Hoàn Kiếm koʻli

Xoan Kiem koʻli u shuningdek, Qilich koʻli deb ham tanilgan — u Xanoy shahrining markazida joylashgan tabiiy chuchuk suvli koʻl. Bu koʻl taxminan 12 gektar maydonga ega. Avval, koʻl Luk Tuy koʻli (suv butun yil davomida koʻk boʻlgani uchun), Tuy Quan koʻli (dengizchilarni koʻrib chiqish uchun foydalanilgan). Xoan Kiem nomi XV asrning boshlarida qirol Le Loi toshbaqaga sehrli qilichni qaytarish haqidagi afsona bilan bogʻliq. Afsonalarga qaraganda, bir marta qirol Le Thai To qayiqda ketayotganida, toʻsatdan oltin toshbaqa suv yuzasiga suzib chiqadi va qiroldan Long Vuong bosqinchi Ming qoʻshinini qaytarish uchun unga bergan qilichini qaytarib berishni aytadi. Podshoh darhol qilichni toshbaqaga qaytaradi va toshbaqa suvga tushib, gʻoyib boʻladi. Oʻsha voqeadan beri koʻl Xoan Kiem koʻli deb nomlangan. Koʻlning nomi Xanoyning markaziy tumanini (Hoan Kiem tumani) nomini berish uchun ham olingan va hozirgi kunga qadar ushbu tumanning yagona koʻlidir.

Xoan Kiem koʻli Hang Ngang, Hang Dao, Cau Go, Luong Van Can, Lo Su … shaharlarga yaqin joylashgan.

Tarix

Taxminan 6 asr oldin, Gong Duk davri xaritasiga asoslanib, oʻsha paytdagi poytaxtning koʻp qismi suv edi. Xoan Kiem koʻli — Hang Dao, Xay Ba Trung, Ly Thuong Kiet va Hang Chuoi kabi zamonaviy koʻchalar joylashgan joydan oqib oʻtadigan Qizil daryoga oqadi. Keyin Qizil daryoning asosiy irmogʻiga oqib oʻtadi.

Le Trung Hung davrida (16-asr), Lord Trin qirol Le yashashi uchun Tan Long imperator qal’asini bezatganida, u bir vaqtning oʻzida Imperator qal’asi tashqarisida joylashgan oʻzining qirollik saroyini ham quradi. Chua saroyi oʻsha paytda markaziy hokimiyatga aylangan edi. Masalan, Ngu Long qavati (harbiy koʻzdan kechirish uchun ishlatilgan) Xoan Kiem koʻlining sharqiy qirgʻogʻida, Ngoc Son orolidagi Ta Vong uyi joylashgan. 1728-yilda Trin Giang Thuong Tri saroyi deb nomlangan yer osti saroyini qurish uchun koʻlning janubiy qismidan tunnel qazild=gan.

Lord Trinh katta koʻlni ikktaga yaʼni Ta Vong va Xu Vong koʻllariga ajratdi. Xu Vong koʻli imperator saroyining dengiz janglarini koʻradigan joyi sifatida ishlatilgan. Tu Duk hukmronligi davrida (1847 — 1883) Xu Vong koʻli Thuy Quan koʻli, Keyinchalik esa Ta Vong koʻli esa Xoan Kiem koʻli deb aytila boshlangan.

Tarixiy joylar

Toshbaqa minorasi tepasida oʻrnatilgan xonim haykali 1890-1896]]

Koʻlda yashovchi toshbaqa

Qilich koʻli toshbaqa

Qilich koʻli toshbaqasining ilmiy nomi Rafetus leloii deb nomlanadi. Qilich koʻli toshbaqasi toʻrtta edi, ularning toʻrttasi ham vafot etgan (biri Ngoc Son ibodatxonasida saqlanadi, biri Xanoy muzeyi omborida saqlanadi va biri 1962 — 1963 yillarda Chi gul bogʻida sudralib ketayotganda soʻyilgan).

Bu ming yillar oldingiga oid muqaddas tarixiy va madaniy afsonalar bilan bog‘liq bo‘lgan bebaho meros hisoblanadi.

2011-yilda faqat bitta toshbaqa omon qolgandi, aslida u „Qadimgi toshbaqa“ nomi bilan tanilgan.

2016-yil 19-yanvarda oxirgi Xo Guom toshbaqasi vafot etdi.

Madaniy maskanlar

Bu poytaxtdagi eng katta koʻl boʻlmasa-da, Xoan Kiem koʻli koʻplab odamlarning dam oladigan va tashrif buyuradigan maskani hisoblanadi. Koʻl tor va eski tuman markazida joylashgan boʻlsa ham u mahalliy aholining madaniy tadbirlari uchun yetarlicha keng maydonni ochdi. Koʻlda juda koʻp goʻzal manzaralar mavjud.

Bundan tashqari, koʻl afsonaviy tarix bilan bogʻliq, u tinchlikka intilish, xalqning jang sanʼati isteʼdodi (koʻl tubidagi muqaddas qilich va qalam minorasida yozilgan) ramzidir. Shu bois ko‘plab yozuvchilar va rassomlar o‘z asarlarida Qilich ko‘li obrazini asos qilib olganlar.

Hoan Kiem koʻli shuningdek, koʻplab fotosuratchilar uchun ilhom manbai boʻlib, ulardan eng mashhuri rassom Vo An Nindir

Sheʼriyat

Nguyen Khuyenning 100 yil avval yozilgan Xa Tanx koʻrfazi va Qilich koʻli haqida shunday sheʼri bor edi:

Hissiyotlar
Oʻttiz yil oldin men koʻlga qaytdim
Hozir manzara avvalgisidan farq qiladi
Bu yer hech qayerda emas, hammasi tepada
Qurol shu qadar gʻalatiki, u bambukni soʻradi
Qushlar notoʻgʻri yoʻldan qaytib ketishadi
Kechqurun bir chashka laylaklar yomgʻir ostida uxlashadi
Yuz yillik adabiyotga afsus
Koʻl boʻyida inert tosh qoldi!
Xanoy
. . .
Xanoyda Qilich koʻli bor
Moviy suv siyoh kabi
Koʻl boʻyida, Tower Pen
Osmonga sheʼr bitilgan kabi
Qilich koʻli sahnasini tomosha qilish uchun yigʻing,
Huk koʻprigiga qarang, Ngoc Son ibodatxonasiga qarang.
Suyangan minora, qalam minorasi eskirmagan,
Bu mamlakatni kim qurganligini soʻrang?

Musiqa

Xanoy haqida koʻplab qoʻshiqlar bor: „Xanoyliklar“, „Xanoyliklar ishonadilar va umid qiladilar“, „Opam uchun“, „Peshindan keyin Xo Guomga“ va boshqalar. . .

Fotosuratlar

Ngoc Son ibodatxonasi darvozasi.

Qalam minorasi.

Ko'lda tungi manzara.

Qirol Li Thai To haykali.

Suv yuzasi.

Hoa Fong minorasi.

Toshbaqa minorasi va Xanoy pochta bo'limi.

Huk ko'prigi.

Hoa Fong minorasining etagida.

Me`moriy yodgorlik.

Ko'l bo'yidagi kunjut.

Maftunkor manzara.

Diqqatga sazovor joylar

Manbalar

Havolalar

uz.wikipedia.org