Konjic

Konjic (serb kirill tilida: Katats) — Bosniya va Gersegovina federatsiyasining Gersegovina-Neretva kantonida joylashgan shahar va munisipalitet boʻlsada, Bosniya va Gersegovina tarkibiga kiradi. U Gersegovina shimolida, taxminan 60 kilometr (37 mi) Sarayevodan janubi-gʻarbida joylashgan. Bu togʻli, kuchli oʻrmonli hudud boʻlib, dengiz sathidan yuqori 268 m (879 ft) ni tashkil qiladi. Munitsipalitet Neretva daryosining ikkala tomonida joylashgan. 2013-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, shahar aholisi 10,732 kishidan iborat boʻlib, munitsipalitetda 25,148 nafar aholi istiqomat qiladi.

Tarixi

Shahar yaqinidagi hudud 4000 yil avval yashagan deb ishoniladi va taxminlarga koʻra 2000 yil oldin Neretva daryosi boʻylab yuqori oqim boʻylab sayohat qilgan Illiriya qabilalari tomonidan aholi punktlari topilgan. Konjic 1382-yil 16-iyun kuni Ragusa Respublikasi yozuvlarida birinchi boʻlib nomi bilan qayd etilgan.

Bosniya urushi paytida

Yugoslaviyadagi mojarolar paytida Konjic munitsipaliteti strategik ahamiyatga ega boʻlgan edi, chunki u Sarayevodan janubiy Bosniya va Gertsegovinaga muhim aloqa aloqalarini oʻz ichiga olgan. Konjicda bir nechta muhim harbiy ob’ektlar, jumladan Igman qurol va oʻq-dorilar zavodi, JNA Ljuta kazarmasi, JNAning zaxira qoʻmondonlik uchastkasi, Zlatar aloqa va telekommunikatsiya markazi, Celebici kazarmalari va omborlari joylashgan edi.

Madaniy merosi

Stara Ćuprija koʻprigi

Stara Chupriya koʻprigi 1682—1683-yillarda Ali-aga Hasecic tomonidan qurilgan (koʻprikning markazidagi tosh lavhada koʻrsatilgan). U oltita bir oz uchli tosh kamar ustida qurilgan. Bu Bosniya va Gertsegovinadagi eng yaxshi saqlanib qolgan Usmonli koʻpriklaridan biridir. Arklar 1945-yil mart oyida chekinayotgan nemis armiyasi tomonidan vayron qilingan. Ko‘prik 2003-2009 yillarda asl holida qayta qurilgan. Koʻprik endi Bosniya va Gertsegovina milliy yodgorligi deb eʼlon qilingan.

D-0 ARK yer osti zamonaviy sanʼat biennali

Konjic 2011-yildan beri ARKda joylashgan „D-0 ARK Underground“ deb nomlangan Zamonaviy sanʼat biennalesiga mezbonlik qiladi. Yevropa Kengashi 2011-yilda eng yaxshi madaniy tadbir deb atagan loyiha 2011-yilda Petar Cukovic, Branislav Dimitriyevic va 2013-yilda Branko Franceschi va Bashak Shenove tomonidan kuratorlik qilgan yaʼni rahbarlik qilishgan edi.

Tabiiy merosI

Neretva daryosi

Neretva — Adriatik daryosi suv havzasiga tegishli boʻlgan Adriatik havzasining butun sharqiy qismida joylashgan Dinar Alp togʻlaridagi eng katta karst daryosi hisoblandi. Umumiy uzunligi 230 km (140 mi) shundan 208 km (129 mi)ni Bosniya va Gertsegovinada, final yaʼni 22 km tashkil etgan joyi yakuniy qismi esaXorvatiyaning Dubrovnik-Neretva okrugida joylashgan.

Konjic munitsipaliteti Yuqori Neretva (Bosnian) hududining kamida yarmini oʻz ichiga oladi), bu Neretva daryosining yuqori oqimidagi qismi boʻlganligi sababli bu joyda oqim juda ham yuqori darajada oqib oʻtadi. Geografik va gidrologik jihatdan Neretva uch qismga boʻlingan.

Rakitnica daryosi

Rakitnitsa daryosi Yuqori Neretvaning asosiy irmogʻi hisoblanadi. Rakitnica 26 km (16 mi) ni tashkil qiladi, uzun kanyon (bu joyning 32 km (20 mi) uzunlikni tashkil qiladi), Sarayevoning janubi-sharqida Bjelašnica va Visočica oʻrtasida hudud choʻzilgan. Kanyon tizmasi boʻylab 800 m (2,600 ft) balandlikda daryoning yuqori qismida Lukomir qishloq hududiga qadar piyoda yurish yoʻli mavjud. Lukomir Bosniya va Gertsegovinadagi yagona anʼanaviy yarim koʻchmanchi bosniyalik togʻli qishloq hisoblanadi.

