Ibn Rushd-Gyote masjidi
Ibn Rushd-Gyote masjidi (nemischa: Ibn-Rushd-Goethe-Moschee) Germaniyadagi yagona liberal masjiddir. U 2017-yil iyun oyida ochilgan boʻlib, oʻrta asrlarda andalusiya-arab polimati Ibn Rushd va nemis yozuvchisi va davlat arbobi Johann Wolfgang von Goethe sharafiga nomlangan. Masjidga nemis huquqshunosi va kurd millatiga mansub musulmon feminist Seyran Ateş tomonidan asos solingan. Masjid liberal maskan sifatida tavsiflanadi; u yerda yuzni yopishni taqiqlanadi, ayollar va erkaklarga birga namoz oʻqishga ruxsat beriladi va LGBTga sigʻinuvchilarni ham qabul qiladi.
Tavsifi
Masjid sunniy, shia va boshqa musulmonlar uchun ochiq. Burqa yoki niqob kabi matolar bilan yuzni toʻliq yopib qoʻyish mumkin emas. Masjidda erkaklar va ayollar birga namoz oʻqiydilar hamda ayollarning ham roʻmol oʻrashlari shart emas. Bundan tashqari, gey va lesbiyanlar ham musulmonlar masjidiga kirishlari va namoz oʻqishlari mumkin. Bu Germaniyadagi birinchi liberal masjid va Yevropada, shuningdek, butun dunyoda birinchi shunday hududlardan biri hisoblanadi.
Asoschi Seyran Ateş „Bizga Qur’onning tarixiy-tanqidiy tafsiri kerak“ va „7-asrdagi bitikni tom maʼnoda qabul qilish majburiy emas“ deydi. „Biz rahm-shafqatga, Xudoni sevishga va eng muhimi tinchlikka qaratilgan Qur’on oʻqish tarafdorimiz“. Masjid „konservativ musulmonlar qoidalari va majburiyatlariga mos kelmaydigan barcha odamlar uchun ochiq joydir“.
Tarixi
Masjidga 2017-yil 16-iyunda nemis huquqshunosi, turk va kurd millatiga mansub feminist Seyran Ateş asos solgan. U andalusiya-arab polimati Ibn Rushd (Averroes nomi bilan ham tanilgan) va nemis yozuvchisi va davlat arbobi Gyote sharafiga nomlangan.
Seyran Ateş, Der Spiegel nashriga bergan intervyusida, „Hech kim niqob yoki burqa bilan kirmaydi. Bu xavfsizlik nuqtai nazaridan, shuningdek, bizning fikrimizcha, yuzni toʻliq yopishning dinga aloqasi yoʻq, aksincha, siyosiy bayonotdir“ deb aytadi. U jurnalistlarga Germaniya moliya vaziri Wolfgang Schäubledan ilhomlanganini va u liberal musulmonlar birlashishlari kerakligini aytgan.
2022-yil iyul oyida masjid LGBT hamjamiyatini qoʻllab-quvvatlash maqsadida Germaniyada birinchilardan boʻlib kamalak bayrogʻini koʻtargan.
Reaksiyalar
Ochilishdagi ommaviy tahdidlardan soʻng, masjid asoschilari liberal musulmonlar duch kelgan ulkan qoʻrquvni izohladilar. Ular Qur’on oʻqishlariga nisbatan bagʻrikenglik va hurmat koʻrsatilishini soʻradilar. Berlin davlat jinoiy politsiya idorasi tomonidan tekshirilgandan keyin, masjid asoschi Ateşning shaxsiy xavfsizligi sezilarli darajada oshirilishi kerak edi. 2017-yil iyul oyida Ateş masjid ochilganidan buyon 100 ga yaqin oʻlim tahdidiga uchragan.
Turkiya ommaviy axborot vositalari Rushd-Gyote masjidini Gulen harakatining bir qismi sifatida namoyish etganlar, Germaniyadagi Gulenga qarashli Stiftung Dialog und Bildung fondi raisi Ercan Karakoyun bu daʼvoni rad etgan. Bu daʼvoni masjidning oʻzi ham rad qiladi. Turkiya ommaviy axborot vositalari tanqidiy munosabatlar bildirgan shuningdek, Ateş ham Germaniyada, ham xorijda radikallar, dushmanlar va Islomni tanqid qiluvchilar tomonidan tahdid va adovatlarga duch keldi.
Misrdagi fatvo muassasasi, Al-Azhar universiteti qoshidagi Misr fatvo kengashi masjidni Islomga hujum deb baholadi va masjidga qarshi fatvo eʼlon qilindi. Turkiya diniy idorasi va Misr hokimiyati Ateşning loyihasini qoraladi va unga oʻlim bilan tahdid qilishdi. Fatvo hozirgi va kelajakdagi barcha liberal masjidlarni qamrab olgan. Al-Azhar universiteti islomning liberal islohotiga qarshi va masjid binosida burqa va niqob kabi yuzni berkituvchi parda kiyish, ayollar va erkaklar birga namoz oʻqishga ruxsat berish va gomoseksuallarni qabul qilishni taqiqlash maqsadida fatvo chiqargan.
Manbalar
Adabiyotlar
uz.wikipedia.org