Hamza ibn Abdul Muttolib

Allohning arsloni deb nom olgan sahoba.

Islomiy nomda esa Asadulloh.

Hamza ibn Abd al-Muttalib (arabcha: حمزة ابن عبد المطلب. ; tax. 568–March 625) islom payg'ambari Muhammad alayhissalomga xizmat qilgan arab musulmon harbiy qo'mondoni. U ekspeditsiyaga boshchilik qilgan birinchi musulmon edi.

Quraysh qabilasining zodagonlari Hoshim qabilasining taniqli otliqlaridan Hamza Qays qabilasiga qarshi Fijar urushlarida qatnashgan. 615-yilda islomni qabul qilganidan soʻng, musulmonlarning musrikunlarga qarshi yetakchi qoʻmondoni boʻldi. 623 yilda Hamza Muhammad tomonidan Makkaga birinchi musulmon ekspeditsiyasiga rahbarlik qilish uchun tayinlangan, natijada uchinchi tomon shafoat qilgan. 624 yilda Hamza mushriklarni mag'lub etishda muhim rol o'ynadi va muxolifatning etakchi qo'mondoni Utba ibn Rabiyani ham o'ldirdi. 625-yil mart oyida (hijriy 3-shavvol) Hamza Uhud jangida qatnashib, u Jubayr ibn Mutʼimning quli Vahshiy ibn Harb tomonidan oʻldirilgan.

Uning kunyalari «Abu Umara» edi (أَبُو عُمَارَةَ) va "Abu Ya'lo" (أَبُو يَعْلَىٰ). Uning Asad Alloh ismlari bor edi (أَسَد ٱللَّٰه , " Xudoning Arsloni ") va Asad al -Jannah (أَسَد ٱلْجَنَّة , " Osmon sher") va Muhammad unga vafotidan keyin Sayyid ash- Shuhadaʾ (سَيِّد ٱلشُّهَدَاء lsẖuhadaʾ) unvonini berdi.).

Kelib chiqishi va erta hayoti

Ibn Sa'd al-Voqidiyga asoslanib, Hamza Muhammaddan to'rt yosh katta bo'lganligini aytadi. Buni Ibn Sayyid ixtilof qiladi va u shunday deydi: “Zubayr rivoyat qiladilar: Hamza Paygʻambardan toʻrt yosh katta edi. Lekin bu to'g'ri emas, chunki ishonchli hadisda Tuvayba Hamzani ham, Payg'ambarni ham emizganligi aytiladi». Ibn Sayyid Hamza Muhammaddan ikki yosh katta edi, degan xulosaga keladi. Ibn Hajar Ibn Sayyid hadislarining xulosasi sifatida shunday yozadi: "Hamza Muhammaddan ikki-to'rt yil oldin tug'ilgan".

Ibn Kasir « As-Sira an-Nabaviyya »da Abu Nuaymning Ibn Abbosga rivoyat qilgan hadislaridan iqtibos keltirgan holda, Abdul Mutallib Yamanga ketganidan keyin bir yahudiy ruhoniyning huzurida qolganini aytadi. Bir rohib ham qudratga, ham payg'ambarlikka ega bo'lishini bashorat qilib, unga Banu Zuhra qabilasidan bo'lgan ayolga uylanishni maslahat berdi. Makkaga qaytib kelgach, qabiladan boʻlgan Xala ismli ayolga uylanib, Hamzani dunyoga keltirdi. Keyinroq Abdulloh Aminaga uylandi va qurayshliklar uning nikoh borasida g'alaba qozonganini aytishdi.

Hamza kurashda, kamondan otishda, jangda mohir edi. U arslonlarni ovlashni yaxshi ko'rar edi va u "Qurayshning eng kuchli odami va eng sodiq odami" deb ta'riflanadi.

