James Barnor

James Barnor HonFRPS — fotograf. U 1929-yil 6-iyunda tugʻilgan, 1990-yillardan beri Londonda joylashgan ganalik fotograf. Uning faoliyati oltmish yilni oʻz ichiga oladi va oʻsha davrning koʻp qismida uning ishi keng maʼlum boʻlmagan boʻlsada, u soʻnggi paytlarda yangi tomoshabinlar tomonidan kashf etilgan. Oʻzining koʻcha va studiya fotografiyasida Barnor 1950 va 1960-yillarda oʻtish davridagi jamiyatlarni ifodalaydi,Ghana mustaqillikka intilmoqda va London koʻp madaniyatli metropolga aylangan. U shunday dedi: „Va narsa sodir boʻlayotganida, men tirik boʻlganimdan baxtiyorman… Ghana mustaqil boʻlib, Ghana mustaqil boʻlganida va men Angliyaga kelganimda Beatles atrofida edi. Voqealar 60-yillarda sodir boʻlgan, shuning uchun men oʻzimni Baxtli Jim deb atayman“ degan edi. U 1950-yillarda Ghananing birinchi toʻla vaqtli gazeta fotografi boʻlgan va u 1970-yillarda Ghanada ranglarni qayta ishlashni joriy qilgani uchun hisoblangan. „James Barnor Ghana va fotojurnalistika uchun Usmon Sembène Senegal va Afrika kinosi uchun qanday boʻlsa, shundaydir“, deyilgan.

Barnor uning ishi 2007-yilda „Ghana 50 yoshda“ yubiley mavsumida qora madaniyat arxivida (BCA) oʻz fotosuratlarining birinchi koʻrgazmasini tashkil qilgan kurator Nana Oforiatta-Ayim tomonidan qanday qayta kashf etilgani haqida gapirdi. Uning studiyadagi portretist, fotojurnalist va qora tanli turmush tarzi fotografi sifatidagi ishiga 2010-yilda Londonning Rivington — pleysda „Ever Young: James Barnor“ nomli fotosuratlarining yirik yakkaxon retrospektiv koʻrgazmasi oʻtkazilgandan keyin yanada koʻtarildi: ular esa, bir qator koʻrgazmalar, shu jumladan Amerika Qoʻshma Shtatlari va Janubiy Afrikada. Uning fotosuratlari Autograph ABP notijorat agentligi tomonidan Heritage Lotereya jamgʻarmasi tomonidan moliyalashtirilgan toʻrt yillik loyiha davomida toʻplangan va 2011-yilda madaniy xilma-xil fotosuratlar boʻyicha yangi arxiv va tadqiqot markazining bir qismi boʻlgan.

Barnorning fotosuratlari soʻnggi yillarda Ghana, Fransiyada (Parij fotosurati 2011-yil, Galerie Baudoin Lebon, Galerie Clémentine de la Féronnière), Gollandiyada namoyish etilgan. Uning „James Barnor: Ever Young“ nomli birinchi monografiyasi 2015-yilda nashr etilgan, jumladan, Barnor va Margaret Basbi oʻrtasida Frencis Hodgson bilan boʻlgan keng suhbat.

Dastlabki yillari

Frederick Seton James Barnor Gʻarbiy Afrikaning Oltin sohilida joylashgan Accra shahrida tugʻilgan. U oʻz kasbini qanday tanlagani haqida maʼlumot berar ekan, shunday dedi: „Fotografiya mening oilamda edi. Ikki amakim fotograf edi. Mening amakivachcham fotograf edi, keyinroq u bilan shugʻullanganimda bildimki, boshqa amakivachcham ham fotograf edi“ degan gaplarni aytib oʻtgan.

17 yoshida Barnor missionerlik maktabida savat toʻqishdan dars berardi va direktor unga „oʻynash uchun“ kamera sovgʻa qildi — bu plastikdan yasalgan Kodak Brownie 127 edi. 1947-yilda Barnor oʻzining amakivachchasi JP Dodoo bilan shogirdlikni boshladi, u taniqli portret fotosuratchisi. U asosan odamlarni suratga oladi, chunki siz gullar va joylarni suratga olganingizda ular uchun pul toʻlaydigan hech kim yoʻq. „Men buni ikki yil davomida qildim, lekin men har doim politsiyachi boʻlishni xohlardim. Men politsiya fotografi boʻlish uchun ariza berdim va qabul qilindim, lekin mashgʻulotni boshlashimdan oldin amakim menga suratga olish uchun ishlatgan kamerani berdi“ deya soʻzlarini aytgan.

