Jimmi Savil

Ser Jeyms Uilson Vinsent Savil (1926 yil 31 oktyabr – 2011-yil 29-oktabr) ingliz DJ, televideniye va radio kishisi. U BBC shoularini, shu jumladan Top of Pops va Jim'll Fix It dasturlarini olib bordi . Nekrologlarda Savil o'zining shaxsiy fazilatlari va 40 million funt sterling miqdoridagi xayriyasi uchun maqtovga sazovor bo'ldi. Uning o'limidan so'ng, unga qarshi qilingan jinsiy zo'ravonlik haqidagi yuzlab da'volar tekshirildi. Britaniya politsiyasi uni yirtqich jinsiy jinoyatchi degan xulosaga keldi. Uning hayotiligida ham da'volar bo'lgan, ammo da`volar rad etilgan va ayblovchilarga e'tibor berilmagan yoki ishonilmagan. Savil ba'zi ayblovchilarga nisbatan qonuniy choralar ham ko'rdi.

Ikkinchi jahon urushi paytida o'smirlik chog'ida Savil Bevin ishchisi sifatida ko'mir konlarida ishlagan va umurtqa pog'onasidan jarohat olgan. U faoliyatini raqs zallarida rekordlar ijro etishdan boshlagan, keyinchalik esa raqs zallarini boshqargan va musiqani doimiy o'ynashda ushlab turish uchun baravar aylanuvchi disklardan foydalangan birinchi disk-jokey hisoblangan. 20 yoshida u professional kurashchi edi. Uning media faoliyati 1958-yilda Lyuksemburg radiosida va 1960-yilda Tyne Tees televideniesida DJ sifatida boshlangan va u musiqalarida ekssentriklik va yorqinlik uchun obro' qozongan. BBCda u 1964- yilda " Top of the Pops " ning birinchi to`plamini taqdim etdi va 1968-yildan boshlab Radio 1da efirga uzatildi. 1975-yildan 1994- yilgacha u tomoshabinlarning, asosan bolalarning istaklarini ro'yobga chiqarish uchun tashkil etilgan shanba kuni kechqurun " Jim'll Fix It " televizion dasturini taqdim etdi. Hayoti davomida u xayriya tashkilotlari va kasalxonalarni, xususan, Eylsberidagi Stok Mandevil kasalxonasi, Lids umumiy kasalxonasi va Berkshirdagi Broadmur kasalxonasini mablag' yig'ishi va qo'llab-quvvatlashi bilan mashhur edi. 2009-yilda u The Guardian tomonidan "Ajoyib xayriyachi" deb ta'riflangan va xayriya ishlari uchun mukofotlangan. U 1971- yilda OBE ordeni bilan taqdirlangan va 1990-yilda ritsar unvoniga sazovor bo'lgan. 2006 yilda u " Top of the Pops" ning so'nggi to`plamini taqdim etdi.

In October 2012, almost a year after his death, an ITV documentary examined claims of sexual abuse by Savile. This led to extensive media coverage and a substantial and rapidly growing body of witness statements and sexual abuse claims, including accusations against public bodies for covering up or failure of duty. Scotland Yard launched a criminal investigation into allegations of child sex abuse by Savile spanning six decades, describing him as a "predatory sex offender", and later stated that they were pursuing more than 400 lines of inquiry based on the testimony of 300 potential victims via 14 police forces across the UK. By late October 2012, the scandal had resulted in inquiries or reviews at the BBC, within the National Health Service, the Crown Prosecution Service, and the Department of Health. In June 2014, investigations into Savile's activities at 28 NHS hospitals, including Leeds General Infirmary and Broadmoor psychiatric hospital, concluded that he had sexually assaulted staff and patients aged between 5 and 75 over several decades.

Yoshligi

Savil Yorkshirning West Riding shtatidagi Lidsning Byorli tumanidagi Consort Terrace shahrida tug'ilgan. Rim-katolik oilasida yetti farzandning (uning katta aka-ukalari Meri, Marjori, Vinsent, Jon, Joan va Kristina edi) eng kichigi edi. Uning otasi Vinsent Jozef Mari Savil (1886–1953), bukmekerlik idorasi xodimi va sugʻurta agenti va uning rafiqasi Agnes Monika Kelli (1886–1972) edi. Uning otasi tomonidan buvisi shotland edi.

