Kutixa
Kutixa (qozoqcha: Кутиха) — Qozogʻistonning Sharqiy Qozogʻiston viloyati Ziryanov tumaniga qarasli qishloq. Paryginskiy qishloq okrugi tarkibiga kiradi.
Tarixi
Kutixa haqida birinchi hujjatli eslatma 1882-yilga to'g'ri keladi. Oltoy oʻlka davlat arxivida “Oltoy okrugi dehqon volostlarining iqtisodiy va statistik tavsifi”da Buqtirma volostining Kutixa qishlogʻi roʻyxatga olingan. 1875-yilda tashkil topgan. Ammo 1761-yilda, praporshnik Zeleniy qidiruv tog'lari bilan Buqtirmaga ketayotib, uning irmoqlaridan biri –Turg'usun yaqinida kulba va ikkita yashirin odamni ko'radi. 18-asrning 40-yillaridan beri Oltoy tog'lari qa'rida qochib ketgan ko'chmanchilarning yashirin manzilgohlari haqida gapiriladi. Keyinchalik bunday aholi punktlaridan Buqtirmaga quyiladigan Turg'usun daryosi bo'yida tayga qishlog'i vujudga kelgan. Uning aholisi aosan baliqchilik, ovchilik, dehqonchilik bilan shug'ullangan.
Aholi
1999-yilda qishloq aholisi 196 kishi (101 erkak va 95 ayol) edi. 2009-yilgi aholini ro'yxatga olish ma'lumotlariga ko'ra, qishloqda 69 kishi (39 erkak va 30 ayol) istiqomat qilgan.
Iqtisodiyot
20-asr boshlarida fransuz va ingliz konsessionerlari Kutixa yaqinidagi Turgʻusun daryosida GES qurishga harakat qiladilar. Ammo bahorgi toshqin sababli to‘g‘onni buzdi. 1930-yillarda sovet muhandislari bu yerda kichik Turg'usunskaya GESini quradilar. Ammo 1950-yillarda Irtishda yirik Buqtirma GESi qurilishi munosabati bilan uning atrofidagi daryolardagi kichik GESlar yopildi. Yaqin atrofdagi qishloqlar xarobaga aylandi.
2013-yilda Turg‘usun daryosidagi Turg‘usun GESini qayta tiklash to‘g‘risidagi hukumat qarori qishloq hayotiga yangi oqim kiritdi. Kutixada 200-250 kishilik ishchilar uchun shaharcha qurilgan. Prefabrik uylar sendvich panellaridan yasalgan. GES quruvchilari uchun hammomdan tortib, do‘kongacha bo‘lgan barcha infratuzilma barpo etilgan. Parigino tuman markazidan Kutixagacha boʻlgan yoʻl va undan keyin GESga olib boruvchi yoʻl rekonstruksiya qilindi va 10 km elektr uzatish liniyalari uzaytirildi.
Manbalar
uz.wikipedia.org