Jahon merosi



Umumjahon merosi  — butun insoniyat mulkini tashkil etuvchi buyuk madaniy va tabiiy yodgorliklar (boyliklar). 1972-yili YUNESKO Umumjahon madaniy va tabiiy yodgorliklarini saqlash toʻgʻrisidagi konvensiyani qabul qilgan (1975-yildan kuchga kirgan). Konvensiyani ratifikatsiya qilishda (1992-yil boshlari) 123 mamlakat qatnashgan. Umumjahon merosi roʻyxatida 80 mamlakatning 358 qurilish maydoni (1992-yil boshlari): alohida meʼmoriy inshoot va ansambllar — Akropol, Amiens va Shartrdagi soborlar (Fransiya), Misr ehromlari, Toj Mahal, Borobudur qasri, Varshavaning tarixiy markazi, Moskva Kremli va Qizil maydoni (Rossiya) va boshqa; shaharlar — Braziliya, Venetsiya (qoʻltiklari bilan birga) va boshqa; arxeologik qoʻriqxonalar — Delfa va boshqa; milliy bogʻlari va boshqa Hududlarida Umumjahon merosi joylashgan davlat yodgorliklarni saqlashga javobgardir. Umumjahon merosi oʻz nishoni (emblema, 1978-yil tasdiqlangan) va jamgʻarmasiga ega. YUNESKOning Umumjahon merosi roʻyxatiga dunyo boʻyicha 1054 ta madaniy va tabiiy yodgorliklar kiritilgan (2021). Bular ichida Oʻzbekistondan madaniy yodgorlik sifatida Xivadagi Ichan qalʼa (1990), Buxoro tarixiy markazi (1993), Shahrisabz tarixiy markazi (2000), Samarqand — Madaniyatlar chorraxasi (2001) hamda tabiat yodgorligi sifatida Gʻarbiy Tyan-Shyan (Ugom-Chotqol qoʻriqxonasi, Qirgʻiziston va Qozogʻiston birgalikdagi tranchegaraviy obyekt) kiritilgan.

Manbalar



uz.wikipedia.org


Uzpedia.uz