Savil o`g`ir yetishmovchiliklar davrida ulg'aygan . U otasini "juda halol, sinchkov" deb ta'riflagan.

Savilning onasi uning hayotini Shotlandiya rohibasi Margaret Sinklerning shafoatiga sazovor bo`lgan, u kasallikdan, ehtimol pnevmoniyadan [1] tezda tuzalib ketganidan so'ng, onasi Sinkler haqidagi risolani olib, Lids soborida ibodat qilganida Savil Lidsdagi Avliyo Anna Rim-katolik maktabiga bordi. 14 yoshida maktabni tugatgandan so'ng u idorada ishladi. Ikkinchi Jahon urushi paytida 18 yoshida u Bevin yigiti bo'lib ishga chaqirilgan va ko'mir konlarida ishlagan, xabarlarga ko'ra, u portlash natijasida umurtqa pog'onasidan jarohat olgan va u po'lat korset kiyib, uzoq vaqt tiklanib, uch yil qo`ltiqtayoqlar yordamida yurishgan. Savil o'zining kollier ishlaridan so'ng metallolom sotuvchisi bo'ldi. Savil 1940-yillarning boshlarida raqs zallarida musiqa chalishni boshladi va o'zini birinchi DJ deb da'vo qildi. O'zining tarjimai holiga ko'ra, u 1947-yilda Guardbridge mehmonxonasida bo'lib o'tgan Grand Records Ballda ikkita aylanuvchi stol va mikrofondan birinchi bo'lib foydalangan. Garchi uning birinchi bo'lganligi haqidagi da'vosi haqiqatga to'g'ri kelmaydi; egizak aylanuvchi stollar 1929-yilda BBC qo'llanmasida tasvirlangan va 1931-yilda Gramophone jurnalida e'lon qilingan

U yarim professional sportchiga aylandi, 1951-yilda Britaniyaning Tour of Britain velopoygasida qatnashdi va professional kurashchi sifatida shug`ullangan.

Savil 1950-yillarning o'rtalaridan 1960-yillarning o'rtalariga qadar Salfordda yashagan. Keyinchalik uning yordamchisi va haydovchisi bo'lgan Rey Teret bilan 1950-yillarning o'rtalarida Manchester shahar markazidagi Oksford ko'chasidagi Plaza Ballroomni boshqargan. U Salfordning Higher Broughton shahridagi Great Clowes Streetda yashaganida, uni tez-tez eshik zinalarida o'tirgan holda ko'rishardi. U 1950-yillarning oxiri va 1960-yillarning boshlarida Lidsdagi Lokarno bal zalini hamda 1955-1956-yillarda Esseks shtati Ilford shahridagi Makkaga tegishli Palais raqs zalini boshqargan. Uning dushanba kuni kechqurun faqat raqs seanslari (bir shillingga kirish) mahalliy o'smirlar orasida mashhur edi.

Karyera

Radio

Savilning radio faoliyati 1958-yildan 1968-yilgacha Lyuksemburg radiosida DJ sifatida boshlangan. 1968-yilga kelib u haftada oltita dastur taqdim etdi va uning shanba kungi shousi olti million tinglovchiga yetdi. Tan olish nuqtai nazaridan u 1960-yillarning boshlarida Britaniyadagi yetakchi DJlardan biri edi.

1968-yilda u 1-Radioga faoliyat olib bordi. U erda haftalik yakshanba kunlari efirga uzatiladigan Savile's Travels dasturini taqdim etdi va u Buyuk Britaniya bo'ylab sayohat qilib, jamoatchilik vakillari bilan suhbatlashdi. 1969-yildan 1973-yilgacha u o'smirlar uchun " Speakeasy " munozara dasturida ishtirok etdi. Radio 1 da u yakshanba kuni tushlik paytida "Jimmy Savile's Old Record Club" shousini taqdim etdi. Bu eski jadvallarni aks ettiruvchi birinchi shou edi va Savil qo'shiq va san'atkorning ismlarini taxmin qilish uchun tomoshabinlar bilan xayoliy viktorinada "ballar tizimi" dan foydalangan. U 1973 yilda "The Double Top Ten Show" sifatida boshlangan va 19 yildan keyin Radio 1ni tark etganida 1987-yilda "The Triple Top Ten Show" nomi bilan yakunlangan. U 1987-yil martidan 1989-yil oktyabrigacha BBC Jahon xizmatida 1957-yildan 1987-yilgacha eng yaxshi o'ntalikni ijro etgan "The Vintage Chart Show" ni taqdim etdi.

