Koltsovo aeroporti
A. N. Demidov nomidagi Koltsovo aeroporti (IATA:
SVX , ICAO:
USSS )- Yekaterinburg xalqaro aeroporti, Oktabr tumanining Koltsovo mitti tumanida, shahar markazidan 16 kilometr janubi-sharqda va Aramil shahridan toʻqqiz kilometr shimolda joylashgan. Yekaterinburgning oʻziga ham, Sverdlovsk viloyatining qoʻshni hududlariga ham xizmat qiladi. Federal aeroport maqomiga ega.
10 yil davomida (2015-yilgacha) yillik yoʻlovchi tashish hajmi boʻyicha Rossiyada beshinchi aeroport edi, hozirda bu koʻrsatkich boʻyicha yettinchi oʻrinda turadi. Shunday qilib, 2020-yilda Koltsovo aeroporti 3,5 millionga yaqin odamga xizmat koʻrsatdi. Aeroportning yuk tashish hajmi 2016-yilda 27,6 ming tonna yuk va pochtadan oshdi.
Aeroportda Rossiyaning Ural Airlines aviakompaniyasining asosiy texnik bazasi va bosh qarorgohi joylashgan boʻlib, Koltsovo aviakompaniya uchun asosiy hab ham hisoblanadi.
Aeroportni Rossiyaning „Renova“ kompaniyalar guruhining boʻlinmasi boʻlgan „Mintaqalar aeroportlari“ (ruscha: Аэропорты Регионов) yirik xoldingi tarkibiga kiruvchi „Koltsovo aeroporti“ OAJ boshqaradi.
Aeroport koʻplab aviatsiya mukofotlariga, jumladan 2014-yilda Rossiyaning eng yaxshi aeroporti va 2013-yilda MDHning eng yaxshi aeroporti mukofotlariga sazovor boʻlgan.
Tarixi
Koltsovo harbiy aerodromi 1930-yilda SSSR harbiy havo kuchlari ilmiy-tadqiqot instituti ehtiyojlari uchun tashkil qilingan. 1942-yil 15-mayda G. Y. Baxchivanji boshqargan BI-1 birinchi sovet raketa samolyoti bu yerda osmonga koʻtarildi. 1943-yil 10-iyulda Qizil armiya harbiy havo kuchlari Bosh qoʻmondoni buyrugʻiga binoan Koltsovo harbiy aerodromida Sverdlovsk aeroporti tashkil etildi va fuqarolik havo transporti boshlandi. 1943-yilning dekabrida, aniqlashtirilmagan versiyaga koʻra, AQSh prezidenti F. D. Ruzvelt Tehrondan qaytayotganda aeroportda toʻxtagan. 1950-yillarning boshlarida Moskva — Pekin reysi Koltsovo aeroporti orqali amalga oshirildi. 1954-yilda terminal binosi va 100 oʻrinli mehmonxona, 1963-yilda 235 oʻrinli yangi „Layner“ mehmonxonasi qurildi. 1968-yilda soatiga 700 yoʻlovchiga moʻljallangan yangi yoʻlovchi terminali, 1983-yilda yoʻlovchilarni qabul qilish zali foydalanishga topshirildi.
1963-yil 1-yanvarda aeroport bazasida Fuqaro havo flotining 120-parvoz otryadi va boshqa xizmatlar, Ural fuqaro aviatsiyasi boshqarmasining Sverdlovsk birlashgan aviatsiya otryadi tashkil etildi, 1991-yilda u birinchi Sverdlovsk aviatsiya korxonasiga aylantirildi. 1967-yilda ikkinchi yoʻlovchi paviloni qurildi. 1984-yilda ikkinchi uchish-qoʻnish yoʻlagining qurilishi yakunlandi, bu Il-86 samolyotlarini qabul qilish imkonini berdi. 1993-yil oktabr oyida aeroport xalqaro maqom oldi. 1993-yil 28-dekabrda Birinchi Sverdlovsk aviatsiya korxonasining boʻlinishi va xususiylashtirilishi natijasida ikkita aksiyadorlik jamiyati tashkil etildi: AOOT (hozirgi OAJ) „Koltsovo aeroporti“ ochiq tipdagi aksiyadorlik jamiyati (hozirda OAJ) va „Ural Airlines“ OTAJ
2005-yilda shaharning yangi chegaralari oʻrnatildi, buning natijasida Koltsovo qishlogʻi va unda joylashgan Koltsovo aeroporti Yekaterinburg tarkibiga kirdi.
