Hujjat al-Islom

Hujjat al-Islom (arab. حجة الإسلام) musulmon olimlarga beriladigan sharafli unvon boʻlib, “islomning hujjati/isboti” yoki “islomning e’tiborli shaxsi” degan ma’noni anglatadi.

Sunniylikda

Bu unvon sunniy olamida ilk bor ellinizm ta’siridagi faylasuflar va ismoiliylarga qarshi raddiylar bildirgani uchun XI asr ilohiyotchisi Abu Homid Gʻazzoliyga nisbatan qoʻllangan. Keyinchalik u qozilarni hurmatlash atamasi sifatida ham ishlatilgan.
Hozirgi davrda misrlik muhaddis Qozi Ahmad Shokir oʻz ustozi Muhammad Rashid Rizo vafotidan keyin uning “Hujjat ul-islom” boʻlganini bayon qilgan. Devbandiylar bu unvonni boshqa din olimlari bilan olib borgan bahslari va Dorul Ulum Devbandni tashkil etgani uchun oʻzlarining yetakchilari, hanafiy-moturidiy olimi Muhammad Qosim Nanutviyga berganlar.

Shialikda

Isnoash’ariya shialarida bu unvon olimlarga nisbatan qoʻllanadi. U dastlab yetakchi olimlarga sharaf sifatida ishlatilgan boʻlsa, endi bu atama oyatullohdan quyi olimlar iyerarxiyasidagi maqomni bildiradi.
Shialar orasida birinchi boʻlib bu unvonni Qojarlar davrida yashagan Muhammad Boqir Shaftiy (vaf. 1843) olgan.

Manbalar

uz.wikipedia.org