Kataklaz
Kataklaz (yun. kataklao — buzaman) — tektonik qarakatlar taʼsiri ostida togʻ jinslari tarkibidagi minerallarning deformatsiyasi va ezilishi. Asosan, tektonik yorilishlar yuzasi boʻylab va unga yaqin joylarda kuzatiladi. Bunda togʻ jinslarining strukturasi buziladi, mineral donachalarining oʻlcham va shakllari oʻzgaradi. K.da, odatda, mineral donachalarining ahamiyatli siljishlari yuz bermaydi. Shu sababli, jinsning strukturasi keskin oʻzgarsada, uning dastlabki teksturasi saklanadi. Kimyoviy va mineralogik oʻzgarishlar boʻlmaydi yoki juda kam darajada namoyon boʻladi. Kuchsiz K. kristallning yupqa shlifini qutblangan yorugʻlikda kuzatib aniqlanadi, bunda "toʻlqin sunishi" kuzatiladi (ayniqsa, kvars kristallarida aniq namoyon boʻladi); kuchliroq K. xuddi shu sharoitlarda "mozaika soʻnishi"ga olib keladi. Kuchli K. alohida donachalarning maydalanishi ("granulyasiya") ga sabab boʻladi.
Manbalar
uz.wikipedia.org
Sun'iy intellekt javobi:
Kataklaz — geologiyada tog' jinslarining yassi yoki burishgan yoriqlari bo'lib, ular toshlarning deformatsiyalanishi natijasida paydo bo‘ladi. Bu yorilishlar doimiy stres ta'sirida yuzaga keladi va zanglamaydigan yoki ozgina cho'zilish bilan xarakterlanadi. Kataklaz jarayonida jinslarning mexanik shikastlanishi va maydalanishi kuzatiladi, lekin ular kimyoviy o'zgarmaydi.
Kataklaz tog' jinslarida ko‘pincha tektonik harakatlar natijasida hosil bo‘ladi. Misol uchun, ikki plast qatlamlari bir-biriga nisbatan siljiganda yoki bosim ostida burishadi, shunda jinslarda mikroyorilishlar paydo bo‘ladi. Bu jarayon jinsning mexanik tuzilishini o'zgartiradi va uning fizik xususiyatlariga ta'sir qiladi.
Kataklazning asosiy xususiyatlari:
- Yorilishlarning nozik va yassi bo‘lishi.
- Jinslarning mexanik ravishda maydalanishi.
- Cho'zilishdan ko‘ra qattiq deformatsiya.
- Kimyoviy o‘zgarishlarning minimal bo‘lishi.
Geologiyada kataklaz yoritilgan joylar tektonik harakatlarni va jinslarning deformatsiya darajasini o‘rganishda muhim ahamiyatga ega. Shuningdek, u toshlarning mexanik kuchi va barqarorligini baholashda ham e'tiborga olinadi.
Agar ko‘proq maxsus ma’lumot yoki tavsiyalar kerak bo‘lsa, bildirishingiz mumkin.