Intervyu (jurnalistika)
Intervyu (inglizcha: interview) jurnalistikada jurnalistning ijtimoiy ahamiyatga ega shaxs bilan dolzarb mavzularda suhbati shaklidagi janrlardan biridir. Bundan tashqari, intervyu jurnalistikada axborot olish usullaridan biri hisoblanadi. Jurnalistikada bu janrning kashf etgan shaxs Geynrix Blovits deb ataladi.
Intervyuda ikkita suhbatosh ishtirok etadi: intervyu oluvchi (jurnalist) va suhbatdosh. Ular auditoriyani toʻldirish uchun maʼlumot almashadilar (bu muloqotning uchinchi ishtirokchisidir).
Maqsadga qarab suhbat turlari
Suhbat natijasida olingan maʼlumotlar mazmuniga koʻra qiziqishni qondirish uchun ham, professional, shaxsiy yoki korporativ maqsadlar uchun ham moʻljallangan boʻladi. Jurnalistik intervyu oʻz ahamiyat darajasga koʻra alohida ijtimoiy ahamiyatga ega boʻlgan hodisadir.
Axborot intervyusi ushbu janrning eng koʻp qoʻllaniladigan turidir. Axborot intervyusi yangiliklar uchun kerakli maʼlumotlarni yigʻishga moʻljallangan. Qattiy vaqt standart talablari ushbu turdagi intervyuni juda oʻsish darajasini yuqoriga koʻtaradi. Aynan misollar asosida koʻradigan boʻlsak, milliy ahamiyatga ega boʻlgan falokatni yoritish uchun telejurnalist tezda, masalan, bir soat ichida koʻp odamlardan intervyu olishi kerak. Axborot intervyularining asosini jurnalist uchun asosiy savollar tashkil etadi: kim? nima? qayerda? qachon? nega? nima uchun?, ammo ixtisoslashtirilgan ishonchli maʼlumotlarni olish uchun ushbu roʻyxatni sezilarli darajada kengaytirish mumkin.
Operatsion intervyu — bu informatsion suhbatning ixcham turi boʻlib. U muayyan, odatda tor masala boʻyicha turli fikrlarni toʻplashni maqsad qiladi. Ushbu turga blits yoki koʻcha soʻrovi deyiladi. Bunday intervyuning oʻziga xos xususiyati — iloji boricha koʻproq odamlarga beriladigan savollarning standart sobit shaklga ega ekanligidadir. Soʻrovning mavzusiga qarab, unda bir yoki turli ijtimoiy guruh vakillari qatnashishi kerak boʻladi. Blits soʻrovi sotsiologik soʻrovdan dalilli emasligi bilan farq qiladi.
Tergov intervyusi . Bu muammo yoki hodisani jiddiy, batafsilroq oʻrganish uchun amalga tashkillanadi. Odatda bu intervyu batafsil tayyorlanadi, savollarning matni va ularning ketma-ketligi puxta oʻylab topiladi. Suhbatdosh uchun asosiy narsa suhbatdoshning fikrlash jarayonini kuzatish va oʻrganish qobiliyati va kommunikativ plastika va muloqotning vizual shakllaridan malakali foydalanishdir.
Portret intervyu (shaxsiy intervyu) bir qahramonga qaratilgan boʻlib, bu jamoat hayotida oʻzini isbotlagan va shuning uchun keng jamoatchilik fikrini oʻziga tortadigan har qanday shaxs boʻlishi mumkin. „Oddiy odamlar“ bilan portret intervyular juda kam uchraydi. Bu yerda ikkita variant bor: intervyu qahramoni oʻzini biror narsada koʻrsatdi, yoki aksincha, juda tipik boʻlishi lozim boʻladi. Qahramonning shaxsiyatini tashkil etuvchi ob’ektlar, tafsilotlar tomoshabinga etkazilishi zarur boʻlgan muhim jarayondir.
Suhbat (dialog) — jurnalist nafaqat qahramon va tomoshabin oʻrtasida vositachi boʻlibgina qolmay, balki birgalikdagi ijodkorlik tufayli suhbatdosh bilan teng huquqli boʻlgan intervyuning bir turidir. Bu turdagu subatlar uchun majburiy shartlar mavjud bular ijodiy obroʻ va katta professional tajribadir . Albatta bu jarayonda suhbatdoshni toʻgʻri tanlash ham muhimdir. Axir uning yordami bilan jurnalist malakali va qiziqarli material yaratishi kerak boʻladi.
