Ivaki(Iwaki), Fukushima

Ivaki (Iwaki) (yaponcha: いわき市 Iwaki-shi?) Yaponiyaning Fukushima prefekturasida joylashgan shahar. 2020-yilning 1-aprel holatiga koʻra, Ivaki(Iwaki) aholisi 337 765 kishi, aholi zichligi esa har kilometr kvadratga 270 kishini tashkil qiladi. Umumiy maydoni 1232.02 kilometr kvadrat . Har yili Ivaki 6-8 avgust kunlari Taira Tanabata festivaliga mezbonlik qiladi.

Geografiyasi va iqlimi

Shahar Tohoku viloyatining janubi-sharqiy qismida joylashgan va Ibaraki prefekturasi bilan chegaradosh. Shahar Fukusima prefekturasi umumiy maydonining qariyb 8,9 foizini egallaydi. Shaharning gʻarbiy qismi togʻlar va oʻrmonlardan iborat boʻlib, shaharning 70 foizini egallaydi. Shahar togʻlardan sharqqa oqib oʻtadigan, Natsuigava darasi va Shidokigava darasining chuqur vodiylarini hosil qiluvchi, tik qiyaliklarga ega daryo oʻzanlariga ega. Shaharning tekisroq sharqiy qismida aholining koʻp qismi joylashgan. Sohil boʻyida 7 ta plyaj mavjud. Ivaki qirgʻogʻida issiq Kuroshio oqimi va sovuq Oyashio oqimi uchrashib, moʻl-koʻl baliq ovlashga zamin yaratadi. Shahar bayrogʻi va gerbida bu ikki oqimning uchrashuvi tasvirlangan. Okeandan iliq va nam shamollar esib turadi.

Qoʻshni hududlari

Iqlimi

Ivaki (Iwaki) moʻtadil iqlim zonasida joylashgan va mo''tadil iqlimga ega. Shaharda oʻrtacha harorati 13.1 °C (55.6 °F) va uning oʻrtacha yillik yogʻinlari 1,383.0 millimetr (54.45 in) boʻladi. Shaharda qayd etilgan eng yuqori harorat 37.7 °C (99.9 °F) va qayd etilgan eng past harorat −10.7 °C (12.7 °F) . Shahar kamdan-kam hollarda tayfunlarga duchor boʻladi.

Tabiiy muhiti

Aholisi

Yaponiya aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Ivaki (Iwaki) aholisi soʻnggi 60 yil ichida nisbatan barqaror boʻlib qoldi.

Tarixi

Hozirgi Ivaki (Iwaki) hududi qadimgi Mutsu viloyatining bir qismi boʻlgan. „Iwaki“ soʻzi „toshli qal’a“ degan maʼnoni anglatadi. Miloddan avvalgi 645-yildagi Nara davridagi Taika islohoti ostida markaziy hukumat hozirgi shaharning shimoliy qismida „Iwaki tumani“ va janubiy qismida „Kikuta okrugi“ ni tashkil etildi. 653-yilda Ivaki (Iwaki) okrugi Taga viloyati tarkibiga kirdi va Ivaki tumaniga aylandi. 718-yilda Mutsu provinsiyasi bilan birga beshta tumandan iborat Ivaki viloyati tashkil topdi: Ivaki, Shinexa, Namekata, Uta, Vatari va Hitachi provinsiyasidan berilgan Kikuta. Shineha hozirgi Naraha, Namekata va Uta hozirgi Soma, Vatari hozirgi Vatari, Miyagi hisoblanadi. Hozirgi Ivaki shahrining hududi Kikuta va Ivakidan iborat boʻlgan. Yamato hukumati shimoldagi Emishi qabilalarining bosqiniga qarshi taxminan 708-yilda Nakoso toʻsigʻini qurgan.