Ever Young Studiosi

Shogirdlikni tugatgandan soʻng u oʻzining mustaqil fotografiya amaliyotini yoʻlga qoʻydi („Men doʻstlarim uchun juda koʻp ishladim va chop qildim, shuningdek fotosuratlar oldim. Men oʻz kompaniyamga FS James Barnorning tezkor fotosuratlar xizmatiga qoʻngʻiroq qildim — FS Frederik Seton uchun mening ismlarimni bosh harflari. Agar siz menga negativlarni olib kelsangiz, fotosuratlarni ertasi kuni olasiz“ deya fikrlarini aytadi. Poytaxtning Jamestown hududidagi vaqtinchalik koʻcha studiyasida ijaraga olgan xonasi tashqarisidagi fonda. Uy egasi xonani qaytarib olmoqchi boʻlganida, 1953-yildan Barnor oʻzining Ever Young studiyasini boshqara boshladi. Uning nomi maktab oʻquvchisi sifatida oʻrgangan ingliz tilidagi „Iduna ning bogʻi“ nomli skandinav maʼbudasi abadiy yoshlik baxsh etish uchun sehrli olma tarqatayotgani haqidagi koʻchirma mavzusidan olingan bu, shuningdek, oʻtirganlarning yuzlarini mukammallikka qaytarish boʻyicha kutilgan amaliyotga ishora edi — „ Photoshop paydo boʻlishidan ancha oldin siz qalam ishlatar edingiz. Men odamlarni yoshroq qilish uchun rasmlarni retush qilardim“ deya aytgan.

Bir vaqtlar mashhur boʻlgan Seaview mehmonxonasi yaqinida joylashgan studiya „tez orada oilalardan tortib tungi sayr qiluvchilar va hurmatli mehmonlargacha boʻlgan mijozlarni jalb qildi“. U suratga olganlar orasida Ghananing boʻlajak birinchi prezidenti Kwame Nkrumah (Barnorning suratlaridan birida futbol tepayotgani tasvirlangan), panafrikachi siyosatchi J.B.Danqua, Ser Charles Arden-Clarke (Oltin qirgʻoqning soʻnggi Britaniya gubernatori) bor edi), Kent gertsogi va keyin Amerika vitse-prezidenti Richard Nixon (1957-yil mart oyida Ghana mustaqilligi marosimida qatnashganida), shuningdek, boks boʻyicha chempion Roy Ankra kabi insonlar bor edi.

Kundalik grafik va baraban bilan fotojurnalistika

Freelancing bilan bir vaqtda, Barnor 1950-yilda London Daily Mirror guruhining Sesil King tomonidan Ganada tashkil etilgan Daily Graphic gazetasida ishlagan birinchi fotograf boʻldi. Barnor shuningdek, fotosuratlarni boshqa nashrlarga, xususan, yangiliklar, siyosat va oʻyin-kulgilarni yoritgan Janubiy Afrikaning Drum jurnaliga sotdi. Drum 1951-yilda Jim Bailey tomonidan asos solingan, Barnor u bilan davomiy munosabatlar oʻrnatgan va u Londonga birinchi borganida jurnalning Fleet Street ofisini oʻzining bazasi sifatida ishlatgan.

1960-yillarda Buyuk Britaniyada

1959-yil dekabr oyida u oʻz malakasini oshirish uchun Angliyaga sayohat qildi, Color Processing Laboratories Ltd, Edenbridge, Kentda ishladi va kechki va boshqa sirtqi mashgʻulotlarda qatnashdi va Ghana Kakao Marketing Kengashining toʻliq vaqtda oʻqish uchun stipendiyasini oldi. Kentning Rochester shahridagi Medway sanʼat kolleji, 1961-yilda tugatgan. Ushbu kursdan soʻng u Buyuk Britaniyada qoldi va fotograf va texnik sifatida ishlashni davom ettirdi. Uning ushbu davrdagi suratlari Britaniyadagi afrikaliklarni, xususan, uning London fonida qora modellar bilan moda fotografi sifatidagi ishini, koʻpincha oʻsha paytda Afrikadagi etakchi jurnal boʻlgan Drumning muqovalarida boʻlgan.