Boračko koʻli

Jablaničko koʻli

Jablaničko koʻli (bosn Bosnian) Neretva daryosidagi sunʼiy ravishda hosil boʻlgan katta koʻl boʻlib, Neretva daryosining quyi yaʼni pastki qismini Konjic tashkil etgani bois, Neretva qisqa vaqt oʻtsada keng vodiyga aylanib ketgan. Koʻl oʻsha vodiyning katta qismini suv bosishidan oldin ushbu daryo juda unumdor, qishloq xoʻjaligi yerlarini butkul taʼminlab kelgan.

Koʻl tartibsiz choʻzilgan shaklga ega. Uning kengligi uzunligi boʻylab oʻzgaradi. Koʻl Bosniya va Gertsegovinada mashhur dam olish maskanidir. Suzish, qayiqda sayr qilish va ayniqsa baliq ovlash koʻlda mashhur mashgʻulotlardir. Koʻl ekotizimida 13 turdagi baliq mavjud. Koʻl qirgʻogʻida koʻplab dam olish kunlari uchun kottejlar ham qurilgan.

Prenj togʻi

Endemik va yoʻqolib ketish xavfi ostida turgan turlar

Gulmohi

Neretva daryosi va uning irmoqlari sharqiy Adriatik suv havzasidagi asosiy drenaj tizimi va mintaqaning eng muhim ixtiofunal yashash joyidir. Neretva havzasidagi qizil ikra baliqlari morfologiyasi, ekologiyasi va xulq-atvorida sezilarli darajada farq qiladi. Neretvada yoʻqolib ketish arafasida turgan boshqa koʻplab endemik va nozik hayvonlar ham bor. Yoʻqolib ketish xavfi ostida boʻlganlar orasida Neretva alabaligining uchta endemik turi bor: Neretvanska Mekousna (Salmo obtusirostris oxyrhynchus, birinchi turi), Zubatak (Salmo dentex, ikkinchi turi) va Glavatica (Salmo marmoratus, nomli uchinchi turi) kabi 3ta endemik turklari mavjud.

Ekologiya va himoya

Himoyalangan hudud

Dam muammolari

Biroq, toʻgʻonlarning foydalari koʻpincha katta ekologik va ijtimoiy xarajatlarga olib keldi.

Neretva va ikkita asosiy irmoqlar allaqachon Neretvada katta toʻgʻonlari boʻlgan toʻrtta HE elektr stantsiyalari, Rama Neretva irmogʻidagi asosiy toʻgʻonli bitta HE elektr stantsiyalari va Trebishnjica daryosidagi bitta yirik toʻgʻonga ega ikkita HE elektr stantsiyalari tomonidan oʻrnatilib berilgan. Neretva suv havzasining bir qismi hisoblanadi.

Bosniya va Gertsegovina Federatsiyasi hukumati yaqin atrofdagi Glavatichevo qishlogʻidagi Glavaticevo GESidan boshlab, mavjud stansiyalardan yuqori ozimga ega (balandligi 150,5 metrdan ortiq) yirik toʻgʻonlari boʻlgan yana uchta gidroelektr stansiyasini qurish rejalarini eʼlon qildi, keyin yana ham yuqoriga borish umidida Bjelimići GES va Ljubuča GES bir xil nomdagi qishloqlar yaqinida joylashgan va bundan tashqari yana bir Neretva daryosining bosh daryosi darasida, Serpska Respublikasi tarkibidagi daryoning toʻgʻridan-toʻgʻri manbaiga yaqin joyda va koʻplab ekologik tashkilotlar va nodavlat tashkilotlar tomonidan bu ishga qarshi tarzda keskin qarshilik va norozilik bildirilmoqda. "Bosniya va Gersegovina va yaqin Chernogoriyadagi Tara kanyoni kabi goʻzal deb hisoblangan kanyonning teginmagan va buzilmagan boʻlib qolishini orzu qilganlar, umid qilamanki, bu himoyalangan. Xabar qilinishicha, FBH hukumati tayyorgarlik koʻrayotgan edi butun Gornja Neretvani oʻz ichiga olgan ulkan milliy bogʻni tashkil etishning parallel rejasi" edi deya oʻz fikrini aytib oʻtdi (inglizcha: Upper Neretva).

Aholi punktlari

Demografiyasi

1971-yil

Jami 40 879:

Sporti

Mahalliy FK Igman Konjic futbol klubi Bosniya va Gertsegovinaning ikkinchi toifasi — Bosniya va Herzegovina Federatsiyasining Birinchi ligasida oʻynaydi.