Irina Bokova
Irina Georgieva Bokova (1952-yil 12-iyulda tugʻilgan) — bolgariyalik siyosatchi va YUNESKOning sobiq bosh direktori (2009-2017). Bolgariyadagi siyosiy va diplomatik faoliyati davomida u ikki muddat Milliy parlament aʼzosi, shuningdek, Bosh vazir Jan Videnov davrida tashqi ishlar vaziri oʻrinbosari va tashqi ishlar vaziri lavozimlarida ishlagan. U, shuningdek, Bolgariyaning Fransiya va Monakodagi elchisi boʻlib ishlagan va Bolgariyaning YUNESKOdagi doimiy vakili boʻlgan. Bokova, shuningdek, Bolgariya Prezidentining Xalqaro Frankofoniya tashkilotidagi shaxsiy vakili (2005-2009) hisoblanadi.
2009-yil 15-noyabrda u YuNESKOning toʻqqizinchi Bosh direktori lavozimini egalladi va bu ikki birinchilikni qayd etdi: u agentlikka rahbarlik qilgan birinchi ayol va birinchi Janubi-Sharqiy Yevropalik boʻldi. YuNESKOda Bokova gender tengligi, taʼlimni yaxshilash va terrorizmni moliyalashtirishning oldini olish, ayniqsa, intellektual neʼmatlarni himoya qilishni targʻib qildi. Irqchilik va antisemitizmning qatʼiy raqibi boʻlgan Bosh direktor Bokova YUNESKOning Xolokostni xotirlash boʻyicha faoliyatini boshqargan.
Bolaligi va dastlabki faoliyati
Irina Bokova — kommunistik siyosatchi va Bolgariya Kommunistik partiyasining rasmiy gazetasi va organi „Rabotnichesko Delo“ bosh muharriri Georgiy Bokovning qizi. Bokova kelib chiqishi boʻyicha bolgar hisoblanadi. Bokova birinchi ingliz tili maktabini tamomlagan, keyin esa Moskva davlat xalqaro munosabatlar institutini tugatib, butun Sharqiy blokdan yosh apparatchilarni KGB nazorati ostidagi diplomatlar va agentlar kabi vazifalarga tayyorlagan. Keyinchalik u Bolgariya Tashqi ishlar vazirligida 1977- yilda uchinchi kotib lavozimida ishladi va 1996-yil 13- noyabrdan 1997-yil 13-fevralgacha vazir vazifasini bajaruvchi (muvaqqat) boʻldi.
Bokova 1990-yilgacha Bolgariya Kommunistik partiyasining aʼzosi boʻlgan. Bokova Bolgariya parlamentining ikki muddatga aʼzosi boʻlgan — birinchi muddat 1990-1991- yillarda VII Buyuk (Konstitutsiyaviy) Milliy Assambleyada, Bolgariya Sotsialistik partiyasi roʻyxati bilan majoritar vakil sifatida saylangan, ikkinchisi esa 2001-2005-yillarda 39-milliy Assambleya saylovida.
Shaxsiy hayoti
Bokova ona tili bolgar tilidan tashqari ingliz, fransuz, ispan va rus tillarini biladi. U YeTTB direktori Kalin Mitrevga turmushga chiqqan va ikki farzandi bor.
Taʼlimi
Faoliyati
Lavozimlari
Parlamentdagi faoliyati
Fuqarolik jamiyatidagi lavozimlari
Tashqi Ishlar Vazirligidagi faoliyati
YUNESKOdagi faoliyati
2009-yil 22-sentyabrda Bokova YuNESKO Bosh direktori etib saylandi. Parijdagi saylovda u toʻqqiz nomzodni magʻlub etdi. Farouk Hosny ovoz berishning beshinchi va oxirgi bosqichida 31-27 hisobida magʻlub boʻldi. Hosny gʻalaba qozonishi kutilgandi, ammo Isroilga qarshi bayonotlari tufayli Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti sovrindori Elie Vizelning tanqidiga uchradi. U Bosh direktor lavozimini birinchi ayol va birinchi Janubi-Sharqiy Yevropalik sifatida egallagan. 2009-yil 15-oktyabrda Bosh konferensiyaning 35-sessiyasida Bolgariyalik Irina Bokova YUNESKOning oʻninchi Bosh direktori etib saylandi.
2013-yil 4-oktyabrda YUNESKO Ijroiya kengashi uni ikkinchi muddatga Bosh direktor lavozimiga nomzod qilib ko‘rsatdi. U 2013-yil 12-noyabrda YUNESKO Bosh konferensiyasi tomonidan qayta saylangan.
YuNESKO Bosh direktori sifatida Bokova IShID va boshqa radikal islomiy guruhlarni moliyalashtirish uchun Suriya va Iroq madaniy ashyolari savdosini to‘sish bo‘yicha harakatlarni boshqargan. Bu saʼy-harakatlar Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashining 2015-yil 12-fevralda 2199-sonli rezolyutsiyasini qabul qilishga olib keldi. Ushbu rezolyutsiya noqonuniy savdo va xavfsizlik oʻrtasidagi bogʻliqlikni rasman tan oldi, Iroq va Suriyadan madaniy mahsulotlarning barcha savdosini taqiqladi va YuNESKOdan bu sohadagi saʼy-harakatlarni Interpol bilan muvofiqlashtirishni soʻradi. Iroqning qadimiy yodgorliklariga zoʻravonlik va beqarorlikning kuchayishi tahdidiga javoban, Bokova Iroq madaniy merosi artefaktlarini himoya qilish boʻyicha favqulodda rejani amalga oshirdi.
YuNESKOdan keyingi faoliyati
2018-yilda Irina Bokova Koreyadagi Kyung Hee universitetida dars berishi eʼlon qilindi.
2020-yilda u Amerika sanʼat va fanlar akademiyasining V toifasi — Jamoatchilik bilan aloqalar, biznes va maʼmuriyat, Ilmiy, madaniy va notijorat yetakchiligi boʻlimining xalqaro faxriy aʼzosi etib saylandi..
Mukofotlar
2016-yil 10-iyun kuni Bukova Polshaning Varshava shahrida Ayollar global sammitining Global ayollar yetakchiligi mukofotini oldi.
2015-yil 6-aprel kuni Fransiyaning Bolgariyadagi elchixonasi Bokova Fransiyaning Faxriy legion ordeni bilan taqdirlanganini eʼlon qildi.
2014-yil 31-martda Bokova Bolgariya oldidagi ulkan xizmatlari, dunyoda tinchlik va xavfsizlik ko‘rsatkichlarini yaxshilash, shuningdek, davlatni rivojlantirish borasidagi xizmatlari uchun Prezident Rosen Plevneliev tomonidan rasman Bolgariyaning eng oliy milliy mukofoti — Stara Planina ordeni (1-darajali) bilan taqdirlandi.
Manbalar
uz.wikipedia.org