1970—1994-yillarda

Angliyada oʻtgan oʻn yillikdan soʻng, Barnor Ghanaga qaytib keldi va u yerda mamlakatdagi birinchi rangni qayta ishlash zavodlarini yaratadi. Ghanada keyingi 24 yil davomida u professional fotograf boʻlib ishlagan, Agfa-Gevaertning rasmiy Afrika vakili (oʻsha paytda tasvirlash texnologiyasi boʻyicha yetakchi kompaniya) boʻlgan, shuningdek, Amerika elchixonasi va Gana hukumati idoralari tomonidan JJ Rawlings homiyligida ishga topshirilgan.

Londonga qaytish: 1994-yildan hozirgi kungacha

1994-yilda Barnor Londonga qaytib keldi, u yerda uning ishi oxirgi paytlarda Qora madaniyat arxivlari (2007-yil), Rivington -pleys (2010-yil) va boshqa joylarda koʻrgazmalar orqali yangi kengroq auditoriya tomonidan kashf etila boshlandi.

2013-yilda Chelsea teatridagi nutqida u oʻz tinglovchilariga: "79 yoshimda meni tanib olishdi. 2014-yil iyun oyida uning 85 yoshga toʻlgan tugʻilgan kuni Londonning Hounslow tumanida oʻz ishining koʻrgazmasi bilan nishonlandi, u yerda u Brentford, Gʻarbiy Londonda himoyalangan turar joyda yashaydi. Barnor oʻz ishi boʻyicha, jumladan 2016-yilda V&Ada (Pol Strand fotografiya va kino koʻrgazmasi mavsumining bir qismi sifatida), Photonook Bristolda va Oktyabr galereyasida koʻrgazma va nutqlar yaʼni intervyular berishda davom etmoqda. U 2019-yilgi intervyusida shunday dedi: „Baʼzan qancha koʻp bersangiz, shuncha koʻp olasiz. Shuning uchun men hali ham 90 yoshdaman!“ degan edi.

Koʻrgazmalari

2007-yilda Nana Oforiatta Ayimning ishiga boʻlgan qiziqish Barnorning birinchi namoyishiga olib keldi, u shunday dedi: „U mening ishim namoyishini tashkil qilgan birinchi kurator yaʼni yozuvchi edi va u menga kitob yozishni taklif qilgan birinchi kishidir“ degan. 2007-yilning 24-aprelidan 24-iyuniga qadar BCAning Ghana yubiley mavsumi doirasida Oforiatta-Ayim tomonidan boshqariladigan Qora madaniyat arxivida (BCA) "Janob Barnorning mustaqillik kundaliklari" koʻrgazmasi boʻlib oʻtdi.

2010-yil bahorida Barnorning AQShdagi birinchi koʻrgazmasi Autograph ABP tomonidan Bostondagi WEB Du Bois instituti bilan hamkorlikda Garvard universitetining Hutchins afro-amerikalik va afro-amerikalik tadqiqot markazi Rudenstine galereyasida taqdim etildi.

Barnor fotosuratlarining birinchi yirik yakkaxon retrospektiv koʻrgazmasi „Ever Young: James Barnor“ 2010-yilning sentyabridan noyabrigacha Londondagi Rivington-pleysda oʻtkazildi, uni Autograph ABP arxiv va tadqiqot markazidan Rene Mussai boshqaradi. 1940-yillarning oxiridan 1950-yillargacha boʻlgan Ghana hayoti va Londonning „Oltmishinchi yillardagi tebranishlari“ davridagi Afrika hayoti (mashhur yuzlar orasida 1966-yilda Earl sudida Brayan Londonga qarshi ogʻir vazn toifasida jahon chempionligini himoya qilgan Muhammad Ali ham bor) hamda keyingi oʻn yilliklar haqidagi koʻrgazmalar edi. Buyuk Britaniya ommaviy axborot vositalarida keng va qulay yoritildi. Bir sharhlovchi taʼkidlaganidek, „Rasmlar mustamlakachilikdan keyingi dunyoda irq va zamonaviylikni hujjatlashtirgan tarix parchalariga aylandi“. Sanʼat tarixchisi Kobena Merser uchun, shunday degan edi:

"Barnor oʻz taqdirini oʻzi belgilash chogʻida turgan xalqning kayfiyatini tasvirlaydi. . . . Chet va metropoliya oʻrtasidagi tafovutni kesib oʻtgan Barnor tasvirlari „Afrika“ hech qachon geografiya chegaralari bilan chegaralangan statik mavjudot boʻlmagan, lekin har doim diasporik oʻlchovga ega boʻlganligini koʻrsatadi. . . .
Bugungi kunda Barnor tasvirlarining qayta kashf etilishi fotosuratlarning o'ziga xos diasporik hayotga ega ekanligini ochib beradi. Asl nusxa va nusxa o'rtasidagi farqni yo'qotadigan mexanik qayta ishlab chiqarish tufayli fotosuratlar kontekstsizlanish jarayoniga - ularni etimlarga aylantirib, "uy"siz dunyoga tashlangan. Ammo Barnorning turli xil tasvirlarini yaxlit asarga birlashtirgan izlanish va qayta yig'ish bo'yicha tadqiqot jarayonida bizda ilgari yetim qolgan tasvirlarga ikkinchi hayot beriladigan uyga qaytish turi mavjud" deydi[42].

Keyinchalik ko'rgazma 2011-yilda Keyptaundagi Janubiy Afrika milliy galereyasida namoyish etildi. Ever Young: James Barnor, shuningdek, 2013-yilning 5-iyulidan 31-avgustiga qadar namoyish etilgan Taassurotlar galereyasiga Bredfordga tashrif buyurdi.

2012-yil avgust oyida yana bir London: Tate Britaindagi xalqaro fotograflar 1930—1980-yillardagi London hayotini suratga oldilar shousida Barnorning 1967-yilda BBC Jahon Xizmati muxbiri katalog muqovasi uchun „Mike Eghan Piccadilly Circus, London“ surati bilan ishlagan.

Barnor 2015-yilda ochilgan, Viktoriya va Albert muzeyi (V&A) va Brikstondagi qora tanlilar madaniyati arxivi oʻrtasidagi yetti yillik hamkorlik loyihasining yakuni boʻlgan "Staying Power: Black British Experience 1950—1990-yillardagi fotosuratlari koʻrgazmasida namoyish etilgan, Heritage Lotereya jamgʻarmasi tomonidan qoʻllab-quvvatlanadi, 1950-dan 1990-yillarga qadar qora tanli britaniyalik fotosuratchilar va qora tanli Britaniyaning bir qator tasvirlarini namoyish etadi.

Uning ishi, shuningdek, Fotograflar galereyasining „Ish, dam olish va oʻyin: 1960-yillardan to bugungi kungacha boʻlgan Britaniya fotosurati“ (2015-yil 9-may-12-iyul) koʻrgazmasida namoyish etilgan va Terens Donovan, Brayan kabi taniqli fotograflar bilan bir qatorda kiritilgan. Daffy, Jon Fransuz, Norman Parkinson, Jon Xopkins, Jon Cowan, Erik Swayne va Filipp Taunsend koʻrgazmasida Swinging Sixties London — Cool poytaxtida suratga olish, 2015-yil iyun oyida Gollandiyadagi Foam Fotografiemuseum Amsterdam da ochilgan.

