Himoya ip
Himoya ipi qogʻoz banknotlar va hujjatlarni qalbakilashtirishdan himoya qiluvchi elementlardan biridir. Bu eni 1 mm va undan ortiq boʻlgan banknotga kiritilgan yupqa chiziq (polimer, metall va boshqalardan qilingan). Birinchi marta 1940-yilda bir funt sterling nominalidagi banknotada himoya ipidan foydalanilgan. 2018-yilga kelib u dunyoning aksariyat mamlakatlari banknotlarining ajralmas qismi hisoblanadi. Pul soxtalashtiruvchilar qalinlikda yashiringan yoki tashqarida chiqib turadigan xavfsizlik iplarini yetarlicha sifat bilan qalbaki qilishni oʻrgandilar. Shu munosabat bilan 2010-yildan boshlab yanada murakkab texnologiyalardan foydalangan holda banknotalar muomalaga chiqarila boshlandi. Shunday qilib, yuz AQSh dollaridagi himoya ipi mikrolinzalar tizimi boʻlib, rus banknotlarida u golografik tasvirlar majmuasini oʻz ichiga oladi.
Tarixi
1829-yilda birinchi qogʻoz fabrikalarining tashkilotchisi Jon Dikkinson[en] Angliyada himoya iplari bilan qogʻoz ishlab chiqarish texnologiyasini patentladi. Ip ishlab chiqarilgan material ipak edi. Himoya ipak iplari boʻlgan qogʻoz, tarixda birinchi Black Penny pochta markalarini tayyorlash uchun ishlatilganligi sababli ham mashhur boʻldi. 1867-yilda Qoʻshma Shtatlarda himoya iplari bilan qogʻoz ishlab chiqarish uchun patent berildi.
Zamonaviy ommaviy muomaladagi banknotlarda texnologiya birinchi marta 1940-yilda inglizlar tomonidan qoʻllanilgan. Bu nafaqat inglizlar oʻz funtlarini qalbakilashtirishdan himoya qilish zarurati bilan bogʻliq edi, chunki fashistlar Germaniyasida mutaxassislarning butun guruhi jiddiy ishlagan. Yangilik keng tarqaldi. Qoʻshma Shtatlarda ular 1990-yillarning boshlarida qoʻllanila boshlandi. 2007-yilga kelib chiqarilgan banknotlarning 80% ga yaqinida xavfsizlik iplari mavjud.
Manbalar
uz.wikipedia.org