11-asrning oxirida Xitachi provinsiyasining Ivaki urugʻi Ivaki tumaniga bostirib kirdi va uni Yoshima, Ivasaki, Ivaki, Naraxaning toʻrtta tumanga boʻldi. Ushbu urugʻ bosib olgan hudularni Kamakura davridan Sengoku davrining oxirigacha boshqargan. 1600-yilda Ivaki Sadataka Sekigahara jangi paytida Tokugava Ieyasuga qarshi chiqdi va natijada Ivaki urugʻi magʻlubiyatga uchradi. Torii Tadamasa Edo davrida Tokugava syogunati davrida Ivakitayra mulkining daymyosi etib tayinlangan va Ivakitaira qal’asini qurgan. Ivakitayra hozirgi Ivaki shahrining faqat bir qismini qamrab olgan: shaharning boshqa qismlari Izumi mulklari (1634) va Yunagaya mulklari (1670) nazorati ostida edi. Uchala mulk ham Bakumatsu davrida Boshin urushi paytida Satcho ittifoqiga qarshi Tokugavani qoʻllab-quvvatlash uchun Ouetsu Reppan Domei tarkibiga qoʻshildi, ammo Meiji islohoti va 1871-yilda xan tizimining bekor qilinishidan soʻng yangi Meiji hukumati Ivakitayra prefekturasini, Yunagaya prefekturasini tashkil qilishdi . 1896-yilda Ivaki Bank va Taira Banklari tashkil etildi.

1897-yilda Yaponiya hukumati temir yoʻli boshqarmasi Ivakidaira qal’asi negizida Taira stantsiyasini qurdi. Natijada Xonsyudagi eng yirik va Yaponiya poytaxti Tokioga eng yaqin joylashgan Joban koʻmir koni oʻzlashtirildi va Taira aholisi koʻpaydi. Ivaki (Iwaki)ning baliqchilik, oʻrmon xoʻjaligi va qishloq xoʻjaligi ham shu vaqtdan boshlab gullab yashnadi. Ikkinchi jahon urushidan keyin Joban koʻmir koni yopildi. Shundan soʻng,Tabiiy issiq buloqlardan samarali foydalanildi va Spa Resort Hawaiians issiq buloqlar kurorti tashkil etildi.

Hozirgi shahar 1966-yil 1-oktyabrda 14 ta munitsipalitet (5 ta shahar, 4 ta shahar va 5 ta qishloq) qoʻshilishi bilan tuzilgan. Shaharlari: Taira (平), Uchigō (内郷), Ivaki (磐城), Nakoso (勿来) va Jōban (常磐); shaharlari, Yotsukura (四倉), Tōno (遠野), Ogava (小川) va Hisanohama (久之浜); va beshta qishloq: Yoshima (好間), Miwa (三和), Tabito (田人), Kawamae (川前) va Ōhisa (大久). Taira Ivaki (Iwaki) markazi boʻli qolmoqda. 1979-yil aprel oyida avtomobil raqam belgisi sifatida „Iwaki raqami“ joriy etildi.

1999-yil 1-aprelda shahar prefektura hukumatining avtonomiyasi kuchaygan asosiy shahar sifatida belgilandi.

2011-yil 11-martda shahar zilzila va undan keyin sunamiga uchradi. 2011-yil 20-may holatiga koʻra, 303 kishi halok boʻldi va 82 kishi bedarak yoʻqoldi.

Hukumati

Ivaki (Iwaki) toʻgʻridan-toʻgʻri saylanadigan mer va 37 aʼzodan iborat bir palatali shahar qonun chiqaruvchi organi boʻlgan mer-kengash boshqaruv shakliga ega. Ivaki (Iwaki) Fukushima prefekturasi assambleyasiga 10 nafar saylash huquqiga ega.

Merlar

Hududiy boʻlinishi

Ivaki (Iwaki) — markazlashtirilmagan shahar boʻlib, 14 ta munitsipalitet (5 shahar, 4 shahar va 5 qishloq) qoʻshilishi natijasida yaratilgan. Shaharlari: Taira (yaponcha: 平?) , Uchigō (yaponcha: 内郷?) , Iwaki (yaponcha: 磐城?) , Nakoso (yaponcha: 勿来?) va Jōban (yaponcha: 常磐?) ; shaharlar: Yotsukura (yaponcha: 四倉?) , Tōno (yaponcha: 遠野?) , Ogawa (yaponcha: 小川?) va Hisanohama (yaponcha: 久之浜?) ; va beshta qishloq: Yoshima (yaponcha: 好間?) , Miwa (yaponcha: 三和?) , Tabito (yaponcha: 田人?) , Kawamae (yaponcha: 川前?) va Ōhisa (yaponcha: 大久?) .

