Hayotni cheklash
Hayotiy faoliyatni cheklash — bu shaxs (shaxs) tomonidan kundalik hayotda harakat va aqliy faoliyatning qisman yoki toʻliq yoʻqotish hisoblanadi.
Kontseptsiyaga asosan tibbiy-ijtimoiy ekspertiza qoʻllaniladi, uning asosida nogironlikning ekspert bahosi amalga oshiriladi — nogironlik guruhini aniqlanadi.
Tarixi
1976-yilda Jahon sogʻliqni saqlash assambleyasi nogironlik va ijtimoiy nogironlikning xalqaro tasnifini qabul qilgan boʻlib, bu kasal odamni sogʻlom odamga nisbatan noqulay ahvolga soladigan va uning imkoniyatlarini ijtimoiy darajada cheklaydigan holatlar tasnifi o'rganib chiqgan. Tasniflash kasalliklarning xalqaro tasnifiga qoʻshimcha ravishda qabul qilingan hisoblanadi.
Hozirgi vaqtda 2001-yilda qabul qilingan Funktsionallik, nogironlik va salomatlikning xalqaro tasnifi qoʻllanilib kelinmoqda. Ushbu tasnifda kasalliklarning oqibatlarini ketma-ket shartlar shaklida koʻrib chiqishingiz mumkin:
Inson tanasining funktsiyalarini buzishning asosiy turlari
Nogironlikning toifalari va darajasi
Inson tanasining funktsiyalari buzilishining toʻrtta darajasi mavjud boʻlib:
Oʻz-oʻziga xizmat koʻrsatish qobiliyati
Oʻz-oʻziga xizmat koʻrsatish qobiliyati — bu shaxsning asosiy fiziologik ehtiyojlarini mustaqil ravishda qondirish, kundalik uy ishlarini, shu jumladan shaxsiy gigiyena koʻnikmalarini bajarish qobiliyati hisoblanadi.
1-darajali — uzoqroq vaqt sarflash, ishlarni amalga oshirishning qiyinlashishi, kerak boʻlganda yordamchi texnik vositalardan foydalangan holda hajmni kamaytirish bilan oʻz-oʻziga xizmat koʻrsatish qobiliyati.
2-darajali — kerak boʻlganda yordamchi texnik vositalardan foydalangan holda boshqa shaxslarning muntazam ravishda qisman yordami bilan oʻz-oʻziga xizmat koʻrsatish qobiliyati.
3-daraja — oʻz-oʻziga xizmat qila olmaslik, doimiy tashqi yordamga muhtojlik va boshqa odamlarga toʻliq qaramlik.
O'zini anglash qobiliyati
O'zini anglash qobiliyati — atrof-muhitni adekvat idrok etish, vaziyatni baholash, vaqt va joyni aniqlash qobiliyati hisoblanadi.
1-darajali — faqat tanish vaziyatda mustaqil ravishda va (yoki) yordamchi texnik vositalar yordamida O'zini anglash qobiliyati boʻladi.
2-darajali — agar kerak boʻlsa, yordamchi texnik vositalardan foydalangan holda boshqa shaxslarning muntazam ravishda qisman yordami bilan O'zini anglash qobiliyati boʻladi.
3-daraja — o'zini anglay olmaslik (dizorientatsiya) va boshqalarning doimiy yordamiga va (yoki) nazoratiga muhtojlik.
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org