Lepsi
Lepsi (qozoqcha: Лепсі, 2010-yilgacha — Lepsinsk) — Qozogʻiston Respublikasining Almati viloyati, Alakoʻl tumanidagi qishloq (oldin shahar boʻlgan). Lepsinskiy qishloq okrugining maʼmuriy markazi. KATO kodi — 193467100.
Aholisi
1999-yilda qishloq aholisi 1391 kishini (689 erkak va 702 ayol) tashkil qilgan. 2009-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, qishloqda 1151 kishi (570 erkak va 581 ayol) yashagan.
Geografiyasi
Lepsinskiy hududi dengiz sathidan 1000 m balandlikda, Jungʻariya olatov tizmasining shimoliy yon bagʻirlari boʻylab Lepsi daryosining yuqori oqimi yaqinidagi baland togʻli hududda joylashgan. Atrofi goʻzal va foydalanilmagan yerlari koʻp boʻlib, togʻlar, oʻrmonlar, koʻllar va toza daryolar hududni egallaydi. Janubda 40 km hudud Xitoy bilan chegaradosh. 2010-yilda Lepsinsk hududida Jongar-Olatau milliy bogʻi ochilgan.
Iqlimi
Lepsinsk joylashganligi sababli shamollar juda zaif, kechasi togʻlardan vodiyga sovuq havo massalarining tortishish kuchi bilan oqib chiqadi, bu erda ancha salqin va nam iqlim hosil qiladi. Oʻrtacha uzoq muddatli havo harorati +2,4 °C, mutlaq minimal −49 °C (1951) va mutlaq maksimal +39 °C (1983). Yiliga oʻrtacha 700 mm ga yaqin yogʻin tushadi, sovuq davrda 260 mm, issiq davrda esa 440 mm.
Gidrografiyasi
Lepsinskaya oʻlkasining butun hududi togʻli zonada joylashgan boʻlib, Jungriya Olatauning boshqa togʻli hududlari singari, keng daryolar va buloqlar bilan oʻralgan. Qishloq yaqinida Lepsi daryosi, shuningdek, qishloqdan 15 km uzoqlikda, dengiz sathidan 1635 m balandlikda Yoshilkoʻl koʻli bor.
Xoʻjalik ishi
Viloyatda ekoturizmni rivojlantirish uchun katta imkoniyatlar mavjud. Aholining asosiy qismi chorvachilik va dehqonchilik bilan shugʻullanadi. Turli xil shirali oʻsimliklarining mavjudligi asalning yuqori sifatli navlarini olish uchun yaxshi sharoit yaratadi. Asalarichilik ham mahalliy aholi orasida keng tarqalgan kasb hisoblanadi. Mahalliy asalchilik Qozogʻistonda eng yaxshi faoliyatlardan biri hisoblanadi.
Tarixi
Aynan shu yerda, aniqrogʻi Bulenxonning yozgi yaylovi boʻlgan Oy-jaylau vodiysida 1846-yil 4-iyunda Katta Juzning Rossiyaga qoʻshilishi toʻgʻrisida shartnoma imzolangan. Buning uchun qozoq xonlari bilan muzokara olib borish maqsadida Omskdan general Vishnevskiy keladi. XVIII asr oxirida Jungriya poytaxtini qoʻlga kiritgan xitoyliklar Jungʻor xonligiga tegishli boʻlgan barcha yerlarga, shu jumladan, hozirgi Sharqiy Qozogʻiston va Semirechye hududlariga ham oʻzlari egalik qilishlari kerak, deb hisoblashgan. Oʻsha paytda xitoyliklar oʻz hududlarini tez sur’atlar bilan kengaytirayotgan edilar. Xitoyga kirgandan keyin asirga olingan xalqlar bilan sodir boʻlgan voqea deyarli butunlay qirgʻin qilingan jungʻorlar va qonli urushlar natijasida boʻysunishga majbur boʻlgan qoshgʻarlarning taqdiri bilan bir xil edi. Biroq, Rossiya va Katta Juz oʻrtasidagi kelishuv Xitoy imperiyasining rejalarini chetlab oʻtdi. Rossiya bilan shartnoma imzolash qadimgi tosh tepalik hududida boʻlib oʻtgan, sababi bu joy ikki xalq uchun ham ramziy boʻlgan. Chunki tepalikka dafn etilgan skif knyazi ham qozoqlarning, ham ruslarning ajdodi boʻlishi mumkinligiga ular ishonishgan. Vodiyda 150 kazak qoladi va keyinchalik Lepsinsk nomini olgan Verxnelepsinskaya qishlogʻiga asos solinadi. Bu yerda Xitoy bilan chegarani qoʻriqlagan piketlardan biri Jungriya darvozalarini qulflab qoʻyganligiga ishoniladi. Inqilobgacha bu yerda 40 ga yaqin tegirmon, shuningdek, tadbirkor Pugasovga tegishli yirik gʻisht va spirt ishlab chiqaruvchi zavodlar boʻlgan. Bir asrdan koʻproq vaqt oldin ishlab chiqarilgan gʻishtlar mustahkam va sifatli boʻlib, hali ham oʻz kuchini saqlab kelmoqda. Ular maxsus texnologiya asosida tayyorlangan, loy uzoq vaqt davomida namlangan va keyin maxsus olovda toblangan.
Asosiy voqealar va faktlar
Mahalliy aholi orasidan chiqqan taniqli shaxslar
Havolalar
Manbalar
Turkum:Qozogʻiston aholi punktlari
{{Kz-geo-stub}}
uz.wikipedia.org