1989-yil martidan 1997-yil avgustigacha u Buyuk Britaniyaning turli stansiyalarida (asosan Gold formatida, masalan, West Midlands’ Xtra AM va Yorkshiredagi Classic Gold tarmog‘ida) eshittirishlar olib bordi. U yerda o‘zining Radio 1 shoularini qayta tikladi. 1994-yilda satirik Kris Morris BBC Radio 1da Savil qulab tushib vafot etdi ,degan soxta nekrolok e`lon qildi. Bu Savilning qonuniy choralar ko'rishiga sabab bo'lgan va Morrisni kechirim so'rashga majbur qilgan. 2005-yil 25-dekabr va 2007-yil 1-yanvarda u Real Radio tarmog'ida shoularni taqdim etdi. 2005-yilgi Rojdestvo shousi 10, 20 va 30 yil oldingi bayramning eng yaxshi 10 tasini sanab o'tdi. 2007-yilgi Yangi yil shousida ( GMG tomonidan sotib olinganidan keyin Century Radio tomonidan ham olingan) Savil o'zining o'tmishdagi latifalari va o'yinlari bilan bog'liq bo'lgan voqealarni aytib berdi.

Televizion

Savilning birinchi televizion dasturi 1960-yilning may oyidan boshlab efirga uzatilgan. Tyne Tees Televideniyasining Young at Heart musiqiy dasturining boshlovchisi bo'lgan . Ko'rsatuv oq-qora rangda efirga uzatilgan bo'lsa-da, Savil har hafta sochlarini boshqa rangga bo'yardi. 1964 yil Yangi yil kuni u Manchesterning Rusholm shahridagi o'zgartirilgan cherkovda joylashgan Dickenson Road Studios telestudiyasining " Top of the Pops" televizion dasturining BBC musiqiy jadvalining birinchi to`plaminini taqdim etdi. 2006-yil 30 iyulda u haftalik yakuniy nashrga mezbonlik qildi va uni "Bu birinchi raqam, u hali ham eng yaxshi poplar " so'zlari bilan yakunladi, yopilgan kreditlardan keyin studiya chiroqlarini o'chirdi. 2008-yil 20-noyabrda BBC bilan intervyu berganida va Top of Pops -ning Rojdestvo qaytishi uchun qayta tiklanishi haqida so‘raganida, u dasturda “kameo roli”ni olqishlashini aytdi.

1960-yillarning boshlarida Savil ( Pit Myurrey bilan) Beatles, Cliff Richard and the Shadows, Jo Braun va The Shadows kabi aktyorlar bilan Uemblidagi Empire Poolda har yili o'tkaziladigan yangi musiqiy ekspress so'rovnoma g'oliblari kontsertiga mezbonlik qildi. Bruvvers, Who va boshqalar. 1969-yil 31-dekabrda u BBC/ ZDF hamkorlikdagi Pop Go the Sixties dasturini olib bordi, u G‘arbiy Yevropa bo‘ylab namoyish etilib, o‘n yillikning xitlarini namoyish etdi.