Blits-intervyu (shuningdek, flesh-intervyu) — koʻpincha televizordagi jonli sport koʻrsatuvlarida tanaffus paytida mashq qilinadigan qisqa intervyudir. Jurnalist intervyu olgan sportchi yoki murabbiyga oʻyinning oʻtgan qismi va oʻyinning keyingi qismining istiqbollari haqida bir nechta savollar berishi mumkin boʻladi (jamoaviy sport turlarida — hakamning soʻnggi hushtagidan keyin). Blits-intervyu 90 soniyadan ortiq davom etmaydi va stadionning maxsus ajratilgan qismida oʻtkaziladi. Koʻpincha — translyatsiya homiylarining logotiplari bilan reklama bannerlari fonida.
Suhbatdoshlar toifalari
Agar inglizcha intervyu soʻzining semantikasiga murojaat qiladigan boʻlsak, u inter — oʻzaro taʼsir, oʻzaro yoʻnalish maʼnosini bildirsa, view- qarash, fikr soʻzidan iborat. Shuning uchun intervyu — bu fikr, qarash, fakt va maʼlumot almashishdir.
Anʼanaga koʻra, suhbatdoshlarni uch toifaga boʻlish mumkin:
1) davlat va siyosat arboblari, mutaxassislar va boshqalar. maʼlum bir sohada aniq bilimga ega boʻlgan odamlar; intervyuning maqsadi — bu odam malakasiga toʻgʻri keladigan mavzuni aniqlab maʼlumot olishdir;
2) mashhur shaxslar. Har qanday masala boʻyicha oʻz fikrlarini bilish uchun suhbat oʻtkazilib, ularning faoliyati va hayotining tafsilotlari omma uchun maʼlum va mashxur boʻlgan;
3) oddiy odamlar. Ularni koʻchada, uyda, ishda uchratamiz. Suhbatdan maqsad har qanday voqea haqida jamoatchilik fikrini bilishdir. Ammo bu yerda ham turga boʻlinish mavjud: a) kattalar bilan suhbatlar
b) bolalar bilan suhbatlar .
Suhbatni tashkil etish shakllari
Tasdiqlash zarurati
Agar suhbat ommaviy axborot vositalarida respondentning soʻzlari eʼlon qilinishi bilan vaqt oraligʻida boʻlsa (yaʼni intervyu jonli efirda boʻlmasa), ikkinchisi koʻpincha ular bilan nashrga tayyor matnni, yakuniy versiyani muvofiqlashtirishni talab qiladi. Bu masala boʻyicha konsensus yoʻq yoki koʻpincha nizolarga olib keladigan uygʻunlashtirish amaliyoti yoʻq. Shu bilan birga, tsenzuraga yoʻl qoʻyilmasligiga bagʻishlangan „Ommaviy axborot vositalari toʻgʻrisida“ Federal qonunining 3-moddas matnni tasdiqlash shart emas, mansabdor shaxs muallif boʻlgan hollar bundan mustasno. yoki suhbatdosh. Yaʼni, suhbat nashr etilishidan oldin, agar suhbatdosh bilan boshqacha kelishuv boʻlmasa, agar jurnalist mansabdor shaxs yoki „tashkilotlar, muassasalar yoki jamoat birlashmalari“ vakili bilan gaplashgan boʻlsa, nashrdan oldin matn kelishilgan boʻlishi kerak.
Rossiyaning „Ommaviy axborot vositalari toʻgʻrisida“ gi qonuni jurnalistlar va tahririyatlardan „maʼlumot bergan shaxslarning […], agar u birinchi marta eʼlon qilingan boʻlsa, iqtibos keltirish toʻgʻrisidagi iltimoslarini qondirishni“ talab qiladi.
Biroq, ekspertlar jurnalistga bu talabni eʼtiborsiz qoldirishga imkon beruvchi soʻzlarning noaniqligini taʼkidlamoqda .
Jurnalistlar tasdiqlash jarayonida intervyu sifati pasayganini qayd etishadi:
"Umuman olganda, agar ular muvofiqlashtirilgan boʻlsa, suhbatlar koʻp narsani yoʻqotadi. Men oʻquvchi uchun qadriyat haqida gapiryapman: muhim faktlar qoralanadi, haqiqat laklanadi va jurnalist oʻz-oʻzini tsenzuraga yordam beradi, bu ham tsenzuradir, " media maslahatchisi Aleksandr Amzin[4].
Shu munosabat bilan baʼzi yetakchi nashrlar oʻz jurnalistlariga maʼruzachilar bilan intervyu matnini moslashtirish holatlariga salbiy fikir bildiradi.
Biroq, suhbatdan oldin respondentni suhbat yozib olinayotgani va uning aytganlari chop etilishi yoki efirga uzatilishi mumkinligi haqida ogohlantirish tavsiya etiladi.
Manbalar
Adabiyotlar
uz.wikipedia.org