James Cook

KUK (Cook) Jeyms (1728.27.10, Marton, Yorkshir grafligi — 1779.14. 2, Ganayi orollari) — ingliz dengizchi sayyohi. 1768—71 yillarda "Indevor" kemasida dunyo aylana ekspeditsiyaga rah-barlik qilgan. Britaniya admiralligi tomonidan tashqil etilgan ushbu ekspeditsiyaning maqsadi Tinch okeanda yangi yerdarni egʻallash edi. Kema Plimut shahridan safarga chiqib, Gorn bur-nini aylanib oʻtgach, Taiti orolga yetib bordi. 1769-yilda uning shim.-gʻarbidagi yondosh orollarni Jamiyat orollari degan umumiy nom bilan haritaga tushirdi. 1769—70 yillarda Yangi Zelandiya qir-gʻoklarini aylanib oʻtib, uning orollardan iborat ekanligini aniqladi. Katta Toʻsiq rifi va Avstraliyaning sharqiy sohillarini tadqiq qiddi. Torres boʻgʻozi orqali K. Yaxshi Umid burnini aylanib, 1771-yilda Angliyaga qaytdi.

Antarktida materigini topish va Yangi Zelandiya va boshqa orollarni oʻrganish maqsadida uyushtirilgan dunyo aylana 2-sayohatida (1772— 75) K. "Rezolyushen" kemasida suzib 1773-yil tarixda ilk bor Janubiy qutbiy doirani (40° shq.u.) kesib oʻtdi va 66° 36’j. k.gacha yetib bordi. Ikkinchi sayohati davomida Tuamotu arxipelagidagi 2 atoll, Kuk orollari guruhidagi Palmerston orol va Xervi atolli, Yangi Gebrid orollari, Yangi Kaledoniya va Norfolk orolni (1774), Atlantika okeani janubidagi Janubiy Georgiya va Janubiy Sandvich orollarini (1775) topib, yevropaliklarga maʼlum qildi.

K. 1776-yilda "Rezolyushen" va "Diskoveri" kemalariga ekspeditsiya boshligʻi qilib tayinlandi. 1777-yilda Kuk orollaridagi 3 atollni, Tubuai va Rojdestvo o.larini, 1770-yilda Ganayi orollarini tavsifladi, Amerikaning shim.-gʻarbiy sohillarini oʻrgandi va qisman haritaga tushirdi. 1779-yilda Ganayi orolda mahalliy aholi tomonidan oʻldirildi. 20 dan ortiq geografik obyekt lar K. nomiga qoʻyilgan.

Adabiyotlar

uz.wikipedia.org