2007-yilda Koltsovo xizmatlaridan 2,35 million yoʻlovchi foydalandi. Ushbu koʻrsatkich boʻyicha Yekaterinburg aeroporti faqat Moskva va Sankt-Peterburg portlaridan keyingi oʻrinni egalladi va yoʻlovchi tashish hajmining oʻsishi boʻyicha — 33 foizga — birinchi oʻringa chiqdi.
2009-yil 1-iyunda aeroportda uzunligi 3025 metr boʻlgan zamonaviy uchish-qoʻnish yoʻlagi va qoʻmondonlik-nazorat minorasining yangi minorasi foydalanishga topshirildi. Yangilangan uchish-qoʻnish yoʻlagi aeroportga deyarli barcha toifadagi samolyotlarni qabul qilish imkonini beradi. Xususan, 14-iyun kuni Air China kompaniyasining Boeing 747 samolyoti ilk bor Koltsovoga qoʻndi va Xitoy delegatsiyasini Yekaterinburgdagi ShHT sammitiga yetkazdi. 2009-yil 15-iyunda yangi xalqaro terminal ishga tushirildi. Uning ichida esdalik lavhasi oʻrnatilgan boʻlib, matnda Koltsovo aeroporti majmuasi Yekaterinburgdagi ShHT va BRICS sammitlari munosabati bilan toʻliq rekonstruksiya qilingani va 2009-yil 15-iyunda Rossiya prezidenti D. A. Medvedev tomonidan ochilgani bitilgan. Yangi terminalning foydalanishga topshirilishi bilan Koltsovo aerovokzal majmuasining umumiy maydoni 90 000 m² dan ortiqni tashkil etdi va oʻtkazish qobiliyati ikki baravar koʻpayib, yiliga 8,4 million yoʻlovchiga yetdi.
2009-yilda Malev Hungarian Airlines va bmi oʻz manzillarida yoʻlovchilar oqimining kamayishi tufayli aeroportni tark etdi.
2010-yil trafik hajmining oʻsishi bilan ajralib turdi: Koltsovo orqali 2,75 million kishiga xizmat koʻrsatildi. Aeroportga 14 ta yangi tashuvchi keldi. Qayta ishlangan yuk va pochta joʻnatmalari hajmi 22 945,5 tonnani tashkil etdi. 2010-yil dekabr oyi oxirida Aviatsiya pochtasining yangi binosi foydalanishga topshirildi. Koltsovoning mintaqaviy havo transporti markazi sifatida rivojlanish strategiyasi doirasida Dexter va RusLayn aviakompaniyalari bilan birgalikda mintaqaviy aviatsiyani tiklash dasturi ishga tushirildi, 8 ta yangi mintaqaviy yoʻnalishlar ochildi.
2011-yilda aeroportning havo yoʻlovchilari soni soʻnggi 20 yil ichida birinchi marta uch millionlik chegaradan oshib, 3,356 million kishini tashkil etdi.
2012-yil 24-iyulda aeroportda umumiy maydoni 19 185 m² boʻlgan yangi yuk majmuasi ochildi, ochilish marosimida Sverdlovsk viloyati gubernatori Yevgeniy Kuyvashev va Yekaterinburg shahri maʼmuriyati rahbari Aleksandr Yakob ishtirok etdi.
Aerodrom majmuasi
Birinchi toifadagi Koltsovo aerodromida ikkita uchish-qoʻnish yoʻlagi, 72 ta samolyot stendlari mavjud, shuningdek, barcha rus va xorijiy ishlab chiqarilgan zamonaviy turdagi samolyotlarni, shu jumladan Il-96, Airbus A330, Airbus A340, Airbus A350, Boeing 777, Boeing 787ni qabul qila oladi .
