Jovanka Houska
Jovanka Houska (1980-yil 10-iyunda tugʻilgan) — angliyalik shaxmatchi. U xalqaro shaxmat ustasi (IM) va ayol grossmeyster (WGM) unvonlariga ega. Houska shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasida toʻqqiz karra Britaniya chempionidir.
Yoshligi
Londonning janubida tugʻilgan, uning familiyasi chexiyalik boʻlgan bobosidan kelib chiqqan. Shaxmat Houskalar oilasida mashhur sport turi boʻlib, Jovanka oʻzining katta yutuqlariga Miroslav bilan raqobat tufayli erishgan.
U Angliyaning eng faol mutaxassislaridan biri, birinchi marta 1988-yilda Timishoare shahrida boʻlib oʻtgan qizlar oʻrtasidagi (10 yoshgacha) jahon yoshlar chempionatida oʻz mamlakatini himoya qilgan va koʻpchilik raqiblaridan bir necha yosh kichik boʻlishiga qaramay beshinchi oʻrinni egallagan. U xuddi shu musobaqada 1989-yilda Aguadillada, keyin esa 1990-yilda Fond du Lacda uchinchi marta qatnashib, bronza medalini qoʻlga kiritdi. Keyingi bir necha yil ichida yana koʻp muvaffaqiyatlarga erishdi. Jumladan; 1998-yilda Yerevanda oʻtkazilgan oʻsmirlar Yevropa chempionatida yana bir bronza medali qoʻlga kiritdi. Natijada, u bir oydan koʻproq vaqt ichida barcha uchta medalni qoʻlga kiritgandan soʻng, oʻsha yili xalqaro ayol shaxmat ustasi (WIM) unvoniga sazovor boʻldi.
Keyin, 2000-yilda Avilésda, uning oldingi harakatlari oʻsmirlar oʻrtasidagi Yevropa chempionatiga javob tashrifi bilan yakunlandi — Viktorija Čmilytė-Nielsenni ortda qoldirib, oltin medalni qoʻlga kiritdi. Keyingi yili u Londonda shaxmat sporti olimpiadasi bilan birgalikda oʻtkazilgan „Ayollar Hamdoʻstligi“ chempionatida qatnashdi.
Xalqaro faoliyati
Oʻzining koʻp vaqt talab qiladigan akademik oʻqishiga qaramay, keyingi bir necha yil Houska butun dunyo boʻylab turli yirik musobaqalarda Angliya ayollar jamoasiga qoʻshgan hissasi bilan ajralib turdi. U 1998-yildan 2008-yilgacha boʻlgan, har bir shaxmat olimpiadasida qatnashgan va zahiradagi birinchi chiqishidan tashqari, har safar 50% dan yuqori ball toʻplagan holda, doimiy ravishda yuqori taxtalarda oʻynagan. 1999-yildan boshlab u shaxmat boʻyicha, Yevropa jamoaviy chempionatida ham doimiy ishtirok etib keladi. Jamoaning ushbu musobaqadagi eng koʻzga koʻringan koʻrsatkichi 2001-yilda Leonda boʻldi, u yerda jamoa bronza medalini qoʻlga keltirdi.
Muvaffaqiyatli gʻalabalardan soʻng, u 2005-yilda shaxmat ustasi unvoniga sazovor boʻlgan uchinchi britaniyalik ayol boʻldi. 2006-yilda Angliya shaxmat federatsiyasi tomonidan yilning eng yaxshi oʻyinchisi deb topildi, u 1984-yilda tashkil etilganidan beri ushbu mukofotni qoʻlga kiritgan birinchi ayol boʻldi. U Hastings xalqaro shaxmat kongressida 2006—2007-yillar va Gibraltarda 2007-yilda „eng yuqori oʻrin egallagan ayol“ mukofotlarini qoʻlga kiritdi. U, shuningdek, Monroeda ayollar oʻrtasidagi birinchi Gran-prida gʻalaba qozonishga yaqin keldi va nihoyat Pia Kramlingdan keyin ikkinchi oʻrinni egalladi.
2008-yilda „Liverpool“da u eng kuchli raqibi, Syuzan Lalikdan toʻliq ochko va grossmeysterlar Glen Flir va Styuart Xaslingerdan bir yarim ochko oldinda musobaqani yakunlab, birinchi marta Angliyaning ayollar shaxmatida chempion boʻldi. Uning Liverpulga ikkinchi tashrifi natijasida Yevropa Ittifoqining shaxsiy ochiq shaxmat chempionatida ayollar oʻrtasidagi eng yaxshi natija (Ketevan Arakhamia-Grant va Yelena Dembo bilan birgalikda) qayd etdi.
Houska 2009-yil, 2010-yil, 2011-yil, 2012-yillardagi musobaqalarda Britaniya chempionligi unvonini muvaffaqiyatli himoya qilgan. 2010-yilning iyuliga kelib, uning barqaror yaxshi formasi uni Elo reytingida 2433 ballga koʻtarib, uni Angliyaning ikkinchi ayol oʻyinchisiga (Harriet Hantdan keyin) va faol ayol oʻyinchilar orasida dunyoda 51-oʻringa chiqishiga sabab boʻldi. Britaniya chempionatidagi keyingi gʻalabalarga 2016-yil, 2017-yil, 2018-yil, 2019-yillarda erishgan.
Shaxmat yozuvchisi sifatida u „CHESS“ jurnali kabi davriy nashrlar uchun uyda va xorijda oʻtkazilgan turnirlar haqida xabar bergan. Houska oʻzining birinchi shaxmat kitobini 2007-yilda tugatgan. Kitob „Everyman Chess“ uchun yozilgan, u Houskaning qora donalari — Caro-Kann himoyasi haqidagi risolani oʻz ichiga oladi. Skandinaviya mudofaasini oʻz ichiga olgan ikkinchi kitob, 2009-yilda nashr etilgan va u yerda ingliz ustalari Jon Emms va Richard Palliser bilan 2010-yillardagi Xavfli qurollar: Caro-Kann boʻyicha hamkorlik qilingan.
Shaxsiy hayoti
Houska norvegiyalik shaxmatchi Arne Hagesaterga 2009-yil 14-martda Norvegiyaning Alta shahridagi Muz cherkovida turmushga chiqdi.
Mashhur oʻyinlari
2008-yilgi Drezden Olimpiadasida Houska ikki marta yuqori darajadagi raqiblarga qarshi gʻalaba qozondi;
Mualiflik kitoblari
Manbalar
uz.wikipedia.org