Oila

Ota-onalar
Hamza roziyallohu anhuning otalari Makkadagi Qurayshiy qabilasidan Abdul Muttalib ibn Hoshim ibn Abd Manaf ibn Qusayy edi. Uning onasi Qurayshning Zuhra qabilasidan Hala binti Uhayb edi. Tabariy ikki xil an’anani keltiradi. Birida Al-Voqidiy ota-onasi Abdul Muttalib o'g'li Abdulloh bilan Vahb ibn Abdumanafning uyiga Vahbning qizi Ominaning qo'lini so'rash uchun borganida uchrashganini aytadi. Ular u yerda boʻlganlarida Abdulmuttalib Vahbning jiyani Hala binti Uhaybni koʻrib qoldi va uning qoʻlini ham soʻradi. Vahb rozi bo'ldi va Muhammadning otasi Abdulloh va uning bobosi Abdul-Muttalib ikkalasi ham bir kunda, qo'sh nikoh marosimida turmush qurishdi. Biroq, bu McDonald, MV (1988). VI jild: Muhammad Makkada, 5-8-betlar. Nyu-York: Nyu-York shtati universiteti matbuoti.</ref> Demak, Hamza Muhammadning otasining ukasi edi.

Nikohlar va bolalar
Hamza uch marta uylanib, olti farzand koʻrdi.

Islomni qabul qilish

Hamza dastlabki yillarda islom diniga unchalik e'tibor bermadi. U eramizning 616-yil oxirida dinini qabul qildi. Choʻlda ov qilgandan soʻng Makkaga qaytib kelgach, Amr ibn Hishom (Islom kitoblarida “Abu Jahl” deb ataladi) “Paygʻambarga hujum qilib, uni haqoratlab, haqorat qilganini” eshitdi "O'z dinini yomon gapirib, uni obro'sizlantirishga harakat qilish". Muhammad unga javob bermadi. "G'azabga to'lib," Hamza yugurib chiqdi... Abu Hishomni uchratganida jazolamoqchi bo'ldi. U Abu Hishom oqsoqollar bilan o'tirgan Ka'baga kirdi va uning ustiga turib, kamon bilan "qattiq zarba" berdi. U zot: «Men uning dinidan boʻlsam va u aytganini aytsam, uni haqorat qilasizmi? Agar imkoningiz bo'lsa, menga javob bering!" U “Abu Jahlning boshiga zarba berib, boshini kesib tashladi”. Abu Hishomning qarindoshlaridan ba'zilari unga yordam berish uchun keldilar, lekin u ularga: "Abu Umarani (Hamzani) tinch qo'yinglar, xudoga qasamki, jiyanini qattiq haqorat qildim", dedi.

Bu voqeadan keyin Hamza Arqam uyiga kirib, islomni e’lon qildi. “Hamzaning musulmonligi toʻliq boʻlib, Rasulullohning amrlariga amal qildi. U musulmon boʻlgach, Qurayshliklar Rasulullohning kuchli boʻlib qolganini va Hamzadan oʻz himoyachisini topib olganliklarini angladilar va u zotni tahqirlashning ba’zi usullaridan voz kechdilar” Buning o'rniga ular u bilan savdolashishga harakat qilishdi; lekin ularning takliflarini qabul qilmadi.

Bir kuni Hamza Muhammaddan unga farishta Jabroilni asl qiyofasida koʻrsatishni soʻradi. Muhammad Hamzaga uni koʻra olmasligini aytdi. Hamza farishtani koʻraman, deb javob qaytardi, Muhammad unga turgan joyida oʻtirishni buyurdi. Ular Jabroil alayhissalom ularning oldiga tushganini va Hamza Jabroilning oyoqlari zumradga o'xshab qolganini ko'rib, hushidan ketib yiqilganini aytishdi.

Hamza Madinaga umumiy hijratga qoʻshildi. Lekin uning boshqa sahobalardan farqi shuki, hijratini ochiq e’lon qilgan edi.