2006-yilda yangi xalqaro terminal ochildi. 2007-yil oktabr oyida yangi mahalliy terminal foydalanishga topshirildi. Eski terminal oʻrniga 2009-yilda yangi ichki terminal qurildi va birinchisi xalqaro terminal bilan birlashtirildi. Natijada, aeroport Rossiyadagi eng zamonaviylaridan biriga aylandi . Yangi terminal ishga tushirilgach, aeroportning oʻtkazish qobiliyati yiliga 8 million 400 ming yoʻlovchiga yaqinlashdi. Aeroportda zamonaviy mehmonxona, biznes aviatsiya terminali mavjud. Yirik logistika majmuasi va yuk terminali, mehmonxona qurilmoqda.
Aeroport mintaqaviy havo transporti markazini yaratish va mintaqaviy aviatsiyani tiklash dasturini amalga oshirmoqda, Rossiyaning Magnitogorsk, Orenburg, Perm, Omsk, Ufa, Samara, Qozon shaharlariga parvozlar amalga oshirilmoqda. Ushbu dasturni amalga oshirish uchun aeroport 2011-yil avgust oyida toʻrtta Embraer 120 samolyotini sotib oldi, ularning parvozlari RusLayn aviakompaniyasi tomonidan amalga oshiriladi.
Fuqarolik aviatsiyasidan tashqari, Rossiya Mudofaa vazirligining harbiy aviatsiyasi (2013-yildan — 390-alohida transport aralash aviatsiya polki) ham Koltsovo aerodromida joylashgan. Koltsovo qishlogʻi yaqinida hozirda muntazam yoʻlovchi reyslari uchun yopiq, mahalliy havo yoʻllari aeroporti „Uktus“ mavjud.
Aviakompaniyalar va yoʻnalishlar
2019-yil boshida aeroport mahalliy yoʻnalishlar soni boʻyicha Rossiya aeroportlari orasida birinchilardan boʻldi — 40 ta shaharga reyslar amalga oshirildi.
Eng mashhur yoʻnalishlar: Moskva, Sankt-Peterburg, Novosibirsk, Krasnodar, Blagoveshchensk, Rostov-Don, Samara, shuningdek Qora dengiz sohilidagi shaharlar.
Asosiy tayanch tashuvchisi Ural Airlines hisoblanadi.
2020-yilda Red Wings Airlines Koltsovo aeroportidan mintaqalararo parvozlar uchun markaz sifatida foydalanish rejalarini eʼlon qildi .
Yer usti transpori
Aeroport va Yekaterinburg temir yoʻl bekati oʻrtasida elektropoyezdda muntazam qatnov yoʻlga qoʻyilgan (har bir yoʻnalishda kuniga 2 reys, sayohat vaqti 41 minut). Poyezd yoʻldagi barcha bekatlarga toʻxtab oʻtadi. 2010-yilgacha tezyurar poyezdlar liniyada harakat qilgan, ammo yoʻlovchilar oqimi kam boʻlganligi sababli uni oddiy shahar atrofi yoʻnalishlariga oʻtkazishga majbur boʻlgan. 2009-yildan 2011-yilgacha RA2 relsli avtobus liniyada ishlagan. Elektr poyezdining kirish yoʻli va bort platformasi 2008-yilda aeroport va Rossiya temir yoʻllari tomonidan birgalikda qurilgan. 2009-yil 5-iyuldan boshlab yoʻl haqi sayohat masofasiga bogʻliq va boshlangʻich nuqtadan yakuniy nuqtagacha boʻlganida 67 rublni tashkil qiladi.
