Jazba
Jazba – solikning azaliy inoyat tufayli ortiqcha saʼy-harakatsiz Haq taologa yetkazadigan ruhiy manzil va maqomlarni bosib oʼtishi.
Jazba – tortish, Allohning bandasini huzuriga jalb etishi, vajd holi. «Allohdan yetgan bir jazba barcha jin va insonlarning amaliga barobardir». Majzub – Jazbaga tutilgan, jazbali, vajd va istig`roq holatida bo`lgan, bir onda butun hol va maqomlarni oshib o`tib mashaqqatsiz vuslatg`a erishgan ilohiy huzurga jazb va jalb etilgan.
Jazba – paygʼambarlar va majzub avliyolarning yoʼli hisoblangan. Roʼzbehon Baqliy Sheroziyning fikricha, Jazba haqiqati – ruhda tajalliy nurlarining zuhuridir. Xoja Аbdulloh Аnsoriy ilohiy Jazbani jamiyki ins-u jinlarning amaliga teng, deb hisoblagan.
Jazba – Haq taolo tomonidan, banda tomonidan esa moyillik, iroda, muhabbat va ishq sodir boʼladi. Jazbaning asosiy sharti – Аlloh taolo tomonidan beriladigan isteʼdod. Solikda isteʼdod va qobiliyat boʼlmasa, faqat riyozat va intilish bilan Haqqa yetisha olmaydi. Sayri sulukning ibtidosi Jazbaning nihoyasi hisoblanadi. Jazba tugʼma boʼlishi yoki saʼy-harakat jarayonida solik qalbiga nuzul qilishi mumkin. Tugʼma faqirligi koʼringan solikni “majzubi solik”, saʼy-harakat davomida jazba paydo qilgan solikni “soliki majzub” deb nomlaganlar.
Navoiy Sayid Hasan Аrdasherga yozgan maktub-masnaviysida Jazbaga oʻziga xos ta'rif beradi:
Biri buki, bir jazba Haqdin yetib,
Koʼngulni yaqin jomidin mast etib,
Haqiqat sari turktoz aylagay,
Jahon shugʼlidin beniyoz aylagay.
("Gʻaroyib us-sigʻar", "Masnaviy")[3]
Zamondosh oʻzbek shoiri Jontemir Jondorning "Jazba" nomli kitobi ham mavjud.
Manbalar
uz.wikipedia.org