Savil yo'l harakati xavfsizligini targ'ib qiluvchi bir qator ommaviy axborot filmlarini taqdim etdi. Xususan, xavfsizlik kamarlaridan foydalanishni targ'ib qiluvchi " Clunk Click Every Trip ". Bu Savilning 1973-yilda BBC telekanalida Clunk, Click deb nomlangan shanba-kecha suhbati/estrada shousiga olib keldi, unda 1974-yilda Olivia Nyuton-Jon ishtirok etgan Evrovidenie qoʻshiq tanlovining Buyuk Britaniyadagi qizgʻin tomoshalari namoyish etildi. Ikki seriyadan so'ng, Clunk, Click o'rniga 1975 yildan 1994 yilgacha taqdim etgan Jim'll Fix It bilan almashtirildi. Savile 1977 yilda Meri Uaytxausning Milliy tomoshabinlar va tinglovchilar assotsiatsiyasining "sog'lom oilaviy o'yin-kulgi" uchun mukofotiga sazovor bo'ldi. U 1980-yillarning boshlarida British Rail kompaniyasining InterCity 125 yoʻnalishi boʻyicha uzoq davom etgan reklamalar seriyasini taqdim etgan . Savil 1970-yil yanvar oyida Eamonn Endryus va yana Maykl Aspel bilan 1990-yil dekabrida Temza televideniyesida " Bu sizning hayotingiz" serialining namoyishi bo`lgan.

1991-yilda Entoni Klerning "Psixiatr kafedrasida" radio ehsittirishiga bergan intervyusida Savile "hissiyotsiz odam" bo'lib ko'rindi. Kler 1992 yilda ushbu intervyuning chop etilgan stenogrammasiga kirish so'zida shunday xulosa qildi: "20-asrning bu "avliyosi" haqida nimadir dahshatli. Endryu Nil undan "Bu sizning hayotingizmi?"[sayt ishlamaydi] seriali uchun intervyu oldi. 1995 yilda Savile "shaxsiy hayotini muhokama qilmaslik uchun banan ishlatgan".

2000 yil aprel oyida u Lui Teruning "Louis bilan uchrashganida... " nomli hujjatli filmiga bag'ishlangan bo'lib, unda Theroux Britaniyalik mashhur kishilarga o'z kundalik ishlari bilan shug'ullanib, ularning hayoti va tajribalari haqida suhbatlashdi. Hujjatli filmda Savile tungi klub boshqaruvchisini faoliyati davomida odamlarni kaltaklab, yerto‘laga qamab qo‘yganini tan oldi. Teru o'n yil oldin Savilga pedofiliya haqidagi mish-mishlar haqida e'tiroz bildirganda, Savile shunday dedi: "Biz juda kulgili dunyoda yashayapmiz”.

Savil 40 miliion funt sterling xayriya uchun yig'gani taxmin qilinmoqda. U pul yig'ishning sabablaridan biri Stok Mandevil kasalxonasi bo'lib, u erda ko'p yillar davomida ko'ngilli bo'lib ishlagan. U Orqa miya bo'limi, NSIC ( Milliy o'murtqa jarohatlar markazi ) va Sent-Frensis Uord - orqa miya jarohati bo'lgan bolalar va o'smirlar bo'limi uchun pul yig'di. Savile, shuningdek, Lids General Infirmary va Broadmoor kasalxonasida ko'ngilli bo'lgan. 1988 yil avgust oyida u kichik sog'liqni saqlash vaziri Edvina Kerri tomonidan Broadmur kasalxonasi boshqaruvini nazorat qiluvchi vaqtinchalik ishchi guruhining raisi etib tayinlandi. 1989 yilda Savile News of World gazetasida 1988 yil yanvar oyida Broadmurdan "xavfli" deb topilgan bemorlarni ozod qilganligi haqida maqola chop etilgandan so'ng, Savile News Group gazetalariga qarshi sud ishlarini boshladi. Savile 1989 yil 11 iyulda g'alaba qozondi; News Group uning sud xarajatlarini to'ladi va u muharrirlar Kelvin Makkenzi va Patsi Chapmandan uzr so`radi. 2012 yilda Savil kasalxonalarda zaif bemorlarga jinsiy zo'ravonlik qilgani haqida xabar berilgan edi.

1974-yildan 1988-yilgacha Savile Phab (Jismoniy nogironlar jamiyatida) faxriy prezidenti bo'lgan. U Lids universiteti tadqiqot korxonasi stipendiya sxemasida bakalavriat tadqiqotini olib borayotgan tibbiyot talabalariga homiylik qildi va har yili £ 60,000 dan ortiq xayriya qildi. 2010 yilda sxemaga keyingi besh yil davomida 500 000 funt sterling miqdorida majburiyat berildi. 2011 yil oktyabr oyida Savile vafotidan so'ng, dasturni davom ettirish uchun vasiyat qilingan.

