KANNISSARO (CANNIZZARO) STANISLAO

KANNISSARO (CANNIZZARO) STANISLAO (1826.13.7, Palermo — 1910.10.5, Rim) — italiyalik kimyogar. Atom-molekulyar nazariyaning asoschilaridan biri. Aleksandriya Milliy kolleji (1851-55), Genuez (1856-61), Palermo (1861-71), Rim (1871-1910) universitetlari professori. Benzaldegidga o’yuvchi kaliyning ta’sirini o’rganish natijasida benzil spirtini va aromatik aldegidlarning oksidlanish- qaytarilishli disproportsiyalanishi yoki ishqoriy muhitda bir molekula aldegidning qaytarilishi hisobiga boshqa bir molekula aldegidning oksidlanishini kashf qilgan (1853). Ingliz kimyogari va Fizigi J. Dalton va A. Avogadroyaan to frantsuz kimyogarlari Sh.F.Jerar va O. Lorangacha bo’lgan atom-molekulyar ta’limotning rivojlanishini taxlil qilib, atom massalarining ratsional sistemasini taklif qilgan (1858). Elementlar, jumladan, metallar atom massalarining aniq qiymatlarini topgan; Avogadro qonuni asosida “atom”, “molekula” va “ekvivalent” tushunchalariga aniq izoh bergan (1860).

Manba

O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi

Sun'iy intellekt javobi:

Kannissaro Kannizzaro Stanislao haqida ma'lumot (o‘zbek tilida):

Stanislayo Kannizzaro (italyancha: Stanislao Cannizzaro) — mashhur italyan kimyogari va professoridir. U 1826-yil 13-iyulda Italiyada tug‘ilgan va 1910-yilda vafot etgan. Kannizzaro kimyo tarixida o‘zining asosan atom massasini aniqlash va kimyoviy elementlar o‘rtasidagi munosabatlarni yaxshilashga oid ishlari bilan mashhur.

Kannizzaroning eng nufuzli ishlaridan biri 1858-yildagi "Cannizzaro taqdimoti" bo‘lib, u Parij kimyogarlar konferentsiyasida taqdim etilgan. Bu taqdimotda u Amadeo Avogadro tamoyillarini asoslab berdi va atom massasini aniqlash uchun metodologiyani taklif qildi. Bu metod keyinchalik kimyoviy elementlarning mosligini tushunishda katta yordam berdi, chunki u kimyoviy massa va molekula massasini aniqlashda aniqlikni oshirdi.

Stanislayo Kannizzaro kimyoviy formulalar va atom massalariga doir nazariy ishlanmalari bilan kimyo fanida inqilob qildi va kimyo o‘qitilishi, tadqiqot metodlari rivojlanishida muhim ahamiyat kasb etdi.

Shuningdek, Kannizzaro organik kimyo va kimyoviy reaksiya mexanizmlarini o‘rganishga ham katta hissa qo‘shgan. U Livorno universitetida professor bo‘lib faoliyat yuritgan va ko‘plab talabalarga ilm bergan.

Umuman olganda, Stanislayo Kannizzaro kimyo tarixida atom nazariyasini yanada rivojlantirgan olim sifatida e’tirof etiladi va uning ismi kimyo fanida doim muhim ahamiyatga ega bo‘ladi.