Ivaki (Iwaki) markaziy hududi sobiq Taira shahri boʻlib, unda Ivaki meriyasi, Ivaki shahar litseyi, Ivaki (Iwaki) stansiyasi va boshqalar mavjud. Onahama va 1954-yilda, 1966-yilda birlashishdan oldin Ivaki (Iwaki) tomonidan qoʻshib olingan. Yumotoda Yaponiyadagi eng qadimgi onsenlardan biri boʻlgan, koʻplab ryokan mehmonxonalari boʻlgan Iwaki Yumoto Onsen joylashgan. Bu yerda, shuningdek, Spa Resort Hawaiians, yiliga 1,5 million tashrif buyuruvchi kurorti joylashgan. Onahama — koʻplab zavodlar, baliqchilik va port inshootlari joylashgan port shaharchasi. Shuningdek, akvarium, baʼzi plyajlar va dengiz boʻyidagi restoranlar mavjud.

Shahar 13 hududga boʻlinadi:

2007-yil 1-oktyabr holatiga koʻra

Iqtisodiyoti

Iqtisodiyotning asosiy negizini sanoat va qishloq xoʻjaligi tashkil etadi. Xususan, Ivaki (Iwaki) mashinasozlik, yogʻochdan tayyorlangan mahsulotlar va kimyoviy moddalar ishlab chiqarish markazidir. Ivaki (Iwaki) shahrining sanoat ishlab chiqarishi Tohoku mintaqasida 1-oʻrinda turadi. Ivaki (Iwaki) diqqatga sazovor joylarga boy va har yili 7,64 million sayyoh tashrif buyuradi. Fukushima prefekturasida sanoat va diqqatga sazovor joylar markazi Ivaki, siyosiy markazi esa Fukusima shahridir . Nakoso issiqlik elektr stantsiyasi, Koʻmir bilan ishlaydigan yirik Nakoso issiqlik elektr stantsiyasi Ivaki shahrida joylashgan.

Statistika (2006)

Import va eksport

Onahama porti (2003)

Import: 5 133 727 t
Eksport: 514 045 t

Transporti

Okean va togʻlar bilan oʻralgan Ivaki (Iwaki) Fukusimaning Nakadori mintaqasiga qaraganda qoʻshni Ibaraki prefekturasidagi Mito bilan, jumladan Koriyama yoki Fukushima prefekturasi poytaxti bilan chambarchas bogʻlangan. Joban liniyasi shaharda shimoldan janubga oʻtadi. Markaziy stantsiya Ivaki (Iwaki) stansiyasi boʻlib, u Ivakini Koriyama bilan bogʻlaydigan Sharqiy Banʼetsu liniyasining terminali hisoblanadi.

Temir yoʻl

</img> JR Sharq — Joban liniyasi

</img> JR Sharq — Baʼetsu Sharqiy liniyasi

¤Ushbu liniya faqat Onahama feyerverk festivali kunida yoʻlovchilarni tashiydi

Magistral yoʻl

Avtobus operatorlari

Shahar avtobuslari

Magistral avtobuslar

Portlar

Sport

Iwaki-Taira velodromi shahar ichida joylashgan.

Davlat muassasalari

Taira

Nakoso

Uchigo

Onahama

Joban (Yumoto)

Ivaki (Iwaki) Green Stadium (sigʻimi 30 000)
Ivaki (Iwaki) Green Field (futbol, regbi, futbol)

Boshqalar

Taʼlim

Universitetlar va kollejlar

Katta oʻrta maktablar

Ivakida Fukusima prefekturasi taʼlim kengashi tomonidan boshqariladigan 14 ta davlat oʻrta maktablari mavjud. 1 ta xususiy oʻrta maktab va u3 ta xususiy birlashtirilgan oʻrta maktab mavjud. Prefektura, shuningdek, Ivaki hududida 3 ta maxsus taʼlim maktabini boshqaradi.

Jamoat (prefektura)

Xususiy

Oʻrta maktablar

Ivaki shahrida 39 ta davlat oʻrta maktablari mavjud. 3 ta xususiy birlashtirilgan oʻrta maktablar mavjud (yuqorida sanab oʻtilgan). Shaharda 67 ta davlat boshlangʻich maktablari ham ishlaydi.

Davlat (shahar)