Savile marafonlarda qatnashgan (ko'plari Phab uchun, shu jumladan Hyde Park, London atrofidagi yillik yarim marafon ). U shuningdek, Land's Enddan Jon o' Groatsgacha 10 kun ichida Qirollik Milliy qutqaruv qayig'i instituti uchun velosipedda borgan va Shotlandiya xalq marafonida yugurgan. Ma'lum bo'lishicha, u London marafonini 79 yoshida yakunlagan; uni "kuzatuvchi" sifatida qo'rg'oshin mashinasida aylanib o'tgani haqidagi mish-mishlarni marafon rasmiylari rad etishdi.

Savil ikkita xayriya tashkilotini, 1981 yilda Jimmy Savil Stok Mandeville Hospital Trust va 1984 yilda Lidsda joylashgan Jimmy Savile Charitable Trustni tashkil qildi. 2012 yil oktyabr oyida jinsiy zo'ravonlik janjali paytida xayriya tashkilotlari 1,7 funt sterling miqdoridagi mablag'larini tarqatishlarini e'lon qilishdi. 3,7 million mos ravishda, boshqa xayriya tashkilotlari orasida yopildi. Shuningdek, u bir nechta yahudiy xayriya tashkilotlari uchun pul to'plagan.

Ommaviy ko`rinish va do'stlik

Tirikligida Savil "Britaniya jamoat hayotining g'ayrioddiy bezagi" deb hisoblangan. ... Televidenieda hamma joyda uchraydigan va o'ziga xos chehra", u "omma e'tiborida bo'lishni yaxshi ko'rardi" va "o'z qiyofasining zukko targ'ibotchisi" edi . U "Bu qanday bo'ladi?" , "Hozir va keyin", "Yaxshilik va rahmdil" va "Yigitlar va qizlar". Savil ko'pincha sport kostyumi yoki kiyim-kechak va tilla taqinchoqlardan iborat bo'lgan kiyinish hissiga aldagan. 2009-yilda uning roziligi bilan litsenziyalangan liboslar kalleksiyasi chiqarildi. Savile ko'pincha sigaret tutgan holda tasvirlangan. U etti yoshida chekishni boshlaganini da'vo qilib, "Otam Rojdestvoda meni chekishni butunlay tashlab qo'yadi deb o'ylagan edi, lekin bu teskarisi bo`ldi" dedi.

Hayoti va o'limi

1997 yil 9 avgustda Savile Lidsning Killingbek shahridagi Killingbek kasalxonasida uch soatlik to'rt marta yurak operatsiyasini o'tkazdi, chunki u muntazam tekshiruvlardan keyin kamida to'rt yilda operatsiyaga muhtojlik sezar edi. U Shimoliy Yorkshirdagi Skarboro shahrida uning xotirasiga bag'ishlangan yodgorlik tashkil qilindi, unda "Jimmi Savil - lekin hali emas!"

2011 yil 29 oktyabrda Savile o'zining 85 yoshga to'lishidan ikki kun oldin Lidsdagi Roundhay parkiga qaragan penthaus kvartirasida o'lik holda topildi. U pnevmoniya bilan kasalxonada bo'lgan va uning o'limi shubhali emas edi.

Uning yopiq atlas oltin tobuti Lidsdagi Queens mehmonxonasida oxirgi chekkan sigareti va ikkita "Bu sizning hayotingiz" kitobi bilan namoyish etildi. Taxminan 4000 kishi hurmat ko'rsatish uchun tashrif buyurdi. Uning dafn marosimi 2011 yil 9 noyabrda Lids soborida bo'lib o'tdi va u Skarborodagi Vudlendlar qabristoniga dafn qilindi. Uning vasiyatnomasida ko'rsatilganidek, uning tobuti 45 yoshda edi. Tobut “xavfsizlik chorasi sifatida” beton bilan o‘ralgan.

Manbalar

uz.wikipedia.org