi Flora kunida) "Vodiy nilufari" deb nomlangan qo'shiq ham mavjud qo'shiq, , Tennessi shtatining Nashvill shahridagi Fisk universitetining yubiley qo'shiqchilaridan kelgan.

Xalq tabobati

O'simlik asrlar davomida xalq tabobati uchun foydalanilgan. Robert Lui Stivensonning “Oʻgʻirlab ketilgan” romanida “Vodiy nilufari ”ga ishora bor, u “podagraga qarshi vosita ”, “yurakni tinchlantiradi xotirani mustahkamlaydi” va “nutqni tiklaydi” ''duduqligi borlar" uchun foydali deb aytgan. Vodiy nilufarining inson kasalliklarini davolashda dorivor maqsadlarda yaxshi samara berishi haqida ilmiy dalillar yo'q.

Madaniy simvolizm

Vodiy nilufari Yugoslaviyaning milliy guli hisoblanar edi. Bu gul 1967-yildan boshlab Finlandiyaning ham milliy guliga aylandi

" Gullar tilida " vodiy nilufari baxt quvonchning qaytishini anglatadi.

Miflar

“Vodiy nilufari” nomi, baʼzi boshqa Yevropa tillaridagi eski afsonalarda “ Qoʻshiqlar qoʻshigʻi” 2:1 tilga olingan “vodiylar nilufari” (baʼzan “vodiy nilufari” deb ham tarjima qilinadi) iborasiga ishora boʻlsa kerak. (שׁוֹשַׁנַּת הָעֲמָקִים). Yevropa oʻsimlikshunos olimlari bu iborani oʻsimlik turiga nisbatan qoʻllashni nisbatan kechroq 16-asr yoki 15-asrlarda boshlashgan. Convallaria atamasi (Karl Linney tomonidan nomlangan) , shvedcha liljekonvalj so'zi lilium convallium atamasiga mos keladi.

Yana qarang

Manbalar

Havolalar

uz.wikipedia.org