2015-yil oktyabr oyida Barnorning ishi Parijdagi Galerie Clémentine de la Féronnièreda „Ever Young“ nomli koʻrgazmada „oʻtish davridagi ikki jamiyat haqida hikoya“ yaratildi. Koʻrgazma bilan bir qatorda nashr etilgan Barnor haqidagi kitobni ishlab chiqarish tashabbuskori Sara Preston shunday deydi: „Men James Barnorning ishini birinchi marta — Parij Fotosurati 2011-dagi Baudoin Lebon stendida kashf qilganimda — bu nafas toza havo olishdek tuyuldi. Gʻarbiy Afrika studiyasining fransuz toʻplamlari bilan toʻyingan holda, Ghanadagi kundalik hayotning oq-qora rangdagi tashqi tasvirlarini oq fotosuratchi emas, balki ghanalik koʻz bilan koʻrish vahiy boʻldi. Barnorning 70-yillardagi rang-barang ishini kashf qilish pirojnoe ustidagi krem edi. Nega men buni ilgari hech qachon koʻrmagan edim? Nega u koʻrgazmaga qoʻyilmagan? Arxiv materialini koʻrsatishning ahamiyati haqidagi savol xayolga keladi. Ammo yana bir kishi hayron boʻladi: bizga qancha narsa etishmayapti?“ deya hayron boʻlib savol beradi.

2016-yil sentyabr oyida Oktyabr galereyasida Barnor asarlari bilan birga uslub va moda subkulturalarini hujjatlashtirish uchun dunyo boʻylab sayohat qilishdan oldin sanʼatshunos sifatida taʼlim olgan italiyalik fotograf Daniele Tamagni (1975-yilda tugʻilgan) koʻrgazmasi boʻlib oʻtdi. „Afrika uslubining davom etayotgan merosining ajoyib koʻrinishi“ sifatida.

Londonning Serpentine galereyasida Barnor ishining asosiy retrospektivi 2021-yil uchun eʼlon qilindi[1], 2020-yil iyunidan qoldirildiT jurnalida tanqidchi Will Fenstermaker bilan Serpentinedagi koʻrgazmasini muhokama qilar ekan, Barnor akasi rassomning deyarli oʻn yillik ishini tashlab yuborganini taʼkidladi: „Agar bu katta hajmdagi ish mavjud boʻlsa, u mening boshqa bir qismini butunlay koʻrsatadi“. 2020-yil 6-iyun kuni Barnor tavalludining 91 yilligi #StillEverYoung, uning ishining onlayn koʻrgazmasi bilan nishonlandi.

Shaxsiy koʻrgazmalar

Guruh koʻrgazmalari

Nashr etilgan asarlari

James Barnor: Ever Young, uning ishining birinchi monografiyasi 2015-yilda nashr etilgan (Clémentine de la Féronnière / Autograph ABP,ISBN 9782954226644) Parijdagi koʻrgazmasi bilan bir qatorda, shu jumladan Barnor bilan Margaret Basbi va Frensis Hodgson bilan suhbatda keng intervyu bergan.

Eʼtirofi va hurmati

Barnorning fotosuratlari Britaniyadagi Viktoriya va Albert muzeyi, Tate va hukumat sanʼat kollektsiyasi toʻplamlarida taqdim etilgan.

U haqida shunday deyilgan: „Fotograf James Barnor Ghanani (keyinchalik 1960-yillarda qora tanli Britaniya) dekolonizatsiya qilishni maqsad qilgan) Senegal uchun Oumar Li yoki Malick Sidibe va Seydou Keita Mali uchun qanday boʻlsa, qanday boʻlsa.

2011-yilda Barnor GUBA (Buyuk Britaniyadagi Ghanaga asoslangan muvaffaqiyat) maxsus „Umr boʻyi muvaffaqiyat“ mukofoti bilan taqdirlandi. Uni olgach, u bu unga berilgan birinchi mukofot ekanligini aytdi.

2016-yil oktyabr oyida Ghana rivojiga qoʻshgan ulkan hissasi uchun Barnor Accra xalqaro konferensiya markazida boʻlib oʻtgan Milliy taqdirlash va taqdirlash marosimida Prezident Jon Dramani Mahama tomonidan berilgan Volta ordeni bilan taqdirlandi.

Barnor 2020-yilda Qirollik Fotosuratlar Jamiyatining faxriy stipendiyasi bilan taqdirlangan.

2022-yil fevral oyida Barnor CasildART tomonidan Charlie Phillips, Armet Francis, Neil Kenlock, Pogus Caesar va Vanley Burke bilan birga eng yaxshi olti qora tanli britaniyalik fotosuratchilar roʻyxatiga kiritildi.

Qoʻshimcha oʻqish

Manbalar

Havolalar

uz.wikipedia.org