Kichik Antanta
Kichik Antanta 1920-1921-yillarda tuzilgan Chexoslovakiya, Ruminiya va Yugoslaviya ittifoqidir. Ittifoqning maqsadi Vengriya irredentizmini toʻxtatish, shuningdek, Avstriya yoki Vengriyada Gabsburg monarxiyasining qayta tiklanishiga yoʻl qoʻymaslik edi.
Shakllanishi
Kichik Antantani tashkil etgan ittifoqchilar konvensiyalari quyidagicha imzolandi:
Qayd etilgan konvensiyalar 1920-yil 14-avgustdagi shartnoma bilan deyarli bir xil shartlarni oʻz ichiga olgan. Yana Vengriya tomonidan maʼlum bir shartga qarshi asossiz hujum sodir boʻlgan taqdirda, boshqa tomonlar oʻzaro yordam koʻrsatishi kerakligi taʼkidlandi. Bundan tashqari, shartnomalar imzolanishi kerak boʻlgan maxsus harbiy konvensiya orqali oʻzaro yordamni belgilab berdi. Bunday konvensiya kuchga kirgunga qadar vaqtinchalik choralar koʻrilishi kerak edi. Kichik Antantaga aʼzo davlatlar ham Vengriyaga nisbatan tashqi siyosatda hamkorlik qilishga vaʼda berishdi.
Ushbu ittifoq Kichik Antantaning uchta aʼzosining har biri bilan harbiy shartnomalar imzolagan Fransiya tomonidan qoʻllab-quvvatlandi. Fransiya uchun Kichik Antanta Germaniya bilan qurolli mojaro yuzaga kelgan taqdirda ikkinchi frontni ochishga imkon berdi.
Ittifoqning dastlabki maqsadlari vaqt oʻtishi bilan ahamiyatsiz boʻlib qoldi. Vengriya qurolli kuchlari Kichik Antantaning uchta davlatining birlashgan harbiy kuchidan past edi. Avstriya yoki Vengriyada ham monarxiyaning tiklanishi yil sayin kamayib bordi.
Shuningdek, vaqt o‘tishi bilan ishtirokchi davlatlar o‘rtasida tashqi tahdid qayerdan kelib chiqishi borasida qarashlarda tafovutlar paydo bo‘ldi. Chexoslovakiya fashistlar Germaniyasining hujumidan qoʻrqib, prezident Edvard Benesh boshchiligida Sovet Ittifoqi bilan yaqinlashishga kirishdi. Ruminiya SSSRni oʻzining milliy xavfsizligi va hududiy yaxlitligiga potensial tahdid sifatida qaradi. Aleksandr Averesku Ruminiya Bosh vaziri bo‘lganidan keyin Ruminiya o‘zining tashqi siyosatida Italiya va Germaniyaga eʼtibor qarata boshladi. Yugoslaviya fashistik Italiyaning hududiy daʼvolaridan qoʻrqib, koʻp masalalarda nemisparast siyosat yurita boshladi. Yugoslaviya va Ruminiya 1934-yilda Bolqon Antantasining harbiy-siyosiy ittifoqiga Chexoslovakiya ishtirokisiz kirdilar. Taxmin qilish mumkinki, Bolqonda barqarorlik va chegaralarning daxlsizligi masalasi Yugoslaviya va Ruminiya uchun Chexoslovakiyaning milliy xavfsizligidan muhimroq edi. Kichik Antanta 1939-yilda parchalana boshladi va nihoyat 1941-yilda Myunxen shartnomasi va Yugoslaviyaning boʻlinishi natijasida tugatildi.
Yana qarang
Manbalar
Adabiyotlar
uz.wikipedia.org