Ismoil Bilen
Ismoil Bilen (turkcha: İsmail Bilen, 1902-yil 18-oktyabr, Rize, Usmonli imperiyasi - 1983 yil 18-noyabr, Berlin, GDR) — turk jamoat va siyosiy arbobi, Turkiya Kommunistik partiyasining bosh kotibi (1973—1983),
Savas ve Ustyungel taxallusi ostida yozuvchi sifatida ham faoliyat koʻrsatgan (turkcha: Savaş ve Üstüngel - Jang va gʻalaba).
Biografiyasi
Dehqon oilasida tugʻilgan. Ish izlab Istanbulga koʻchib oʻtishga majbur boʻladi. Antanta qoʻshinlari tomonidan shaharni bosib olish davrida (1918—1922) milliy ozodlik kurashida qatnashgan.
1922-yilda u Turkiyaning yashirin kommunistik partiyasiga qoʻshildi va uni birinchi turk kommunistlari qatorida Nozim Hikmat bilan birga SSSRga Sharq mehnatkash xalqlari kommunistik universitetiga oʻqishga yuborishadi.
1926 -yilda u vataniga viloyat komiteti kotibi sifatida qaytib kelib, ishchilar harakati kurashida faol ishtirok etadi. XKT rahbarlarining ommaviy hibsga olinishidan soʻng, 1927-yilda u partiya Markaziy Qoʻmitasining yangi tarkibiga saylandi. 1929-yilda hibsga olingan, 1933-yilda ozod qilingan va SSSRga qaytib ketgan.
Komintern apparatida ishlagan (u tarqatib yuborilgunga qadar ECCIdagi CPT vakili) 1934-yilda XKTning tashkiliy kotibi etib saylangan. Ikkinchi jahon urushi yillarida „Moskva radiosi“ ni turk tilida olib borgan. 1958-yilda “Bizim” radiosini tashkil etishda qatnashgan. 1962-yilda u Nozim Hikmat va Zeki Bashtimar bilan birga XKP Markaziy Qoʻmitasining xorijiy byurosi aʼzoligiga kiritildi.
1977-yilda uning „Quyoshli dunyo“ (Günesli dunyo) kitobi Istanbulda nashr etildi - bu SSSRdagi hayot haqidagi koʻplab kuzatishlar natijasidir.
1971-yildagi davlat toʻntarishidan soʻng u yashirin tashkilotni tiklash boʻyicha faol ish olib bordi va 1973 -yilda XKT bosh kotibi boʻldi. Bu davrda I. Bilen nafaqat KXT aʼzolari va tarafdorlari safini kengaytirishga, balki uning faoliyatini sifat jihatidan yaxshilashga ham muvaffaq boʻlmoqda edi, partiya tarixida bu voqealar „tiklanish davri“ deb nomlanadi.
1983-yilda tamomila oʻzgargan vaziyat munosabati bilan u bosh kotib lavozimidan isteʼfoga chiqadi, ammo faxriy va obroʻli kadr sifatida partiyaning ramziy rahbari boʻlib qoldi.
U Oktyabr inqilobi ordeni (1983, SSSR) va Doʻstlik (Chexoslovakiya) ordeni kavalyeridir.
Rus tilida
Rus tilida chop etilgan Ismoil Bilenning asarlari:
Manbalar
uz.wikipedia.org