Kachimsimon yetmak

Kachimsimon yetmak , yoki kachimsimon tikanak ( lotincha: Allochrusa gypsophiloides) — chinnigullar (Caryophyllaceae) oilasiga mansub kamyob o‘simlik, soni jihatidan juda kamaygan.

Tarqalishi

Pomir-Oloy va G'arbiy Tyan-Shanning endemiki. Qozog‘istonning Janubiy Qozog‘iston va Jambil viloyatlarining tog‘ oldi va tog‘larida uchraydi.

Dengiz sathidan 400–1400 m balandlikda toshli va shag‘alli yonbag‘irlarda va ba’zan tashlandiq yerlarda o‘sadi.

Toshkent, Namangan, Jizzax, Qashqadaryo va Surxondaryo viloyatlari: Qurama, Chotqol, Molguzar, Nurota, Hisor, Ko‘hitang tizmalarida tarqalgan.

Tavsifi

Oq mayda gullari, deyarli sharsimon poyada poyaning tepasida yoyiq ro‘vaksimon to‘pgul hosil qiladi.

Turning uzoq umr ko‘rish muddati (200 yilgacha) va og‘irligi 2-3 kg gacha bo‘lgan kuchli ildiz ildizi bilan ajralib turadi.

O‘simlilar soni va arealining o‘zgarish sabablari

Mahalliy aholi tomonidan sanoat xomashyosi va dorivor o‘simlik sifatida ko‘plab yig‘ib olinadi. Yetmakdan to‘qimachilik, mo‘ynachilik, qandolatchilik sanoatida, tabobatda va kundalik hayotda keng qo‘llaniladi. Shu bois ham bu o‘simlik kamayib ketmoqda.

Himoya choralari

Surxon, Kitob, Chotqol qo‘riqxonalari va Ugom-Chotqol milliy bog‘ida muhofaza etiladi. Sanoat ehtiyoji uchun ekiladigan maydonlarni kengaytirish kerak. Tabiatda yetmakzorlar tiklanganidan so‘ng ham uni mas’ul idoralar ijozati bilan yig‘ish lozim.

Manbalar

Adabiyot

uz.wikipedia.org