Yekaterinburg va aeroport oʻrtasida muntazam yoʻlovchi tashish 65-sonli (temir yoʻl stantsiyasidan) va 01-sonli (Botanika metro bekatidan) avtobuslar orqali amalga oshiriladi. Shahar jamoat transportining ish vaqti 05:00 dan 22:00 gacha. Narxi 33 rubl. Shaxsiy transport vositalari va yoʻlovchi taksilari yoʻlovchilarni qisqa muddatga tushirish uchun aeroport terminallarigacha bepul (15 daqiqagacha), avtotransport vositalarini terminallar oldida uzoq muddatli toʻxtash uchun haq toʻlanadigan avtoturargohlar mavjud. Uzoq muddatli avtoturargoh va VIP toʻxtash joylari ham mavjud.
Aeroportning avtovokzalidan Chelyabinsk, Nijniy tagil, Serov, Krasnoturinsk, Kamensk-uralskiy, Ozyorsk, Qoʻrgʻon, Magnitogorsk shaharlariga muntazam avtobus qatnovlari amalga oshiriladi.
Aeroport va Yekaterinburg oʻrtasidagi asosiy yoʻl aloqasi 2008-yilda rekonstruksiya qilingan uzunligi 11 km boʻlgan Novokoltsovskaya avtomagistrali boʻylab amalga oshiriladi. Trassa kengligi 8 yoʻlakli boʻlib, har bir yoʻnalishda 4 ta yoʻlakdan iborat. Ikki pogʻonali oʻtish joylari tufayli aeroportdan shahar aylanma yoʻliga avtotransport vositalarining uzluksiz harakatlanishi taʼminlangan.
Korporativ maʼlumotlar
Egaligi va rahbariyati
Aktsiyalarning 50,19% „Koltsovo-Invest“ YoAJga (Renova kompaniyalar guruhi tomonidan nazorat qilinadi) va blokirovka qiluvchi ulush — 46,08% aktsiyalari — RFFI vakili boʻlgan davlatga tegishli [21]. Aeroport ijrochi direktori Aleksey Piskunov, Yekaterinburgdagi „Aeroportlarni boshqarish kompaniyasi“ YoAJ vakolatxonasi direktori[22]
Aksiyalarning 50,19 % „Kolsovo-Invest“ OAJga (Renova kompaniyalar guruhi tomonidan nazorat qilinadi), yopib qoʻyuvchi ulushga — 46,08% davlat nomidan Rossiya federal mulk jamgʻarmasi egalik qiladi. „Mintaqalar aeroportlari“ YAJ boshqaruvchi kompaniyasining Yekaterinburg vakolatxonasi direktori Aleksey Piskunov aeroport direktori hisoblanadi.
Avvalgi bosh direktorlar: Mukofotlari
Bir necha bor „Yilning eng yaxshi aeroporti“ tanlovi gʻolibi boʻlgan, 2000-yilda Koltsovo „MDHdagi yilning eng yaxshi aeroporti“ mukofotini qoʻlgan kiritdi.
2015-yil 12-martda aeroport Skytrax tadqiqot kompaniyasi mutaxassislari tomonidan 4-yulduzli reyting bilan taqdirlandi. Kolsovo ushbu mukofotni qoʻlga kiritgan jahondagi yigirmanchi aeroportga aylandi.
2019 yilda Koltsovo Rossiya va MDHning eng yaxshi mintaqaviy aeroporti va World Airport Awards 2019 sovrindori deb topildi.
Bosma nashri
Aeroport Koltsovoga parvoz qiluvchi bir nechta aviakompaniyalar bilan hamkorlikda havo yoʻlovchilari uchun toʻliq rangli Aviaterminal jurnalini chop etadi. Xorijlik yoʻlovchilar uchun jurnal matnining 10 foizi ingliz tilida yoziladi. Jurnal LifeStyle toifasida, yaʼni nashr sahifalarida oʻquvchi turli xil materiallarni topadi: aviakompaniya yangiliklaridan biznes, moda va sayohat haqidagi maqolalargacha.
2006 va 2008-yillarda Koltsovo „Rossiya va MDH mamlakatlaridagi eng dinamik rivojlanayotgan aeroport“, 2009-yilda „Rossiya va MDH mamlakatlaridagi istiqbolli rivojlanayotgan aeroport“ deb topildi.
Baxtsiz hodisalar va falokatlar
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org