Kumush xlorid(I)
Kumushu xlorid (I) kimyoviy formulasi
AgCl — xlorid kislotaning noorganik ikkilik kumush tuzi. Oddiy sharoitlarda
kumush xlorid oq kukun yoki rangsiz kristal holda,tabiatda xlorargirit minerali sifatida uchraydi.
Molekulyar va kristall tuzilishi
Kumush xlorid : kumush (Ag) — 75,26 %, xlor (Cl) — 24,74 % elementlaridan tashkil topgan . Molekuladagi kumush atomi sp 3 d 2 gibridlanish holatidadir. Murakkabdagi bogʻlanishning uzilish energiyasi (E ): 313 kJ/mol, Ag-Cl bogʻlanish uzunligi: 0,228 nm. NaCl tipidagi tuzilish, fazo guruhi Fm3m, birlik hujayra parametrlari a = 0,5549 nm, Z = 4. Markaziy atom qoʻshnilari bilan oktaedr hosil qiladi , koordinatsion raqami 6 .
Gaz fazasida kumush xlorid monomer, dimer va trimer sifatida mavjud .
Jismoniy xususiyatlar
Kumush xlorid — oq yoki rangsiz modda, parchalanmasdan eriydi va qaynaydi. Eriganda u sariq-jigarrang rangga ega. Qattiqlashib, eritma odatda „shox kumushi“ deb ataladigan shaffof massa hosil qiladi .
Kumush xlorid suvda juda oz eriydi: 25 da °C , eruvchanlik mahsuloti (SP) 1,77 ×10 ni tashkil qiladi. Haroratning oshishi bilan birikmaning eruvchanligi oshadi: 100 da °C PR = 2,81 ×10 . Mineral kislotalarda, etil va metil spirtlarida, asetonda erimaydi. Ammiak, siyanidlar, tiosiyanatlar va gidroksidi metall tiosulfatlarning suvli eritmalarida eriydi; piridin va suyuq ammiak . Murakkab birikmalar hosil boʻlishi tufayli kumush xlorid konsentrlangan xlorid kislotasi va xlorid eritmalarida sezilarli darajada eriydi.
Termodinamik konstantalar:
1185 dan 1837 K gacha boʻlgan harorat oraligʻidagi (T) birikma uchun toʻyingan bugʻ bosimining (P, barda) bogʻliqligi quyidagi tenglama bilan ifodalanadi:
log
10
P
=
4,951
55
−
8775,980
T
−
62,718
.
{\displaystyle \log _{10}P=4{,}95155-{\frac {8775{,}980}{T-62{,}718}}.}
Kimyoviy xossalari
2
A
g
C
l
=
2
A
g
+
C
l
2
{\displaystyle {\mathsf {2AgCl=2Ag+Cl_{2}}}}
A
g
C
l
+
2
N
H
3
⋅
H
2
O
=
[
A
g
(
N
H
3
)
2
]
C
l
+
2
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {AgCl+2NH_{3}\cdot H_{2}O=[Ag(NH_{3})_{2}]Cl+2H_{2}O}}}
A
g
C
l
+
2
N
a
2
S
O
3
S
=
N
a
3
[
A
g
(
S
O
3
S
)
2
]
+
N
a
C
l
{\displaystyle {\mathsf {AgCl+2Na_{2}SO_{3}S=Na_{3}[Ag(SO_{3}S)_{2}]+NaCl}}}
A
g
C
l
+
2
K
C
N
=
K
[
A
g
(
C
N
)
2
]
+
K
C
l
{\displaystyle {\mathsf {AgCl+2KCN=K[Ag(CN)_{2}]+KCl}}}
4
A
g
C
l
+
2
B
a
O
→
>
324
o
C
2
B
a
C
l
2
+
4
A
g
+
O
2
{\displaystyle {\mathsf {4AgCl+2BaO\ {\xrightarrow {>324\ ^{o}C}}\ 2BaCl_{2}+4Ag+O_{2}}}}
2
A
g
C
l
+
Z
n
=
Z
n
C
l
2
+
2
A
g
↓
{\displaystyle {\mathsf {2AgCl+Zn=ZnCl_{2}+2Ag\downarrow }}}
2
A
g
C
l
+
2
K
O
H
+
H
2
O
2
=
2
K
C
l
+
2
A
g
↓
+
O
2
↑
+
2
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {2AgCl+2KOH+H_{2}O_{2}=2KCl+2Ag\downarrow +O_{2}\uparrow +2H_{2}O}}}
Kumush xloridning oksidlovchi xossalari kumush saqlovchi chiqindilardan metall ajratib olish uchun ishlatiladi[10] :[p. 233] : :
4
A
g
C
l
+
2
N
a
2
C
O
3
→
850
−
900
o
C
4
N
a
C
l
+
4
A
g
+
2
C
O
2
+
O
2
{\displaystyle {\mathsf {4AgCl+2Na_{2}CO_{3}\ {\xrightarrow {850-900\ ^{o}C}}\ 4NaCl+4Ag+2CO_{2}+O_{2}}}}
4
A
g
C
l
+
C
H
2
O
+
6
N
a
O
H
=
4
A
g
↓
+
N
a
2
C
O
3
+
4
N
a
C
l
+
4
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {4AgCl+CH_{2}O+6NaOH=4Ag\downarrow +Na_{2}CO_{3}+4NaCl+4H_{2}O}}}
A
g
C
l
+
C
l
−
=
[
A
g
C
l
2
]
−
{\displaystyle {\mathsf {AgCl+Cl^{-}=[AgCl_{2}]^{-}}}}
2
A
g
C
l
+
H
2
S
O
4
=
A
g
2
S
O
4
+
2
H
C
l
↑
{\displaystyle {\mathsf {2AgCl+H_{2}SO_{4}=Ag_{2}SO_{4}+2HCl\uparrow }}}
2
A
g
C
l
+
B
a
(
N
O
3
)
2
→
N
H
3
B
a
C
l
2
↓
+
2
A
g
N
O
3
{\displaystyle {\mathsf {2AgCl+Ba(NO_{3})_{2}\ {\xrightarrow {NH_{3}}}\ BaCl_{2}\downarrow +2AgNO_{3}}}}
Kumush xlorid eruvchan kumush tuzlari, odatda nitrat xloridlar bilan reaksiyaga kirishganda oq cho‘kma hosil bo‘ladi (bu reaksiya xlorid anionlari uchun sifatli bo‘ladi):
A
g
+
+
C
l
−
=
A
g
C
l
↓
{\displaystyle {\mathsf {Ag^{+}+Cl^{-}=AgCl\downarrow }}}
A
l
C
l
3
+
3
A
g
N
O
3
=
3
A
g
C
l
+
A
l
(
N
O
3
)
3
{\displaystyle {\mathsf {AlCl_{3}+3AgNO_{3}=3AgCl+Al(NO_{3})_{3}}}}
Ilova
A
g
2
S
+
2
N
a
C
l
+
2
O
2
→
600
∘
C
2
A
g
C
l
+
N
a
2
S
O
4
{\displaystyle {\mathsf {Ag_{2}S+2NaCl+2O_{2}\ {\xrightarrow {600~^{\circ }C}}\ 2AgCl+Na_{2}SO_{4}}}}
A
g
C
l
+
R
−
M
g
B
r
=
R
−
A
g
+
M
g
B
r
C
l
{\displaystyle {\mathsf {AgCl+R{-}MgBr=R{-}Ag+MgBrCl}}}
Xavfsizlik
Murakkab teri va shilliq pardalarga tekkanida tirnaslish va taʼsirga olib kelishi mumkin.
Manbalar
uz.wikipedia.org