Harbiy ekspeditsiyalar

Birinchi ekspeditsiya

Muhammad Hamzani Qurayshga birinchi bosqiniga yubordi. Hamza Suriyadan qaytayotgan savdogar karvonini tutib olish uchun Juhayna hududidagi qirgʻoqqa oʻttiz nafar chavandozdan iborat ekspeditsiyani boshlab berdi. Hamza dengiz boʻyida uch yuz otliq bilan karvon boshida Abu Hishomni uchratib qoldi. Majdiy ibn Amr al-Juhaniy “ikki taraf bilan ham tinch boʻlgani uchun” ularning orasiga aralashdi va ikki taraf urushmay ajralishdi.

Muhammad bayroq bergan birinchi musulmon Hamza yoki uning jiyani Ubayda ibn al-Horis ekanligi haqida ixtilof mavjud.

Badr jangi

Hamza Badr jangida jang qildi va u yerda Zayd ibn Horisa bilan tuyasini baham ko'rdi va uning o'ziga xos tuyaqush patlari uni juda ko'zga ko'rinadigan joyda. Musulmonlar Badr quduqlarini toʻsdilar.

Al-Asvad ibn Abdalasad al-Maxzumiy, janjalchi, yomon xulq-atvorli kishi bo'lib, oldinga chiqib: "Allohga qasamki, ularning sardonidan ichaman yoki uni buzaman yoki unga yetmasdan o'laman", dedi. Hamza unga qarshi chiqdi va ikkalasi uchrashganda Hamza uni urib yubordi va sardobaga yaqin turganida oyog'i va yarmini uchib yubordi. U chalqancha yiqilib yotdi, oyogʻidan qon oʻrtoqlari tomon oqdi. Keyin u sardobaga sudralib bordi va qasamini bajarish niyatida oʻzini unga tashladi, lekin Hamza unga ergashib, uni urib, sardobada oʻldirdi”[6] :299

Keyin u Utba ibn Rabiyani yakkakurashda o'ldirdi. Utbaning ukasi Shaybani o'ldirgan Ali yordam berdi. Tuvayma ibn Adiyni oʻldirgan Hamzami yoki Alimi, degan bahs bor.

O'lim

Hamza 625-yil 23-mart shanba kuni (hijriy 3- shavvol) Uhud jangida 57-59 yoshlarida halok boʻlgan. U Muhammadning qarshisida turib, ikki qilich, soʻngra Habash quli Vahshiy ibn Harb, agar Hamzani oʻldirsa, Hind binti Utbadan manusiya qilish va’dasi bilan jang qilardi. Bu Hamza Badrda o'ldirgan otasi Utba ibn Rabi'adan qasos olish edi. Hamza u yoqdan-bu yoqqa yugurib, qoqilib, chalqancha yiqildi; Vahshiy: “Kim Habashlar kabi nayza uloqtirib, kamdan-kam oʻtkazib yuboradigan boʻlsa”, deb Hamzaning qorniga tashlab, shahid qildi.

Vahshiy qornini yorib, jigarini otasi Hamza Badrda o'ldirgan Hind binti Utbaga olib keldi (yuqoriga qarang). Hind Hamzaning jigarini chaynab, keyin tupurdi. “Soʻng u borib, Hamzani oʻgʻirlab, tanasidan halqa, boʻyinbogʻ va taqinchoqlar yasab, jigari bilan Makkaga olib keldi”.

Hamza xuddi shu qabrga dafn etilgan (arabcha: قَبْر , qabr) jiyani Abdulloh ibn Jahsh sifatida. Keyinroq Muhammad: “Men Hamzani farishtalarni yuvayotganini koʻrdim, chunki u oʻsha kuni jannatda edi”, dedi. Fotima Hamzaning qabriga borib, uni parvarish qilardi.

Oila daraxti

Yana qarang

Manbalar

Andoza:Muhammad footer

uz.wikipedia.org