Kashyapa
Kashyapa (sanskr. कश्यप IAST: kaśyapa "toshbaqa") — Veda va hind mifologiyasida ilohiy donishmand (rishi), „Rigveda“ning bir nechta madhiyalari muallifi. U maʼbudlar, jinlar va boshqa koʻplab mavjudotlarning otasi hisoblanadi.
Kashyapa — qadimgi hind va buddist matnlarida koʻplab turli shaxslarga ishora qiluvchi umumiy qadimiy ismdir.
Mifologiyada
Mahobhortaga koʻra, Kashyapaning otasi Brahmaning oʻnta ilohiy oʻgʻillaridan biri boʻlgan Marichi edi. Shuning uchun, donishmandning ismlaridan biri otasining ismi — Marichidir. Kashyapa Marichining Kardama va Devahutining qizi Kala bilan nikohidan dunyoga kelgan. Ammo Ramayanada Kashyapa Marichining ukasi deb va shuning uchun Brahmaning oʻgʻli deb atalgan. Rishi kelib chiqishining ikkala versiyasi ham Puranada topilgan.
„Shatapatha-Brahmana“ matnida Kashyapa toshbaqa bilan tenglashtiriladi, uning tasviri Prajapati tomonidan dunyo yaratilishida qabul qilingan va shunga koʻra, barcha tirik mavjudotlar uning avlodi hisoblanadi. Keyinchalik u yetti qadimiy donishmand (saptarishi) qatoriga kiritilgan.
Mahobhorat va keyingi manbalarda Kashyapa Dakshaning 13 (baʼzan 8, 10 yoki 21) qiziga uylangani haqida aytiladi. Aynan shu nikohdan, afsonaga koʻra, barcha tirik mavjudotlar paydo boʻlgan. Shunday qilib, Aditi va Kashyapadan 33 ta iloh (12 aditya, 8 vasu, 11 rudra va Ashvinlar), shu jumladan Vishnu avatari sifatida Vamana va Vivasvat paydo boʻldi. Oxirgisining oʻgʻli — Manudan — odamlar paydo boʻlgan deyiladi. Baʼzan avlodlari orasida faqat 12 Adityalar keltiriladi va ulardan oʻz navbatida qolgan ilohlar kelib chiqqan. Daityalar xotini Ditidan, Vinatadan Garuda va Aruna, Naglar Kadrudan, Danavalar Danudan, Munidan Apsaralar va boshqalar tugʻilishgan. Shunday qilib, Rishi hammaning otasi boʻlgan va shuning uchun baʼzida ayrim matnlarda Prajapati deb ataladi.
U, shuningdek, Rama va Parashurama ruhoniysi hisoblangan. Ikkinchisi barcha kshatriyalarni yoʻq qilib, butun yer yuzidagi hokimiyatni barcha ruhoniylarning boshida turgan Kashyapaga topshiradi.
Kashyapaga tegishli matnlar
Kashyapa hind anʼanalarida hurmatga sazovor va Oʻrta asrlarda yaratilgan koʻplab afsonalar va matnlarning muallifligi turli hind anʼanalarida unga hurmat bilan bogʻlangan. Uning nomi bilan atalgan va unga nisbat berilgan baʼzi risolalar:
Manbalar
uz.wikipedia.org