Kuchaytirgichlarda teskari bog'lanish

---

Teskari boʻglanish

---

Teskari bogʻlanish deyilganda qurilmaning chiqish
va kirish zanjirlari boʻlanishi tushuniladi. Kuchaytirgichlarda kirish signali va teskari boʻlanish tufayli chiqishdan kirishga kelgan signallar paydo boʻlishi faza farqiga qarab, teskari bogʻlanish musbat yoki manfiy boʻlishi mumkin. Bu
signallar fazasi mos kelsa, kuchaytirgichning koeffitsientlari ortadi va bogʻlanish musbat deb, teskari bogʻlanish natijasida kuchaytirish koeffitsienti ykamasa bogʻlanish manfiy deb hisoblanadi.
Teskari bogʻlanish ayrim hollarda samarali, ayrim hollarda
esa zararli taʼsir koʻrsatadi.

Turlari

---

Teskari bogʻlanish kuchlanish boʻyicha, tok boʻyicha va aralash boʻlishi
mumkin, amalga oshirilish
usuliga koʻra parallel va ketma-ket boʻladi. Tok boʻyicha teskari bogʻlanishda
kirishga berilgan vaqt chiqish tokiga proporsional boʻladi. Past chastotali kuchaytirgichlarda asosan kuchlanish buyicha manfiy teskari bogʻlanish
qoʻllaniladi.
Teskari boʻlanishning tok yoki kuchlanish boʻyicha ekanligi quyidagicha
aniqlanadi. Kuchaytirgichda nagruzka
uzatilganda teskari bogʻlanish yoʻqolsa,
bogʻlanish tok boʻyicha boʻladi. Agar nagruzka qisqa tutashtirilganda yoʻqolsa, bogʻlanish kuchlanish boʻyicha boʻladi.
Bogʻlanishning parallel yoki ketma-ketligini quyidagicha aniqlash mumkin.
Signal manbai uzilganda bogʻlanish
yoʻqolsa — ketma-ket, qisqa tutashtirilganda yoʻqolsa parallel boʻladi.
Signallar manbaining chiqish qarshiligi Z juda kichik boʻlganda
(z→0), teskari bogʻlanish zanjiri shuntlanib qolanadigan boʻlganligidan parallel teskari bogʻlanishni amalga oshirib boʻlmaydi. Signallar manbaining qarshiligi juda katta boʻlganda (Z→



∞


{\displaystyle \infty }

) ketma-ket
bogʻlanishni amalga oshirib boʻlmaydi.
Kiritilgan teskari bogʻlanish toʻrt qutblilarning koʻpgina
xususiyatlarini oʻzgartiradi. Jumladan, kuchaytirglarda: kirish qarshiligini tuzatishi va chiqish qarshiligini oshirishi, xususiy shovqinlar va buzilishlarni kamaytirishi, elementlar parametrlarining oʻzgarishi natijasida kuchaytirgich parametrining oʻzgarishiga sezgirligini kamaytirishi hamda chastota oʻtkazish polosasini kengaytirishi mumkin. Bularning amalga
oshirilishi teskari bogʻlanishning qaysi biridan foydalanishga
bogliq. Ketma-ket manfiy teskari bogʻlanishda kuchaytirgichning
tok boʻyicha koeffitsiyenti oʻzgarmaydi.
Kuchlanish boʻyicha kuchaytirish koeffitsiyenti





K

m
t
b


=


K

1
+
β
K





{\displaystyle K_{mtb}={\frac {K}{1+\beta K}}}


bunda, K — manfiy teskari bogʻlanish kiritilmagandagi kuchaytirish koeffitsiyenti,



(
1
+
β
K
)


{\displaystyle (1+\beta K)}

 — teskari bogʻlanish chuqurligi, bunda




β
=



U

t
b



U

c
h
i
q






{\displaystyle \beta ={\frac {U_{tb}}{U_{chiq}}}}


teskari bogʻlanishda oʻtkazish koeffitsiyentidir.

Ketma-ket teskari bogʻlanishda kuchayishning kirish qarshiligi





Z

k
i
r
.
m
t
b


=

Z

k
i
r


(
1
+
β
K
)


{\displaystyle Z_{kir.mtb}=Z_{kir}(1+\beta K)}


Parallel manfiy teskari bogʻlanishda, kuchaytirgichning kuchlanish
boʻyicha kuchaytirish koeffitsientlari oʻzgarmaydi, tok boʻyicha kuchayish koeffitsientlari



(
1
+
β

K

1


)


{\displaystyle (1+\beta K_{1})}

marta kamayadi, kirish qarshiligi



(
1
+
β
K
)


{\displaystyle (1+\beta K)}

marta kamayadi.

Tok boʻyicha manfiy teskari
bogʻ kiritilganlanishda chiqish
qarshiligi ortadi, kuchlanish boʻyicha kiritilsa, kamayadi.
Teskari bogʻlanish kiritilganda parazit signallarning kamayishini kuraylik. Aytalik, umumiy
kuchaytirgich ikki kaskaddan iborat. Har birining kuchaytirish koeffitsientlari K va K boʻlib, ularning ulanish nuqtasiga qandaydir parazit signal berilsin. Kuchaytirgichga teskari bogʻlanish kiritilgan. Bunda chiqish signali





U

c
h
i
q


=

K

2


(

U

n


−
β

K

1


⋅

U

c
h
i
q




{\displaystyle U_{chiq}=K_{2}(U_{n}-\beta K_{1}\cdot U_{chiq}}


bunda





K

n


=



U

c
h
i
q



U

n




=



K

2



1
+
β

K

1



K

2







{\displaystyle K_{n}={\frac {U_{chiq}}{U_{n}}}={\frac {K_{2}}{1+\beta K_{1}K_{2}}}}


Formuladan koʻrinadiki, kuchaytirgichning chiqish qismiga yaqin
boʻlgan nuqtaga kirib kelgan parazit signal K << K boʻlganda
suriladi. Koʻp kaskadli kuchaytirgichlarda nochiziqli buzilishlar mana shu usulda yoʻqotiladi.

Manbalar

---

uz.wikipedia.org