Koreyaning qayta birlashishi



Koreyaning birlashish jarayoni (koreyscha: 남북통일) — Koreya Xalq Demokratik Respublikasi (Shimoliy Koreya) va Koreya (Janubiy Koreya) yagona cheklanmagan mustaqil davlatiga qayta birlashishi hisoblanadi. 2000-yilning 15-iyunida Shimol va Janub qo‘shma deklaratsiyasi birlashish jarayoni qabul qilinishi bilan boshlangan va 2018-yil aprel oyida Koreya yarimorolining tinchlik, farovonlik va birlashuvi to‘g‘risidagi Panmunjom deklaratsiyasi hamda AQSh prezidenti Donald Trampning qo‘shma bayonoti bilan yana bir bor tasdiqlangan. Shunday qilib Panmunjom deklaratsiyasida ikki davlat kelajakda Koreyani tinch yo‘l bilan birlashtirish yo‘lida harakat qilishga kelishib olingan.

Bo’linish (1945 yildan)


Koreya yarim orolining hozirgi bo'linish holati Ikkinchi jahon urushi oxirida qabul qilingan qarorlar natijasidandir. Yaponiya imperiyasi 1910-yilda Koreya hududini qoʻshib oldi hamda Ikkinchi jahon urushida yengilgunga qadar uninng boshqaruv jarayonini o'z zimmasiga oladi . Koreya mustaqilligi to'g'risidagi kelishuv rasman 1943-yil 1-dekabrda AQSh, Xitoy va Buyuk Britaniya Qohira deklaratsiyasini imzolagan paytda amalga oshirilgan boʻlib, unda shunday deyilgan edi: “Yuqorida aytilgan uchta kuch Koreya xalqining qul bo'lib qolishini inobatga olib, payti kelganda Koreya erkin va mustaqil bo'ladi". 1945-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Koreyaning vasiylikka olish boshqaruvi rejalarini ko'rib ishlab chiqdi.

Yarim orolning ikkita harbiy ishg'ol zonasiga bo'linishi kelishib olindi ular quyidagilardir; Sovet Ittifoqi tomonidan boshqariladigan shimoliy hudud va Amerika Qo'shma Shtatlari tomonidan boshqariladigan janubiy hudud. 38-parallelni ajratuvchi chiziq sifatida 1945-yil 10-avgustda yarim tunda ikki armiya podpolkovnigi tanladilar. Chiziqning shimolidagi Yapon qo'shinlari Sovet Ittifoqiga taslim bo'lishlari va bo'ysunishlari kerak edi va chiziqdan janubdagi qo'shinlar AQShga taslim bo'lishlari kerak edi.

Bo'linish dastlab uzoq davom etishilishi maqsad qilib olinmagan, ammo Sovuq urush, ya'ni Koreya urushi siyosati natijasida 1948-yilda ikki hududda ikkita alohida hukumat o'rnatildi va kuchayib borayotgan kelishmovchilik hamkorlikka to'sqinlik qildi. Ko‘pchilik koreyslarning tinch yo‘l bilan birlashish istagi 1950-yilda Koreya urushi boshlanganidan keyin bekorga chiqdi ya'ni ikkita davlat qayta birlasha olishmadi 1950-yil 25-iyunda Shimoliy Koreya qo'shinlari Janubiy Koreyaga bostirib kirishdi. Mao Tszedun Qo'shma Shtatlar bilan qarama-qarshilikni qo'llab quvvatlandi va Iosif Stalin bosqinni istamay qo'llab-quvvatladi. Ikki Koreya, Xitoy va Birlashgan Millatlar Tashkiloti kuchlari ishtirok etgan uch yillik janglardan so'ng, oxirgisi AQSh boshchiligida, urush taxminan bir xil chegarada sulh bitimi bilan yakunlandi.

Koreya urushidan keyin (1953 yildan)


Ikki tomonlama shartnomalar


Koreya urushidan keyin siyosiy aloqalar jihatdan alohida tuzilmalar bo'lishiga qaramay, Shimoliy va Janubiy Koreya hukumat rahbarlari Koreya hukumatini yagona davlat sifatida qayta tiklashni maqsad qilganliklarini e'lon qilishdi.

Shimol-janub qo'shma kommunike
Amerika Qo'shma Shtatlari va Xitoy o'rtasidagi aloqalari 1971-yilda " <a href="./Nikson zarbasi" rel="mw:WikiLink" data-linkid="742" data-cx="{"adapted":false,"sourceTitle":{"title":"Nixon shock","thumbnail":{"source":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Nixon_30-0316a.jpg/80px-Nixon_30-0316a.jpg","width":80,"height":100},"description":"1971 decoupling of the US dollar from gold","pageprops":{"wikibase_item":"Q1420512"},"pagelanguage":"en"},"targetFrom":"mt"}" class="mw-redirect cx-link" id="mwZg" title="Nikson zarbasi">Nikson zarbasi</a> " dan so'ng,pasayishga olib kelgan. 7 · 4 Janubiy va Shimoliy Koreya qo'shma bayonotini 1972-yilda Shimoliy va Janubiy Koreya hukumatlari tuzdilar yoki 1972-yil 4- iyuldagi Qo'shma bayonotini ham tuzib o'tdilar. Bu jarayonda har bir hukumat vakili bir-birining poytaxtiga yashirincha kirib yurdilar va har ikki tomon mamlakatni tinch yo‘l bilan birlashtirishga erishish yo‘lida ko‘rilishi lozim bo‘lgan qadamlarni belgilab beruvchi Shimoliy-Janub qo‘shma bayonotiga rozi bo‘ldi:

Shartnomada mamlakatni tinch yo‘l bilan birlashtirishga erishish yo‘lida amalga oshirilishi lozim bo‘lgan ishalar qadami belgilab berildi. Biroq, kelishuvni amalga oshirish yo'lida hech qanday muvaffaqiyatga erishilmagani uchun, kelasi yili Shimol va Janubni birlashtirish qo'mitasi tarqatib yuborildi. 1989-yil yanvar oyida Hyundai asoschisi Jung Ju- yong Shimoliy Koreyaga sayohat qildi va Kumgang tog'ida turizmni keng targ'ib qildi. O'n ikki yillik tanaffusdan so'ng, ikki Koreya bosh vazirlari Koreyalararo sammitlarda yoki Oliy darajadagi muzokaralarda qatnashish uchun 1990-yil sentyabr oyida Seulda rasman ko'rishdilar /Dekabr oyida ikki davlat “Shimol va Janub oʻrtasida yarashuv, tajovuz qilmaslik, hamkorlik va almashinuv toʻgʻrisidagi bitim”da Shimol va Janub oʻrtasida yarashuv, tajovuz qilmaslik, hamkorlik va almashinuv masalalari boʻyicha kelishuvga erishdi, ammo bu muzokaralar yetarlicha foyda bermadi. 1994-yilda, AQShning sobiq prezidenti Jimmi Karterning Pxenyanga tashrifidan so‘ng, ikki Koreya yetakchilari bir-birlari bilan uchrashishga kelishib olishgan, biroq o‘sha iyul oyida Kim Ir Senning o‘limi uchrashuvga to‘sqinlik qilgan.

Ma'lumotnomalar



Havolalar


Media related to Korean reunification at Wikimedia Commons

uz.wikipedia.org

Uzpedia.uz