Leucojum aestivum
Leucojum aestivum , odatda
yozgi qor parchasi yoki
Loddon nilufari deb ataladigan manzarali oʻsimlik sifatida keng tarqalgan oʻsimlik turi. Uning vataniga Skandinaviya, Rossiya, Belorussiya va Boltiqboʻyi mamlakatlari, Ispaniya va Irlandiya Ukraina Yevropaning katta qismi bundan tashqari Turkiya, Eron va Kavkaz kiradi. U Daniya, Janubiy Avstraliya, Yangi Janubiy Uels, Yangi Shotlandiya va Amerika Qoʻshma Shtatlarining sharqiy qismining katta qismida oʻstiriladi.
Tavsif
Leucojum aestivum — koʻp yillik piyozchali oʻsimlik, odatda balandligi 35-60 sm lekin, baʼzi shakllari 90 sm gacha yetishi mumkin. Gullash poyasi (skeyp) ichi boʻsh va shaffof chetlari boʻlgan qanotlarga ega. Marjon gullari bahor oxirida paydo boʻladi va odatda uchtadan beshgacha, baʼzan ettitagacha soyabonlar hosil qiladi. Gullarning diametri taxminan 3-4 sm. Yetilgan qora rangli urugʻlarining uzunligi 5-7 mmga yetadi.
Gullashdan keyin mevalarda flotatsiya kameralari paydo boʻladi. Angliyada suv toshqini natijasida urugʻli poyalarning sinishi mevalarning quyi oqimga tushishi daryo qoldiqlari yoki toshqin tekisliklarida qolib ketishi qayd etilgan. Kuchli suv toshqini mevalarni bir yerdan ikkinchi yerga tarqalishiga xizmat qiladi.
Taksonomiya
Leucojum aestivum birinchi marta 1759-yilda Karl Linney tomonidan tasvirlangan Lotin tilida aestivum „yoz“ degan maʼnoni anglatadi. Leucojum aestivumga yaqin qarindosh boʻlgan Leucojum vernum (Leucojum turkumidagi yagona boshqa tur), bahorda gullaydi.
Tarqalishi va oʻsish joyi
Leucojum aestivum Skandinaviya, Rossiya, Belorussiya Yevropada Turkiya, Kavkaz va Eronda ham oʻsadi. U Yevropaning boshqa qismlarida, jumladan Daniya, Janubiy Avstraliya, Yangi Janubiy Uels, Yangi Shotlandiya va Amerika Qoʻshma Shtatlarining sharqiy qismida ham tarqalgan. L.aestivum nam joylarda, nam oʻtloqlar, botqoqliklar va ariqlarda uchraydi.
Kultivatsiya
Leucojum aestivum gullari uchun manzarali oʻsimlik sifatida oʻstiriladi. U nam joyda, gil tuproqlarda yaxshi oʻsadi. „Gravetye Giant“ navi mashhur boʻlib, boʻyi 90 smgacha oʻsadi. „Gravetye Giant“ Qirollik bogʻdorchilik jamiyatining Bogʻdagi xizmatlari uchun mukofotiga sazovor boʻlgan. Boshqa nav — „Nancy Lindsay“ „Gravetye Giant“ dan qisqaroq va ixchamroq boʻyi 50-60 smga yetadi. U Fransiya janubidagi Nancy Lindsayga tegishli bogʻda oʻstirilgan.
Toksiklik
Leucojumning barcha turlari zaharli hisoblanadi. Ularning barglari va piyozlarida zaharli alkaloidlar likorin va galantamin mavjud. Galantamin yengil va oʻrtacha darajadagi Altsgeymer kasalligi va boshqa turli xil xotira buzilishlarida kognitiv pasayishni davolash uchun ishlatiladi.
Manbalar
uz.wikipedia.org