Ilyas Jansugirov

Ilyas Jansugirov (1894-yil 5-may, Olmaota viloyati Oqsuv tumani — 1938) — qozoq shoiri, dramaturg, nosir, felyetonchi, satirik, jurnalist, tarjimon va jamoat arbobi.

Qisqacha biografiya

Mehnatlari

Jansukirov 1912-yilda sheʼr yozishni boshlagan. Keyinchalik, 1957-yilda Milliy kutubxonadan uning „ Baldirgan“ va „Qizil bayroq“ sheʼr daftarlari topildi. Jansugirovning ilk nashr etilgan asarlari „Saryarqagʻa“, „Tilek“ sheʼrlaridir. Bular 1917-yilda Semeyda chiqadigan „ Sariarqa“ gazetasida bosilgan. 1923-yilda „Sana“ jurnalida „ Mergen Boken“ qissasi bosiladi.Shundan keyin Jansugirovning sheʼrlari „Tilshi“, „Oqhol“, „Kedey erki“ gazetalarida tez-tez bosilib turdi.O‘shandan beri Jansugirov xalqqa isteʼdodli, teran fikrli shoir sifatida tanilgan.

Jansugirov ijodining manbasini qozoq xalqining boy ogʻzaki adabiyoti,Abay sheʼriyati, rus va jahon adabiyotining ilgʻor namunalari tashkil etadi.Uning asarlari rang-barang va serqirra.

Jansugirov xalqning boy folklorini toʻplash, uning ilgʻor namunalarini xalq manfaatiga aylantirish, kitob holida nashr etishda katta hissa qoʻshdi.Ularning ilg‘or namunalarini o‘zi yozgan maktab darsliklari va antologiyalariga kiritib, maktab o‘quvchilarini xalq tarixi va o‘tmish hayotidan xabardor qilishga eʼtibor qaratdi.Jansukirov adabiy tanqid bilan ham shugʻullangan, adabiy-badiiy tanqid janrining rivojlanishida ishtirok etgan.

A.S.Pushkin, M.Yu.Lermontov, N.A.Nekrasov, Maksim Gorkiy, Geynrix Geyne va Viktor Gyugo, G.Tokay, K.Laxuti asarlarini qozoq tiliga tarjima qilib, qozoq adabiyotining jahon adabiyoti bilan aloqasini kengaytirdi. 1936-yilda A.S.Pushkinning 100 yilligi munosabati bilan Ilyos Jansugirov „Yevgeniy Onegin“ romanini tarjima qilib, kitobiga kiritdi. Ammo urush yillarida o‘sha roman boshqa shaxs nomi bilan chop etilgan. Ilyos Jansugirov oqlanganidan keyin uning yaqinlari romanni Ilyos Jansugirov tarjima qilganini isbotladi.

Bibliografiyasi

Uning "Qamisboyevga so‘z! ", „Izet“ („Hurmat“), „Shalgʻibay“ va boshqalar. b. „Izzat“ to‘plamida chop etilgan.

Sheʼrlar

Lirik sheʼrlar
"Qoʻshiqchi opa" (1909), „Kuz guliga“ (1912), „Tilek“ (1912),

„Koʻr bolaning orzusi“ (1915-1916), „Jibrlak“ (1915-1916), „Bizning ahvolimiz“ (1915-1916), „Adashgan edim“ (1915-1916), „Gʻamgin qush“ (1915-1916), „Aloqa“ (1915-1916), „Yaxshilik“ (1915-1916), „Mening ichim eriydi“ (1915-1916), „Tirik soʻz“ (1915-1916), „Ertaklar“ (1915- 1916), „Zamondosh“ (1915-1916), „Bubulga“ (1915-1916), „Aldimda“ (1915-1916), „Yoz xudosi“ (1915-1916), „Manim“ (1915-1916), „ Shim-chitiriq“ (1915 −1916), „Vaziyat qanday“ (1919), „Arinim“ (1920), "Beysembek „Bolis“ (1920), „Koalitsiya partiyasiga“ (1920),

