Jetisuv

Yettisuv (qozoqcha Jetisu) — Qozogʻistonning janubi-sharqiy qismi. Shimoliy da Balxash koʻli, Shimoli-sharqda Sassiqkoʻl va Olakoʻl, janubi-sharqda Jungʻariya Olatovi tizmasi, janubida Shimoliy Tyanshan tizma togʻlari hamda gʻarbda Chu-Ili togʻlari bilan chegaralangan. Ye. atamasi Balxash koʻliga quyiladigan 7 daryo (Ili, Qoratol, Biyon, Oqsuv, Lepsa, Baskon, Sarqand)dan olingan. Ye.ning shimoli-gʻarbiy va shimoliy tekislik qismi Tovqum, Sarieshik-oʻtrov, Luqqum, Yomonqum kabi qumli va qisman shoʻrxok choʻllardan iborat. Shuvoq-shoʻra, saksovulzor va butazorlar, daryo boʻylarida toʻqaylar, janubi-sharqida 2000 m gacha balandlikda bargli oʻrmonlar, yuqorirokda qaragʻayzor va alp hamda subalp oʻtloqlari bor.

Tarixiy manbalarda Ye.deganda ancha katta hudud (Chu daryosi vodiysi bilan birga) tushunilgan. Ye. — Markaziy Osiyo madaniyatining qad. markazlaridan biri. Ye.da saklar, keyinchalik usunlar yashagan. Mil. 6-asr oxirlarida Ye.da Gʻarbiy Turk xoqonligi, keyinchalik turkashlar (8-asrning oʻrtalarigacha) va qarluqlar (766 — 940) hukmronlik qilishgan. Ye.ni 10-asrning oʻrtalaridan Qoraxoniylar, 12-asrning 30-y.laridan Qoraxitoylar boshqargan. Moʻgʻullar bosqinchiligi davri (1219—21)da Ye.ning dehqonchilik vohalari va shaharlari qattiqzarar koʻrgan. 16-asrda Ye.da qozoqlarning Katta juzi tashkil topgan. 19-asrning oʻrtalarida Rossiya tomonidan bosib olingan.

Manbalar

uz.wikipedia.org