„Ona tili“ (1921), „Yosh bulbullar“ (1921), „Kambag‘allar tashkilotining yettiligi“ (1921), „Yetim“ (1921), „Oqim oqadi“ (1921), „Umumiy asrga“(1921), „Qozoq xulosasi“ (1921), „Uylangan“ (1921), „Otadan koʻra ona bolaga yaqin“ (1921), „Pistol“ (1922), „Bulut“ (1922)), „Vulqon“ (1922), „Yoshlik shiori“ (1922), „Yoz tongi“ (1922), „Yozgi qarorgoh“ (1922), „Yozgi iyul“ (1922), „Dehqon“ (1922), "Kuz "(1922), „Qish“ (1922), „Aksaban“ (1923), „Javinda“ (1923), „Vaqt rasmlari“ (1923), „Menimcha“ (1923), „Shamol“ (1923), „ Bo‘lek-salak oydan“ (1923), „Yosh yollanma“ (1923), „Tosh“ (1923), „Jaylov“ (1923), „Bahorda“ (1923), „Qirg‘iz qozoq bosmaxonada“ (1923), „Kambag‘alning to‘yi“ (1923), „Cho‘pon fikri“ (1923), „Ulug‘ kun“ (1923), „May bayrami“ (1923), „Saparda“ (1923), „Yo‘q“ (1923), „Birinchi uchrashuv“ (1923), „Aloqa“ (1923), „Bo‘ranbay nima o‘ylaydi?“ (1923), „Iqshilbay“ (1923), „Savdogar mo‘jizasi“ (1924), „Bu- Ay“ (1923), „Jarkinboy, Berkinbay“ (1923), „Qirman“ (1924), „Oktyabr kuni“ (1924), „O‘rim-yig‘im yurishi“ (1924), „Xalq o tog‘ qurganlar“ (1924), „O‘q, ko‘k ho‘kiz“ (1924), „Shamolli kun“ (1924), „Bahorda“ (1924), „O‘ylash“ (1924), „Ongli yoshlarga“ (1924). 1924), „Koʻlga“ (1924), „Bizning kuz“ (1924), „Lenin oʻldi“ (1924), „Tun“ (1924), „Ajirau“ (1924), „Lermontov“ (1924) .

„Lenin tirik“ (1925), „Betashar“ (1925), „Shamolli qaragʻay“(1925), „Sovun“ (1925), „Saptyayak“ (1925), „Migratsiya“ (1925), „Kommuna“ (1925), „Savol“ (1925), „Muvaffaqiyat suratlari“ (1925), „Men oʻqiyman“ (1925), „Sauning jinniligi“ (1925), „Soʻrov“ (1925), „Qosh-jonekei“ (1925)), „Tas chechey“ (1925), „Bobek boleu“ (1926), „Urush“ (1926), „Zaman“ (1926), „Maydan“ (1926), „Qishloq fronti“ (1926), „Tezkor yurak“ " (1926), „Quyosh chiqqanda“ (1926), „Yakshanba“ (1926), „Rus oʻlkasi“ (1927), „Shal va Keyni“ (1928), „Qozoq qizi“ (1928), „Qopqon“ (1928), „Bugungi dala“ (1928), „Maqbara“ (1929), „Olatau“ (1929), „Do‘mbira“ (1929), „Qozog‘iston“ (1929), „Shoqparg‘a“ (1929), „Kelinglar“., qaysi jabhaga chidaysan? (1929), „Himoloy“ (1929), „Sert“ (1930), „Oltin oktyabr“ (1930), „Oqin va Makim“ (1930), „Tus“ (1930), „Apirim-ay, jann tsysildi- oh“ (1930), „Jur me konk Saule“ (1930), „Jonim yigʻlama“ (1930),

„Traktorga“ (1931), „Oktyabr ekpini“ (1931), „Yangi hayot“ (1931), „Ekpindiler va Gulgulchik“ (1932), „Ijtimoiy yordam“ (1932), „Besh yillik odamlar“ (1932)), „Baxtli“ (1932), „Kavkaz“ (1932), „Uyga qaytaman“ (1934), „Umidga“ (1934), „Moskva-Qozogʻiston“ (1934), „Tulparga“ (1936)), „Belarus xalqiga“ (1936).

Satiralar
„Aqim va Makim“ (1930), „Boy qiz“ (1927), „Bog‘cha usuli“ (1923), „Boshqa tildan“ (1935), „Bo‘rnabay nima o‘ylaydi“ (1923), "Gaz emas, konsert (1929), „It-oy“ (1923), „Qoʻgʻirchoq“ (1929), „Quyruq bozori“ (1927), „Oʻng“ (1928), „Oʻq, koʻk buqa!“ (1924), „Marhum mullaning vasiyatnomasi“ (1923), „Siyosiy qo‘chqorlar“ (1922), „Surpakpay suganak“ (1928), „Sinchi-oq“ (1915), „Demak, ketyapman…“ (1929), „Qamisboyevga so‘z“ (1929), „Hakamlik turlari“ (1929), „To‘ng‘iz“ (1931), „Uya uyasi“ (1928).

Eslamoq

Respublikada bir qancha maktablar, koʻchalar, tumanlar, fermer xoʻjaliklari, Toldiqoʻrgʻon shahridagi Yettisuv davlat universiteti uning nomi bilan atalgan. O‘sha shaharda shoir hayoti va ijodiga bag‘ishlangan adabiy-memorial muzey bor.

Manbalar

Havolalar

uz.wikipedia.org